Tussen veilig en voornaam: enkele tips om samen te leven na de coronacrisis

De ziekenhuisopnames dalen, de vaccinatiecampagne loopt vlot en straks belanden we met wat geluk in het rijk der vrijheid. Al is het onhelder hoe we ons daarin zullen gedragen. Steeds vaker zijn er conflicten over welk gedrag virologisch verantwoord en voornaam is. Hoe ziet de post-corona-etiquette eruit?

Het coronavirus heeft misschien Chinese roots, maar het houdt net zoveel van voetbal als de gemiddelde Belg. Zodra de Rode Duivels de Brabançonne ten gehore brengen, begrijpt het virus dat het tijd is voor een welverdiende rustpauze en vinden minstens negentig minuten lang geen besmettingen plaats. Tenminste: dat is wat de enigszins beschonken voetbalfan dacht toen die alle aanwezigen van een Antwerpse horecazaak omhelsde na de goal van Thorgan Hazard tegen Portugal. “Je hoeft niet bang te zijn”, reageerde hij toen een vrouw het fysiek contact afsloeg. “Ik heb mijn tweede Pfizer-prik al lang gehad.”

Het terrasverhaal illustreert een toenemende maatschappelijke spanning: “Nu de vaccinatiecampagne in een stroomversnelling komt, raken burgers die zich mentaal al in een coronavrije wereld bevinden steeds vaker in conflict met mensen die het voorzichtig aan willen doen”, zegt sociaal psycholoog Alain Van Hiel (UGent).

De Antwerpse Annelies Taffijn (25) kent de spanningen maar al te goed: “Bij elke afspraak met vrienden of collega’s maak ik een inschatting hoe nauw ze het met de afstandsregels en de mondmaskerplicht nemen. Dat zorgt soms voor discussies. Het einde van de coronacrisis is misschien in zicht, maar de spanning rond virologische maatregelen hangt nog steeds in de lucht. Ik vraag me af of die ooit volledig zal verdwijnen.”

Van Hiel is niet verbaasd over die maatschappelijke spanningen: “Veel mensen zijn aan de coronamaatregelen gewend geraakt en het zal niet eenvoudig zijn om met die gewoonten te breken.” Het is daarbij niet zo verrassend dat enkele oude gedragspatronen net nu in vraag gesteld worden. Het voorbije anderhalf jaar zijn in ons land ongeveer 25.000 mensen overleden aan het virus. Het zorgt ervoor dat de vertrouwde drie kussen bij de begroeting of de tradities om na het uitblazen van de kaarsjes op een verjaardagstaart alle aanwezigen een stuk sponscake met speekseldraden voor te schotelen, nu eenmaal wat van hun charme zijn verloren.

Eerlijker communiceren

Etiquette-expert Kevin Strubbe verwacht dat de coronacrisis ons gedrag blijvend zal veranderen: “Dat hoeft geen probleem te zijn. De etiquette past zich altijd aan de maatschappij aan, niet andersom.” Hij maakt daarbij een onderscheid tussen sociale en zakelijke situaties: “Ik denk dat vrienden en familieleden elkaar snel weer als vanouds zullen behandelen. Bedrijven die rond gastvrijheid werken, zullen er wel een punt van maken om veiligheid en hygiëne nog meer in de verf te zetten. Een mondmasker dragen en handen ontsmetten wordt voor hen een manier om te tonen dat ze om de gezondheid van hun klanten en medewerkers geven.”

De meest uitdagende situaties dreigen te ontstaan wanneer onbekenden elkaar spontaan ontmoeten. Hoe gaan we straks om met mensen die geen afstand houden in wachtrijen en met enthousiasme in ons gezicht niezen? “Het belangrijkste voordeel is dat de coronacrisis ons eerlijker heeft leren communiceren”, zegt Strubbe. “Het is belangrijk om goede afspraken te maken en duidelijk aan te geven waar je grenzen liggen. Bij onaangename ontmoetingen kan het helpen om vriendelijk te blijven. Als iemand op de bus geen mondmasker draagt, kan het helpen als jij zegt dat je het wel doet uit bezorgdheid over zijn gezondheid.”

Anders dan Strubbe gelooft Van Hiel dat het ‘oude normaal’ vroeg of laat volledig zal terugkeren. “Het is belangrijk om in de tussentijd rekening met elkaars verwachtingen te houden. Een coronabarometer die aangeeft hoe ernstig de epidemiologische situatie is en welk gedrag aanvaardbaar is, kan daarbij helpen.” Hoe dan ook: vuile zakdoeken laten rondslingeren of aan de kassa in de supermarkt tegen iemand aanschuren, blijft ook in de toekomst onbeschoft. Corona of niet.