Turkije verzet zich niet langer: Zweden en Finland kunnen toetreden tot de NAVO, maar er zijn voorwaarden

Aan de Turkse ommezwaai ging intens diplomatiek overleg vooraf. Enkele uren voordat de leiders van de betrokken landen aan de dis gingen met de Spaanse koning, werd een formule uitgedokterd die Erdogan in staat stelde het licht op groen te zetten en de NAVO-top in Madrid niet te laten mislukken voordat ze goed en wel was begonnen.

In de verklaring zegt de Finse president Sauli Niinistö dat tijdens de trilaterale bijeenkomst, die werd bijgewoond door secretaris-generaal van de NAVO Stoltenberg, de drie landen een memorandum zijn overeengekomen “die bevestigt dat Turkije tijdens de NAVO-top de uitnodiging aan Finland en Zweden om NAVO-lid te worden, zal steunen”.

Terrorisme

Het trilaterale memorandum onderstreept “de toewijding van Finland, Zweden en Turkije om hun volledige steun te geven tegen dreigingen van elkaars veiligheid. Dat onze landen NAVO-bondgenoten zullen worden, zal deze toewijding verder vergroten.”

De afgelopen weken heeft Turkije “zorgen geuit” over de dreiging van terrorisme, stelt de Finse verklaring. “Finland veroordeelt terrorisme in al zijn vormen en manifestaties” en zal zich aan het NAVO-beleid in deze houden. Tegelijk benadrukt Finland ook dat inzake contraterrorisme, wapenexporten en het uitwijzen van verdachte personen Finland zich zal houden aan zijn eigen nationale wetgeving. Zweden heeft waarschijnlijk eenzelfde voorbehoud gemaakt.

PKK

Niettemin hebben beide landen een prijs betaald – geen wapenembargo’s tegen Turkije, geen steun aan de Syrische Koerden, steun voor strijd tegen de Koerdische PKK, en “snelle en grondige” behandeling van Turkse uitleveringsverzoeken – die vooral in de Zweedse politiek nog tot discussie zou kunnen leiden.

Turkije zei op zijn beurt tevreden te zijn over het akkoord en “alles gekregen te hebben waar het om vroeg”, inclusief “volledige steun (...) in de strijd” tegen Koerdische rebellengroepen. De Britse premier Boris Johnson was een van de eerste regeringsleiders die reageerde op wat hij noemde het fantastische nieuws. Toetreding van Finland en Zweden “zal onze briljante alliantie sterker en veiliger maken”, aldus Johnson.

Signaal

Stoltenberg, die persoonlijk nauw betrokken is geweest bij de pogingen de partijen nader tot elkaar te brengen, zei dat de drie partijen dinsdagmiddag hele constructieve en goede gesprekken hadden gehad. Het akkoord stuurt volgens hem een heel duidelijk signaal aan president Poetin dat de deur van de NAVO openstaat. De belangrijkste boodschap is “dat elk land het recht heeft zijn eigen pad te kiezen en dat is precies het tegenovergestelde van wat president Poetin wilde bereiken.” Ook zei hij dat het “onze aanwezigheid in dat deel van de wereld echt zal versterken, wat van belang is voor de hele alliantie.” President Poetin zelf relativeerde onlangs het belang van de Finse en Zweedse NAVO-toetreding.

Als Finland en Zweden tijdens de top formeel worden uitgenodigd voor toetreding volgen daarna nog de toetredingsgesprekken, een proces dat normaal gesproken wel een jaar kan duren maar dat ditmaal waarschijnlijk veel sneller doorlopen wordt. Hetzelfde geldt voor de ratificatie door de dertig lidstaten van de alliantie. Dat proces kan normaal gesproken nog langer duren, ook gezien de tijdrovende ratificatieprocedures in sommige lidstaten. Maar ook op dat vlak heeft een aantal grote lidstaten al aangegeven dat proces zo snel mogelijk te zullen doorlopen.