Tot 15 verschillende medicijnen in laatste levensmaand: 75-plussers slikken te veel geneesmiddelen

Wat zijn de resultaten van het onderzoek?

Het onderzoek leert onder meer dat een derde van de palliatieve patiënten ongepaste medicijnen krijgt, zoals cholesterolverlagers die enkel op de lange duur zinvol zijn. Het ziekenfonds wil daarom meer ‘evidence-based’ voorschriften.

Cholesterolverlagers zoals statines helpen hart- en vaatziekten voorkomen, maar voor patiënten met een zeer lage levensverwachting weegt het voordeel niet meer op tegen eventuele bijwerkingen of risico’s. In de literatuur wordt zulk medicatiegebruik als ongepast beschouwd, en het ziekenfonds onderzocht daarom het gebruik van ‘potentieel ongepaste medicatie’ bij 75-plussers.

Om hoeveel medicijnen gaat het?

De helft van die groep blijkt in hun laatste drie levensmaanden zeker één potentieel ongepast geneesmiddel kreeg voorgeschreven. Bij palliatieve patiënten, een groep van wie de levensverwachting beter ingeschat kan worden, is dat nog altijd een derde.

Dan gaat het deels om de verlenging van al bestaande voorschriften, maar er wordt ook nog ‘ongepast geneesmiddelengebruik’ opgestart. “Met ongepaste medicatie neemt het risico voor de patiënt toe én wordt de kost voor onze sociale zekerheid nodeloos opgedreven”, zegt Bart Demyttenaere, directeur Medisch Beleid bij het ziekenfonds. “In de laatste levensfase zou de nadruk vooral op het comfort en de levenskwaliteit moeten liggen, bijvoorbeeld pijnstilling.”

Zijn er nog andere verschillen tussen patiënten?

In de twaalfde maand voor het overlijden, krijgt een 75-plusser zeven verschillende medicijnen voorgeschreven, maar in de laatste maand zijn dat er al vijftien. De Socialistische Mutualiteiten wijzen erop dat dit mogelijk nog een onderschatting is, omdat gegevens over de meeste niet-vergoede geneesmiddelen (kalmeer- en slaapmiddelen, sommige pijnstillers) ontbreken.

Woon-zorgcentra doen het beter, hoe komt dat?

In woon-zorgcentra blijkt de situatie beter op het vlak van ongepast medicatiegebruik. SocMut verklaart dit door hun specifieke aandacht voor polymedicatie. Lange tijd meerdere middelen gebruiken, verhoogt immers de kans op bijwerkingen, ongewenste wisselwerkingen en medicatiegerelateerde letsels of aandoeningen.

De 75-plussers vertegenwoordigen 8 procent van de leden van het ziekenfonds, maar zij krijgen wel een kwart van alle geneesmiddelen. Het medicatiegebruik in die groep steeg tussen 2011 en 2019 met 4 procent.

Welke oplossing stelt het ziekenfonds voor?

Om te veel en ongepast medicatiegebruik te vermijden, wil het ziekenfonds dat er meer naar de patiënt geluisterd wordt, naast sensibilisering van artsen en patiënten en responsabilisering.