Turks-Belgische politici over Erdogan: horen, zien en meestal zwijgen

"Erdogan heeft de sleutels gekregen van Europa en maakt daar nu volop misbruik van." Meyrem Almaci (Groen) is een van de weinige verkozen politici met Turkse roots die zich uitspreekt over het spierballenvertoon van Erdogan. Hij zet na Duits bondskanselier Merkel nu ook de Nederlandse minister-president Rutte onder druk om landgenoten die hem bespotten hard aan te pakken. De groene partijvoorzitter is streng voor de strapatsen van de president. "Europa heeft een slechte deal gesloten met Turkije over de vluchtelingen. Die deal is niet goed voor de vluchtelingen en niet goed voor Europa zelf, dat zie je nu wel duidelijk. Het wordt tijd dat Europa dit devies hanteert: practice what you preach."

"Ik ben teleurgesteld in Europa", zegt ook Kamerlid Zuhal Demir. Haar partij N-VA staat als lid van de regering nochtans achter de deal die Europa met Turkije sloot. "Maar dat belet niet dat we met Turkije moeten blijven praten over onze waarden", benadrukt Demir. "Merkel en Tusk (Europees president, SVL/AVB) staan in Turkije handjes te schudden terwijl journalisten opgesloten worden, en nu zelfs vervolgd, in het geval van een Duitse komiek en een Nederlandse columniste. Europa moet juist de trekker van democratie en vrijheid zijn. Als ik zie dat migranten van de tweede en derde generatie in ons land vinden dat persvrijheid niet absoluut is, vind ik het ook de verantwoordelijkheid van Turks-Belgische politici om die vrijheid te verdedigen. Ik begrijp niet waarom het altijd alleen Almaci en ik zijn die een standpunt innemen. Zijn ze bang voor hun kiezers?"

Een tiental mandatarissen van Turkse origine is door deze krant gecontacteerd. De doorgaans praatgrage politici hadden gisteren een opvallend volle agenda; heel wat van hen lieten hun gsm links liggen. Jammer, vindt Almaci. "Niet alleen politici van Turkse oorsprong zouden zich hierover moeten uitspreken. Ook de andere partijvoorzitters mogen zich gerust laten horen. Het is te stil gebleven."

De Turkse gemeenschap is - binnen en buiten Turkije - erg verdeeld, zegt voormalig VRT-correspondent Dirk Vermeiren. "Politici nemen liever geen standpunt in, omdat deze polemiek de gemeenschap verdeelt." Bij Turkse verkiezingen haalt de AKP van Erdogan in ons land steevast zowat 70 procent van de stemmen. Met kritiek op de president riskeren Belgische politici de Turkse kiezers te schofferen. Wie zich dan weer pro-Erdogan uitspreekt, wordt geassocieerd met een man die bij de Europese publieke opinie het imago van een dictator heeft.

Traditioneel laaien de Turkse emoties hoog op bij gevoelige kwesties als de gewapende strijd voor Koerdische onafhankelijkheid en de door Turkije niet erkende Armeense genocide. Bij de herdenking van de genocide in de Kamer een jaar geleden daagde enkel Demir op, en een paar Franstalige socialisten van Turkse origine. Recenter is de felheid van het debat over de steeds sterkere figuur van Erdogan. Het vullen van grote evenementenhallen met fans, de toestroom voor het hotel waar hij verblijft, "het is allemaal georganiseerd door aan zijn AKP gelieerde partijen die in ons land actief zijn", stelt Vermeiren. "Je merkt het ook aan de commentaren van veel Turkse Belgen op sociale media: die zijn wel heel erg in lijn met de officiële reactie van de Turkse overheid."

Lastercampagnes

Mete Öztürk, hoofdredacteur van de Belgische editie van de Turkse krant Zaman, zag zijn eigen naam al online gepubliceerd als 'Turks staatsvijand', samen met onder meer pedagoog Orhan Agirdag, antropoloog Johan Leman en journalist Dirk Vermeiren. "Wie een standpunt inneemt, riskeert bedreigingen", zegt Öztürk. "De Turkse regering beschouwt de gemeenschap in het buitenland als een verlengstuk van haar eigen beleid. Sinds de overheid in 2013 bij de Turkse straatprotesten heeft ingezien hoe belangrijk sociale media zijn, coördineert de regeringspartij een eigen leger van zesduizend trollen die online lastercampagnes opzetten."

Niet bevoegd

Hoe gewrongen Belgisch-Turkse politici zitten met deze verschillende belangen, blijkt ook uit de reactie van Emir Kir, PS-burgemeester van Sint-Joost-ten-Node. "Waarom belt u mij hierover? Ik ben Belg, geen Turks staatsburger. Mijn politieke bevoegdheden beperken zich tot het burgemeesterschap. Ook in de Kamer ben ik niet bevoegd voor internationale relaties."

Zijn mening over Erdogan vindt Kir niet relevant. "Als er een wet bestaat die een president beschermt, dan is dat zo. Daar moet ik geen oordeel over vellen."