Tienduizenden Israëli’s de straat op uit vrees voor ‘politieke coup’ van regering

“We zijn er niet alleen om belasting te betalen en onze kinderen het leger in te sturen”, zei oppositieleider en voormalig premier Yaïr Lapid maandag. “We sluiten onszelf niet in stilte thuis op terwijl zij van Israël een donkere dictatuur maken.” Bij de Knesset, het Israëlische parlement, staan zeker zestigduizend mensen. Niet eerder is er zo’n grote protestgolf op gang gekomen tegen de regering als nu het geval is.

De nieuwe, uiterst rechtse regering van Benjamin Netanyahu was eind december nog niet aangetreden of justitieminister Yariv Levin presenteerde zijn vergaande plannen. Er werd direct door tienduizenden mensen gedemonstreerd en sindsdien gaan Israëli’s elke zaterdag de straat op om te laten weten dat zij het hier niet mee eens zijn. Volgens hen wordt er een ‘politieke coup’ gepleegd, waarmee de democratie om zeep wordt geholpen.

Op dit moment kan het Hooggerechtshof de regering nog terugfluiten als nieuwe wetten in strijd blijken te zijn met de basiswetten van het land (Israël heeft geen grondwet). Maar volgens het huidige kabinet horen niet-gekozen rechters geen veto uit te spreken over plannen waar een parlementaire meerderheid voor is.

Daarnaast wil de regering meer invloed op de selectie van nieuwe rechters, óók bijvoorbeeld rechters die gaan over het huidige corruptieproces tegen Netanyahu. Op dit moment wijst de overheid slechts een paar leden van het panel aan dat hierover gaat, maar het kabinet wil dat uitbreiden.

Absolute macht

De zorgen zijn groot omdat de regering hiermee bijna absolute macht krijgt. In tegenstelling tot de meeste westerse democratieën heeft Israël geen grondwet en geen senaat die de wetten ook nog moet goedkeuren. De scheiding tussen de uitvoerende en de wetgevende macht is erg zwak omdat de regering vrijwel altijd een meerderheid heeft in de Knesset.

Maandag wordt in de Knesset de eerste stemming over deze nieuwe plannen gehouden, wat de reden is dat organisaties hebben opgeroepen deze dag massaal naar Jeruzalem te komen en te protesteren.

Het verzet is breed: het hele juridische establishment heeft zich tegen de plannen uitgesproken, maar bijvoorbeeld ook de financiële en de hightechsector omdat gevreesd wordt dat het schadelijk kan zijn voor de economie. Zondagavond riep president Isaac Herzog op om de plannen te bevriezen en een dialoog te beginnen (wat direct door de justitieminister werd verworpen). Dan Halutz, een voormalige stafchef, zei afgelopen weekend te begrijpen als mensen uit protest hun dienstplicht niet willen vervullen.