Vaccineren of thuisblijven: in Oostenrijk zorgen verstrengde maatregelen voor lange rijen bij de prikbus

Nu ongevaccineerden in Oostenrijk hun huis nauwelijks nog mogen verlaten, stijgt het aantal inentingen snel. Al is het de vraag hoe heet de soep wordt gegeten, want er zijn nogal wat uitzonderingen op de gerichte lockdown.

Laat je je eindelijk vaccineren, is het weer niet goed. Even na 16 uur op maandagmiddag loopt de beveiliger van de Impfbus (vaccinatiebus) in Salzburg naar de laatste wachtenden en maakt een gebaar dat iedereen kent die ooit voor een volle concertzaal stond. Twee vlakke handen voor zijn borst, zwaaiend van binnen naar buiten: schluss. Om 17 uur gaat de prikbus dicht en niet iedereen past er voor die tijd nog in.

Het geweeklaag dat vervolgens opstijgt van de teleurgestelde gegadigden zou beleidsmakers in Wenen, 250 kilometer verderop, als muziek in de oren hebben geklonken: dit was nou precies de bedoeling. Maak vaccinatieweigeraars het leven onmogelijk en ze staan binnen de kortste keren in de rij voor een prik.

Terwijl veel Europese landen debatteren over de grondwettelijke toelaatbaarheid van een vaccinatiebewijs voor toegang tot de bioscoop of kroeg, trekt Oostenrijk een dikke zwarte streep door het sociale leven van vrijwillig ongevaccineerden. Vanaf maandag 15 november blijven die thuis, in heel het land, vanaf 12 jaar oud. Alleen noodzakelijke excursies zijn nog toegestaan.

Concreet betekent dit dat bijna 2 miljoen van de 8,9 miljoen Oostenrijkers sinds maandag in het openbaar worden gescheiden van de rest. Het is de meest vergaande nationale maatregel tegen corona in een Europees land tot nu toe.

Woede

Het kan niet anders, verklaarde de Oostenrijkse kanselier Alexander Schallenberg afgelopen vrijdag, vlak voordat het parlement de maatregelen goedkeurde: het ongevaccineerde deel van de bevolking ‘gijzelt’ het gevaccineerde deel. De deelstaten Oberösterreich en Salzburg hadden toen de knoop al doorgehakt. Beide regio’s kampen met zeer hoge infectiecijfers. In Salzburg is het zevendaags gemiddelde met 1.485 bijna twee keer zo hoog als het nationale aantal (zie kader).

Onder de ruim negentig wachtenden voor de Impfbus in Salzburg, maandagmiddag bij winkelcentrum Europark, overheerst één mening: we staan niet te springen om die vaccinatie, maar we zijn er ook niet faliekant tegen. Maar vraag naar de toon en boodschap van de overheid en de mening is al even eensluidend.

‘Ze verdelen op deze manier de bevolking: ongevaccineerden zijn de slechteriken en gevaccineerden zijn de goeden’, zegt supermarktmedewerker Tamara Slocher (25), trillend als een rietje in een hemd en pullover bij 6 graden Oostenrijkse kou – ook zij had niet zo’n rij bij de bus verwacht. ‘Dat zorgt echt voor ruzies binnen families, vriendengroepen, collega’s.’

Wat haarzelf betreft was de lockdown de druppel. Ze heeft zorgelijke verhalen gehoord, is een beetje bang voor bijwerkingen, had liever nog een paar jaar gewacht met een vaccinatie. Misschien vinden wetenschappers in de tussentijd iets uit wat langer en beter beschermt dan de vaccinaties die er nu zijn. ‘Ik draag de hele dag een masker, en ik houd afstand’, zegt Slocher. ‘Het steekt dat ik word afgeschilderd als onsolidair.’

Schnitzel-lockdown

In Oostenrijk volgen maatregelen die uitsluitend gericht zijn op ongevaccineerden elkaar nu in rap tempo op. Op maandag 8 november ging de horeca al dicht voor ongevaccineerden, net als veel toeristische attracties.

Nieuw vanaf deze week is ook dat ongevaccineerde Oostenrijkers alleen nog met een PCR-test niet ouder dan 72 uur op hun werk mogen verschijnen. Sinds 1 november was een sneltest verplicht. Prompt slibden maandag talloze testcentra dicht. Wie het weekend nog een afspraak had weten te krijgen, moest lang wachten op het resultaat.

Volgens gezondheidsminister Wolfgang Mückstein ligt al een pakket klaar met nóg strengere maatregelen. Mückstein zou onder meer een avondklok voor ongevaccineerden willen. Schallenberg zou dat tot nu toe hebben tegengehouden. Woensdag, nog voordat het epidemiologische effect van de nieuwste maatregelen goed en wel meetbaar is, buigt de regering zich over nieuwe stappen.

Steekproeven

Ondertussen moeten mensen niet denken dat het hier om een advies gaat, zei de Oostenrijkse minister van Binnenlandse Zaken Karl Nehammer afgelopen zondag. Met ‘een fijnmazig controlenetwerk’ gaat de Oostenrijkse politie de ongevaccineerden controleren op naleving van de maatregelen. Daartoe behoren steekproeven op straat, controles in de horeca, en het verplicht tonen van een vaccinatiebewijs bij verkeerscontroles.

De vraag is wel hoe heet die soep gegeten gaat worden. Er zijn namelijk nogal wat uitzonderingen op de gerichte lockdown. Ongevaccineerde Oostenrijkers mogen de straat op voor boodschappen, doktersbezoek, religieuze diensten, school of universiteit. Curieus genoeg is er ook de mogelijkheid tot een Spaziergang, een wandeling in de buurt.

Dat roept de vraag op wat het doel is van de lockdown voor ongevaccineerden, die in eerste instantie voor tien dagen gaat gelden. Twijfelaars over de streep halen? Dat lijkt met de maatregelen bijzonder goed te lukken, althans in de eerste dagen. Maar mensen die mordicus tegen vaccinatie zijn van straat houden?

‘Dat idee is lachwekkend,’ zegt Slocher, de supermarktmedewerker. ‘Er zijn honderdduizend uitzonderingen, dus dat gaat überhaupt niet lukken. En dat is misschien maar goed ook.’