Topdokter Guy T'Sjoen: ‘De ontbrekende maatregel tegen corona: vermageren’

Dokter Guy T’Sjoen (50) is als endocrinoloog, een hormoonspecialist, verbonden aan het UZ Gent. Maar liefst 60% van de coronapatiënten die daar tijdens de eerste en tot hiertoe in de tweede golf op intensieve zorgen terechtkwamen, had een BMI die hoger was dan 25: zo’n 30% had overgewicht en 30% obesitas. In de andere ziekenhuizen in ons land zijn de cijfers gelijkaardig. “Hoe dat komt? Mensen met overgewicht hebben vaker ook andere gezondheidsproblemen, zoals een te hoge bloeddruk, hart- en vaatziekten of (aanleg tot) suikerziekte. Als daar bovenop nog eens een Covid-19-infectie komt, wordt het lastiger natuurlijk. Bovendien is het moeilijker om zwaarlijvige patiënten goed te beademen. De vetmassa in de buik drukt op de borstkas, waardoor de longen minder goed opengezet kunnen worden.”

Maar er is meer. Het virus komt ons lichaam binnen via de zogenaamde ACE2-receptoren. Dat zijn een soort antennes die zich aan de buitenkant van de cellen bevinden. “Die receptoren zitten vooral in de longen, maar ook onder meer in het vetweefsel”, zegt professor T’Sjoen. “Als je veel vetweefsel hebt en dus heel veel van die toegangspoorten waarlangs het virus kan binnendringen, krijg je een veel ernstiger infectie. Daarnaast weten we dat mensen met overgewicht al een verhoogd risico hebben op een trombose. En ook Covid-19-patiënten krijgen sneller een trombose. Tenslotte is het zo dat mensen met obesitas een chronische laaggradige ontsteking hebben. Dat merken we altijd tijdens het bloedonderzoek. Door die chronische ontsteking hebben deze patiënten een verstoorde immuunreactie.”

Immuniteit opkrikken

Kortom, voor mensen die te zwaar zijn, zijn de risico’s vele malen groter als ze met een Covid-19-besmetting in het ziekenhuis moeten opgenomen worden. Al is het natuurlijk wel zo dat er ook slanke mensen op intensieve liggen: 40% heeft géén overgewicht. Ook bij hen kan de infectie dus hevig toeslaan.

Kunnen mensen met overgewicht preventief iets doen om te vermijden dat ze zwaar ziek worden bij een coronabesmetting? “Een beetje afvallen als je overgewicht hebt, is zelfs de enige zinvolle manier om je immuniteit op te krikken”, meent T’Sjoen. “Voedingssupplementen slikken doet niet veel. Iets vermageren als je overgewicht of obesitas hebt, is nog een essentiële maar tot nu toe ontbrekende coronamaatregel, naast regelmatig handen wassen, mondmaskers dragen en afstand houden. In Vlaanderen is dit heel relevant, want de helft van de Vlamingen heeft overgewicht (met een BMI die hoger is dan 25) en 16% heeft obesitas (met een BMI die hoger is dan 30). We richten ons vooral op mensen met overgewicht. Zij kunnen zélf aan de slag, ideaal met de begeleiding van een diëtist. Obesitas is dan weer een veel complexer gegeven. Bij deze patiënten schakelen we onze dokters, diëtisten, psychologen en bewegingsexperten in.”

5% afvallen is voldoende

Volgens dokter T’Sjoen hoeven mensen met overgewicht niet eens zoveel af te vallen: 5% is voldoende. “Als je 100 kilo weegt, probeer dan te vermageren tot je 95 weegt. Daarvoor zijn geen al te grote inspanningen nodig. Met meer en frequenter bewegen en gezonder eten kom je reeds een heel eind. Tegen kerstmis kan je al een mooi resultaat hebben. Gewichtsreductie zorgt er immers voor dat je immuunsysteem verbetert. Een lager gewicht zal niet verhinderen dat je een Covid-19-infectie oploopt maar áls je het doormaakt, is de kans kleiner op een ernstiger verloop van de ziekte. Met welk percentage je die kans verkleint, weten we momenteel nog niet. Maar nu gewicht verliezen is wel het enige dat je zélf kan doen om te zorgen dat je kans om niet op intensieve zorgen belandt, toeneemt.”

T’Sjoen hoopt dat de federale regering snel concrete initiatieven neemt om het gemiddelde gewicht van de Belgen naar beneden te halen. “In Nederland bestaat er een nationaal preventieakkoord met heel concrete doelstellingen: daar wil men in een periode van tien jaar van 50% mensen met overgewicht naar 38% gaan. En ook in het Verenigd Koninkrijk werd zo’n plan uitgerold, kort nadat premier Boris Johnson met een corona-infectie op intensieve zorgen had gelegen. Het is hoog tijd dat dit ook in België gebeurt. In het regeerakkoord staat alvast dat de regering De Croo die intentie heeft, al begrijp ik wel dat onze minister van Volksgezondheid op dit moment vele andere katten te geselen heeft. Maar nu inzetten op én preventie én behandeling is meer dan ooit belangrijk. We kunnen niet achterblijven op de andere landen.”

Teleconsultatie bij diëtist

Zolang er nog geen concreet federaal actieplan is, kunnen mensen met overgewicht volgens T’Sjoen best zelf proberen om die 5% te vermageren. “Als je daar moeite mee hebt, laat je dan begeleiden door een erkende diëtist. Diëtisten zijn bereikbaar en doen tegenwoordig ook teleconsultaties. Het is zeker nog de moeite om daar nu aan te beginnen, want Covid-19 is nog lang niet weg. Er is trouwens nóg een goede reden om gewicht te verliezen. Van het griepvaccin is geweten dat het minder effectief is bij mensen die te zwaar zijn. De kans is reëel dat dit ook het geval zal zijn bij het coronavaccin.”