Tot zover de ‘fatsoenlijke’ Tom Van Grieken: Vlaams Belang-voorzitter spreekt over ‘dominant’ blank Vlaanderen

Voor Vlaams Belang-voorzitter Tom Van Grieken moet Vlaanderen ‘dominant’ blank zijn, zei hij in De Tijd. Zelden definieerde Van Grieken identiteit in zulke directe raciale termen. ‘Dit is een uitspraak die in 2024 nog wel eens op tafel gaat komen.’

Wat maakt een Vlaming een Vlaming? “Ik ben ervan overtuigd dat het christelijke, het Vlaamse en als u wilt zelfs het blanke een dominante factor moeten zijn in onze samenleving”, zo zei VB-voorzitter Tom Van Grieken in een interview met De Tijd. Een zin die hem dagenlang op snoeiharde kritiek kwam te staan.

“Je verdedigt letterlijk white supremacy”, reageerde de invloedrijke politicoloog Cas Mudde. Andrew Stroehlein, directeur media bij Human Rights Watch, noemt het een schande dat het artikel de uitspraak van Van Grieken als titel gebruikte. “Dit is een kop die white supremacy een podium geeft. De uitspraak van Van Grieken is zuiver racisme. Maar dat is geen nieuws: iedereen die een beetje opgelet heeft, weet dat dit een racistische partij is.”

“Hieruit spreekt duidelijk een op raciale kenmerken gebaseerd wereldbeeld. Indertijd zijn drie vzw’s rond het Vlaams Blok veroordeeld voor het systematisch onderscheid dat ze maakten op basis van een racistisch wereldbeeld. Dit gaat in dezelfde richting”, zegt Els Keytsman, directeur bij gelijkekansencentrum Unia.

Kopje koffie

Van Grieken verdedigde zich tegen de kritiek met een ander zinnetje uit het interview, waaruit moet blijken dat niet-blanken niet uitgesloten worden: “Niet elke Europeaan moet blank zijn, er zal altijd wat diversiteit zijn.” Hij maakt vervolgens de vergelijking met een kopje koffie waar te veel suiker in zit. De VB-voorzitter heeft het ook over een “saturatiepunt”, een punt waarop er te veel nieuwkomers zijn. Waar ligt dat punt? “Dat is geen exacte wetenschap. Als we nu voor een migratiestop gaan, kunnen we er alsnog wat van maken – met meer immigratie wordt het moeilijker en moeilijker, zo niet onmogelijk”, duidt woordvoerder Jonas Naeyaert.

“Tom Van Grieken heeft blijkbaar heimwee naar het verleden. Het etnische denken heeft het Vlaams Belang nooit verlaten”, zegt Jos Van der Velpen. Hij was als voorzitter van de Liga voor de Mensenrechten nauw betrokken bij de veroordeling van de drie vzw’s rond het Vlaams Blok. “Er is nooit een echte gedaanteverwisseling geweest tussen het Vlaams Blok en het Vlaams Belang. Dezelfde mensen bleven grotendeels zitten. Ze hebben enkel hun taal wat opgekuist.”

Ook politicoloog Carl Devos ziet weinig nieuws in de uitspraak van Van Grieken. “Wie hem al langer volgt en leest wat hij zegt en schrijft, weet na dat interview niets dat hij daarvoor nog niet wist. Van Grieken heeft het al over ‘omvolking’ gehad, en laat toe dat anderen in de partij die term gretig gebruiken. En je kan nu eenmaal praten over omvolking zonder raciale elementen te hanteren.”

‘Berlijnse muur tussen N-VA en VB’

Toch haalt Van Grieken zelden zo openlijk het raciale discours boven. Onder zijn bewind moest het Vlaams Belang, alvast naar buiten toe, transformeren van een vuile partij naar een fatsoenlijk radicaal-rechts alternatief. De aanhangers van de harde lijn, zoals Filip Dewinter en zijn Antwerpse opvolger Sam Van Rooy, zijn nooit gedefenestreerd – maar Van Grieken deed er wel alles aan om zelf een gematigder toon aan te slaan.

De redenering daarvoor was electoraal: als het VB ooit van achter het cordon sanitaire wou raken en aan de macht deelnemen, moest het de verdedigers van het cordon de wind uit de zeilen nemen. Op dat vlak brengt Van Grieken zichzelf in de problemen met zijn uitspraak. Want het cordon was gebaseerd op de vaststelling dat het programma van het Vlaams Blok de fundamentele mensenrechten niet eerbiedigde. Welnu: “Zijn uitspraken van dit weekend zijn een aanval op de fundamentele mensenrechten en de democratie,” zegt Stroehlein.

“Het is ook een uitspraak die in 2024 nog wel eens op tafel gaat komen,” schat Devos. “Als Bart De Wever dan een argument zoekt om de Berlijnse muur tussen N-VA en VB te behouden, dan vindt hij er een in De Tijd van dit weekend.”