Trudeau wacht tevergeefs op excuses van paus over schandalen in internaten

Trudeau had vrijdag een bijeenkomst over de misstanden in katholieke kostscholen voor kinderen uit inheemse bevolkingsgroepen. De aanleiding was de recente vondst van de resten van 215 kinderen op het terrein van een voormalig katholiek internaat in Brits-Columbia, in het westen van Canada. Het jongste slachtoffer zou drie jaar zijn geweest.

Op dergelijke katholieke internaten, eind negentiende eeuw opgetuigd, was het jarenlang gebruik inheemse kinderen middels verwaarlozing, ondervoeding en mishandeling in het westerse gelid te dwingen. De kinderen mochten hun eigen taal niet spreken en werden bovendien gedwongen hun godsdienst en gebruiken te vergeten. Toen een verzoeningscommissie in 2015 een rapport schreef over de kostscholen gebruikte het de term ‘culturele genocide’.

Tussen 1883 en 1997 hebben naar schatting 150.000 inheemse kinderen op zulke kostscholen gezeten, en van zeker 4.100 is duidelijk dat ze gestorven zijn tijdens hun schooljaren. Canada bood al eerder formeel excuses aan voor het bestaan van die instituten, maar de katholieke kerk, die het systeem faciliteerde, heeft nooit sorry gezegd voor haar rol.

Documentatie leveren

Nu was dat altijd al een open wonde voor veel inheemse organisaties, maar toen eind vorige maand het massagraf met de 215 kinderen werd gevonden, is die wonde weer volop gaan kloppen. Niet voor niets eisten verschillende van die organisaties de afgelopen dagen excuses van de paus. Vrijdag kregen ze formeel ruggensteun van Trudeau.

“Ik vind het heel moeilijk dat de katholieke kerk weigert excuses aan te bieden en weigert deel te nemen aan het proces van waarheidsvinding en genezing”, zei hij. Ook liet hij weten dat zijn regering bereid is om sterkere maatregelen te treffen om de kerk te dwingen alle door de nabestaanden gevraagde documentatie over de internaten te leveren.

Paus Franciscus zei zondag slechts dat hij “met pijn” de berichten uit Canada volgt. “Ik ben verbonden met de bisschoppen in Canada en de hele katholieke kerk om mijn solidariteit uit te drukken met het Canadese volk, dat door dit schokkende nieuws getraumatiseerd is.”

Hervormers versus behoudsgezinden

Er is al langer een conflict gaande tussen wereldlijke leiders zoals Trudeau, die eisen dat de kerk kordater optreedt tegen bijvoorbeeld misbruikschandalen, en kerkelijke leiders, die juist vinden dat hun instituut nu al te snel verandert.

Volgens die laatste groep is de huidige paus Franciscus met een soort revolutie bezig. Nooit eerder was er een paus die sprak over “afgrijselijke misdaden die van de aardbodem moeten worden gewist”, die de kindermisbruikschandalen binnen de kerk omschreef als een plaag en de misbruikende priesters vraatzuchtige wolven noemde.

Ook was Franciscus in 2019 de eerste paus ooit die een top over misbruik organiseerde. Afgelopen dinsdag presenteerde Franciscus bovendien de grootste aanpassing van het canoniek recht in veertig jaar: ruim 90 van de in totaal 1.752 wetsartikelen van de Codex Iuris Canonici zullen worden aangepast, waardoor er straks veel minder ruimte voor interpretatie komt wanneer bisschoppen te maken krijgen met priesters die kinderen of kwetsbare volwassenen hebben misbruikt.

Tekenend was in dat kader de ontslagbrief die kardinaal Reinhard Marx, een van de belangrijkste katholieke leiders van Duitsland, eind vorige maand naar de paus stuurde. Marx vindt dat er onder zijn leiding te veel is misgegaan bij de onderzoeken naar seksschandalen binnen de Duitse kerk. Uit een onderzoek bleek in 2018 al dat zeker 1.670 Duitse geestelijken ten minste 3.677 kinderen hebben misbruikt. De meeste slachtoffers waren jongens, meer dan de helft van hen was jonger dan dertien jaar. Marx schrijft dat er nauwelijks iets veranderd is sinds die getallen bekend werden.