Tiende coronagolf rolt over het land: ‘Zeggen dat het slechts een verkoudheid is, is een slechte zet’

We surfen momenteel op de tiende coronagolf en daar merken we nauwelijks iets van. Is corona eindelijk de verkoudheid geworden waar we op hoopten? ‘Daarvoor maakt het virus nog te onvoorspelbare sprongen’, zegt viroloog Steven Van Gucht (Sciensano).

“Het is van een wonderlijke ironie: de coronapandemie begon en eindigde met carnaval”, zo bericht het Nederlandse blad Vrij Nederland. Want in onze contreien startte ‘het virus’ zijn vernielende reis in februari 2020, carnavalstijd. En twee weken geleden heeft het Nederlandse Outbreak Team (OMT) meegedeeld dat corona inmiddels geen pandemie meer is.

“Er lijkt sprake van een endemische fase”, aldus het OMT, wat slaat op een evenwichtstoestand waarin het virus wel ziek maakt maar in een kalmer, min of meer voorspelbaar patroon. Isolatie, testen en boosteren hoeft dan ook niet meer, aldus nog het OMT.

Maar nu wordt het op ziekenhuisafdelingen wel drukker. De laatste maand is het aantal patiënten op de verpleegafdelingen in Nederland gestegen van ongeveer 300 naar 859. Bij ons ziet de situatie er gelijkaardig uit: het aantal mensen dat met corona in het ziekenhuis wordt opgenomen ligt de laatste twee weken op ongeveer 120 per dag. Dat is dubbel zoveel als in begin februari en ietsje meer dan in oktober vorig jaar. Het aantal mensen op intensieve is de laatste twee weken ook ruim verdubbeld van zo’n 38 naar 75.

“Dat is de tiende golf waar we middenin zitten”, rekent viroloog Steven Van Gucht (Sciensano) voor. Dat die voor bijna iedereen ongemerkt voorbij rolt heeft alles te maken met de relatieve proporties ervan. Ter vergelijking: in volle pandemie stroomden er in de hoogste pieken tot bijna 700 coronapatiënten per dag toe in onze ziekenhuizen en lagen er 1.459 op intensieve zorgen. In april 2020 vielen er op een bepaald moment 280 coronadoden per dag, nu ligt dat rond de 5.

Zoals voorspeld zijn de golven met andere woorden ‘golfjes’ geworden.

“Van een probleem voor de hele maatschappij is het een probleem geworden voor de zorg, waar nog altijd veel kwetsbare mensen samenkomen, en voor de risicogroepen, zoals mensen met een verzwakt immuunsysteem, ouderen en diabetespatiënten”, zegt Van Gucht. “Voor de ziekenhuizen is corona nu behapbaar, onder andere ook omdat er momenteel minder grieppatiënten zijn dan verwacht. Het totale aantal patiënten met luchtwegeninfecties is daardoor ongeveer zoals het rond deze periode altijd al was.”

Intensivist Geert Meyfroidt (UZ Leuven) bevestigt dat het voor de ziekenhuizen doenbaar is momenteel, ook al zijn er zeer recent dus weer wat meer patiënten bijgekomen.

Ons land schafte ook al de tests en de maskerplicht eerder af, al geldt dat laatste wel nog in de zorg. Die sector vraagt om ook daar de maskers te gaan afschaffen, maar die afwegingen maken experts wellicht pas na de tiende golf. De laatste boostercampagne dateert in Vlaanderen van september, een volgende staat nog niet gepland.

Nog niet voorbij

Maar uit dat alles besluiten dat het allemaal voorbij is, vinden experts hier voorbarig. “De communicatie van het OMT is ongelukkig”, zegt Marc Van Ranst (KU Leuven). “Vooral de timing is fout, want ook Nederland zit midden in een zoveelste golf. Dan de boodschap brengen dat corona nu ongeveer zoals een verkoudheid is en extra maatregelen en vaccinaties niet meer nodig zijn, is niet de beste zet. Net in zo’n golf maakt het uit dat je bijvoorbeeld je masker opzet op drukke plekken en extra oplet bij ouderen.” Van Gucht bevestigt dat.

Al begrijpt Van Gucht de experts van het OMT wel. “In hun rapport zeggen ze eigenlijk dat corona zijn speciale status kwijt raakt. Het is een luchtwegeninfectie die nog altijd doden en zieken maakt, maar ze veroorzaakt geen schokken meer. Dat klopt natuurlijk wel. Alleen is dat in de media vertaald als ‘het is allemaal voorbij’. En dat klopt niet, zoals de zoveelste golf illustreert.”

Wat ook niet klopt is dat het virus nu ‘endemisch’ is en dat boosteren geen zin meer heeft.

Endemisch is sowieso een vaag begrip. Het betekent : iets dat circuleert in de bevolking. Maar er is geen scherpe definitie waar ook cijfers in staan. Klassiek bedoelen epidemiologen ermee dat een ziekte alleen nog in voorspelbare patronen voorkomt en geen onvoorziene schokken meer veroorzaakt.

“Dat is corona nog niet”, zegt Van Gucht. “Zo was er afgelopen zomer nog een behoorlijke golf die we in dat seizoen zeker niet hadden verwacht.” Van Ranst: “Endemisch wil sowieso niet zeggen dat het weg is en dat alle risico’s weg zijn, zoals sommigen dat blijkbaar begrijpen. We evolueren naar een situatie van steeds kleinere golven en wanneer dat heel voorspelbaar wordt, is corona endemisch.”

Booster

Niet meer boosteren is voor beide experts geen optie en heeft ook niets met ‘endemisch’ of niet te maken. “Voor griep boosteren we elk jaar risicogroepen, ook al is dat virus min of meer endemisch”, zegt Van Gucht. “De Hoge Gezondheidsraad heeft er nog niets over beslist, maar verwacht wordt dat we tegen het najaar een coronabooster zullen aanbieden, zeker voor ouderen en risicogroepen, zoals bij griep. De vraag is vooral vanaf welke leeftijd je dan boostert. Zelf raad ik het vaccin sowieso aan aan iedereen boven de vijftig.”

De kans dat corona ons nog in de problemen brengt is wel klein. Het virus muteert nog volop maar onze immuniteit past zich mee aan en wordt zo ook sterker. “We worden de hele tijd geboosterd omdat we herbesmet raken. Op den duur verliest het virus zo steeds meer aan kracht”, zegt Van Gucht. “Van corona moeten we volgens mij dan ook geen klappen meer vrezen. En dankzij corona zijn we beter dan ooit voorbereid op de volgende pandemie.”