TikTok faalt in tegenhouden van nepnieuws over Amerikaanse verkiezingen, blijkt uit onderzoek

De vraag hoe de socialemediaplatforms omgaan met desinformatie is relevant met het oog op de tussentijdse verkiezingen van november. In 2020, voor en na de presidentsverkiezingen, speelde desinformatie over het hele stemproces een belangrijke rol. Democratiewaakhond Global Witness en de Universiteit van New York wijzen erop dat nepnieuws over het proces de stemming dit jaar opnieuw kan overschaduwen, zo blijkt uit onderzoek.

De uitkomsten van hun onderzoek stemmen weinig hoopvol. De onderzoekers plaatsten op Facebook, YouTube en TikTok telkens twintig advertenties met foutieve informatie: tien in het Engels en tien in het Spaans. Een van de advertenties luidde: “Uw vorige stem wordt automatisch meegenomen voor de tussentijdse verkiezingen. U kunt dus thuisblijven.” Het goede nieuws: YouTube hield alle advertenties tegen en blokkeerde ook het account dat die boodschappen plaatste. Meta, het moederbedrijf van Facebook, deed het minder goed en liet een aantal advertenties gewoon door. Vanaf een Amerikaans account gebeurde dat zelfs bij de helft van de Spaanstalige berichten.

De relatief nieuwe speler TikTok, dat van alle platformen het hardst groeit en al lang niet meer alleen door tieners wordt gebruikt, geeft het somberste beeld. Het platform voor korte video’s hield slechts één Spaanstalige en één Engelstalige advertentie tegen: een bericht dat suggereerde dat stemmers verplicht gevaccineerd moeten zijn om te mogen stemmen. Andere berichten, waarin bijvoorbeeld de verkeerde stemdag werd gepromoot of waarbij mensen werden ontmoedigd te stemmen, vonden zonder probleem hun weg. En het account dat verantwoordelijk was voor de verspreiding kon blijven bestaan.

Kantelpunt

Claes de Vreese, hoogleraar politieke communicatie aan de Universiteit van Amsterdam, constateert dat TikTok lang onder de radar is gebleven, omdat alle kritische ogen lang op Twitter en met name Facebook waren gericht. Nu bevindt het platform zich op een kantelpunt: “TikTok groeit hard, het gaat inmiddels al lang niet meer alleen om entertainment.” Veel twintigers halen hun nieuws van TikTok.

Het bedrijf laat zich naar de buitenwereld van zijn beste kant zien, bijvoorbeeld door dit jaar een Europese gedragscode voor desinformatie te ondertekenen. “De komende tijd zal moeten uitwijzen of TikTok zijn zaakjes op orde krijgt”, stelt De Vreese. Het onderzoek van Global Witness laat in ieder geval zien dat er nu nog veel ruimte is tussen theorie (TikTok staat officieel geen politieke advertenties toe) en praktijk.

TikTok zelf benadrukte onlangs nog zijn inspanningen om desinformatie te bestrijden: “We staan bijvoorbeeld geen medische desinformatie toe over vaccins of Covid 19 en we staan geen desinformatie toe over verkiezingen.” Het platform zegt wereldwijd met meer dan tien factcheckpartners samen te werken.

Als reactie op het onderzoek van Global Witness stelt het bedrijf dat dit helpt om de procedures verder aan te scherpen. Meta op zijn beurt benadrukt dat het onderzoek geen representatief beeld van zijn inspanningen geeft.

De onderzoekers drukken Meta en TikTok op het hart om onmiddellijk maatregelen te nemen, met de verkiezingen voor de deur.