Trump zet voet over Noord-Koreaanse grens, maar is nog altijd geen stap dichter bij deal over kernwapens

Net wanneer je denkt dat zelfs de Amerikaanse president Trump niet meer kan verrassen in zijn Noord-Koreapolitiek, deed hij zondag iets wat geen Amerikaanse president voor hem ooit had gedaan. Een voet zetten op Noord-Koreaanse bodem.

Even voor 16.00 uur liep Trump de grens over in de gedemilitariseerde zone (DMZ), een bufferzone tussen Noord- en Zuid-Korea, voor een ontmoeting met de Noord-Koreaanse leider Kim Jong-un.

“Mijn vriend”, zo begroette hij Kim net voor de betonnen demarcatielijn. “Het is goed je weer te zien”, antwoordde Kim. “Ik had nooit verwacht je hier te treffen.”

“Het is een groot moment, een groot moment”, zei Trump.

Even verderop poseerden de twee leiders voor de fotografen, waarna ze, begeleid door zowel beveiligers van de Secret Service als bodyguards van Kim, in een gebouw aan de zuidkant een gesprek van bijna een uur hadden. Daarin spraken ze af om de onderhandelingen over de ontmanteling van het Noord-Koreaanse kernwapenprogramma weer op te starten. De gesprekken daarover waren sinds de mislukte top in Hanoi gestaakt en ook nu blijft het de vraag hoe de VS en Noord-Korea uit hun patstelling gaan komen.

Zondag was er vooral veel politiek spektakel en symboliek te zien. Op een paar 100 meter van de plek waar in 1953 na drie jaar bloedige strijd door de VS en Noord-Korea de wapenstilstand was getekend, werd door de leiders van dezelfde landen nu op de schouders geklopt, gelachen en complimenten uitgedeeld.

Het circus was zaterdagochtend op de G20-top in Osaka begonnen toen Trump naast zijn voorkeur voor onorthodoxe methoden ook zijn communicatietalent weer eens etaleerde. In alle vroegte stuurde Trump een tweet uit waarin hij Kim spontaan uitnodigde voor een ontmoeting aan de grens de dag erna, als hij toch al in Zuid-Korea zou zijn voor een bezoek aan president Moon. “Als voorzitter Kim van Noord-Korea dit ziet, zou ik hem willen ontmoeten aan de grens/DMZ om even zijn hand te schudden en gedag te zeggen (?)!”, twitterde Trump. Ruim een dag lang draaiden media en commentatoren overuren. Pas laat zondagmorgen kwam het bericht dat Kim, die zei verrast te zijn door de uitnodiging, daadwerkelijk zou komen.

‘Vriend’

In zijn pogingen Noord-Korea van zijn kernwapens af te krijgen, zet Trump tot dusver alle conventies opzij. Het motto is: alle presidenten voor mij hebben gefaald, dus ik probeer het op een andere manier. En dus vloog Trump twee keer de wereld over, een jaar geleden in Singapore en afgelopen februari in Hanoi, om persoonlijk met de Noord-Koreaanse dictator te onderhandelen. Hij noemde de dictator een “vriend” en een “geweldige leider”.

De aanpak is op zichzelf verfrissend, maar heeft ook een nare bijsmaak. Noord-Korea is een totalitaire dictatuur waar een kleine elite het volk met terreur en propaganda onder de duim houdt. Waar de flessen Hennessy Cognac maandelijks binnenstromen, terwijl 10 miljoen mensen te weinig te eten hebben. Waar tienduizenden mensen in concentratiekampen zitten en waar vorige week een Australische student, Alek Sigley (29), zonder opgaaf van redenen werd vastgezet.

Het is de belangrijkste reden waarom eerdere presidenten zoals Bill Clinton de boot afhielden en de leider van Noord-Korea niet wilden ontmoeten: het regime diende eerst kernwapens in te leveren voor de beloning van internationale erkenning zou volgen. Dankzij Trump is Kim ook zonder offers van zijn pariastatus af. Ook het bezoek van zondag is weer een cadeautje voor de binnenlandse propaganda.

In Hanoi bleek bovendien dat ook de nieuwe aanpak geen wonderen voortbrengt. Een aloude patstelling kwam weer bovendrijven: Noord-Korea wilde in ruil voor het ontmantelen van een nucleair complex af van de meest knellende economische sancties, terwijl de VS het regime pas willen belonen als een flink deel van de 20 tot 60 kernwapens de deur uit zijn.

Oude strategie

Na Hanoi leek Kim even in zijn oude strategie terug te vallen. Hij vuurde een paar kleine testraketten af en het staatspersbureau mocht weer ouderwets dreigen en schelden. Maar vorige maand stuurde hij Trump een “prachtige” verjaardagskaart die in goede aarde viel. Trump stuurde een brief terug en het diplomatieke verkeer kwam weer op gang.

Trump en Kim grossierden zondag weer in grote woorden. “Dit laat de wil zien om het verleden achter ons te laten en aan een nieuwe toekomst te werken”, zei Kim voorafgaand aan het gesprek. “Het was een grote eer om die lijn over te gaan”, aldus Trump. “Het is een grote dag voor de wereld.”

Lichtpuntje

Feitelijk is Trump nog altijd geen stap dichter bij een deal over de kernwapens dan bij aanvang van zijn ambtstermijn.

Een lichtpuntje is dat minister van Buitenlandse Zaken Pompeo en diplomaten van beide landen nog deze maand bijeenkomen voor verdere gesprekken. Eerdere akkoorden tussen Washington en Pyongyang bleken alleen mogelijk na een lang en moeilijk onderhandelingsproces door ervaren diplomaten.

Het is de vraag of die in de huidige “speciale relatie”-diplomatie de ruimte krijgen. Tekenend was dat Trump zondag alweer dacht aan een volgende ontmoeting die het historische moment van gisteren weer moet overtreffen. “Ik zou hem nu meteen uitnodigen om naar het Witte Huis te komen”, zei Trump. Naast hem zat een tevreden man.