The old and the beautiful

Zaterdag 13 augustus.
12u42 Rio time: Usain Bolt wint serie zeven in 10.07. Het zal de vierde tijd worden. Twijfels waren er al en die zijn hiermee niet verminderd.
23u06: Michael Phelps duikt als derde zwemmer het water in voor de 4x100m wisselslagestafette. Hij zwemt de vlinderslag en dankzij het wereldrecord van startzwemmer Ryan Murphy ziet hij niemand meer. Alleen voorin is waar hij het beste in was en zijn laatste 100 meter zal hij victorieus afsluiten. Dit is zijn 23ste goud. Hij huilt bij de ceremonie.

Zondag 14 augustus.
21u07: Usain Bolt wint zijn halve finale in 9.86, beste tijd van alle finalisten. Toch niet zo slecht. Hij houdt bovendien in en lacht naar het stadion en de tegenstand.
22u25: Usain Bolt wint de finale in 9.81, weer een besteseizoensprestatie en derde goud op rij op de honderd meter. Hij danst het stadion rond.

Michael Phelps is de grootste zwemmer aller tijden en misschien - cijfers liegen niet - de grootste olympiër aller tijden. In de antieke Olympische Spelen telden alleen de winnaars. Die kregen een gevlochten lauriertak op het hoofd en mochten zich een jonge vrouw of man of meer dan één uitkiezen voor de seks achteraf en dat was het. You don't win silver, you lose gold, vond het grootste sportmerk Nike ooit uit en dat is ongeveer de harde realiteit. Phelps heeft ook drie zilveren en twee bronzen medailles, in zijn geval onderleggertjes voor de glazen.

Michael Phelps werd op zijn vijfde Olympische Spelen grootser dan groots door twee momenten. In de 4x100m op de eerste dag zwom hij een estafettesplit van 47.12. Daarmee had hij ook een medaille gepakt in de 100 meter vrije slag, een nummer dat hij op mondiaal niveau nooit heeft kunnen winnen, wat een gemis blijft. Hij kon zwemmen, maar dat wisten we al, en die tijd maakte veel goed.

Op vrijdagavond verloor hij de 100 meter vlinderslag, ruim achter een jongen uit Singapore die acht jaar eerder nog met hem op de foto was gegaan toen Phelps in zijn club trainde op weg naar zijn triomftocht in Peking. Het eerste wat hij deed, was van zijn baan twee naar vier zwemmen en Joseph Schooling feliciteren. Ook als hij zilver wint, is dat uniek, want nooit was het gebeurd dat er drie dezelfde tijd hadden: Michael Phelps stond naast Chad le Clos en Laszlo Cseh, twee van zijn felste tegenstanders de laatste jaren. Ook toen was er emotie en een blik in de verte. Eén dag was hij verwijderd van zijn pensioen.

Bloedarmoede

Inmiddels was die andere grote ster van de voorbije twee Olympische Spelen - hij netjes in de tweede week en Phelps in de eerste - begonnen aan zijn toernooi. Net als bij Phelps waren ook rond Bolt meer twijfels dan zekerheden, maar die verdwenen in uw nacht van zondag op maandag toen Usain Bolt naar aloude traditie iedereen naar huis liep. Naar huis? In 9.81? Met die tijd had hij nog net in Athene in 2004 kunnen winnen, maar daarna niet meer. In Londen vier jaar geleden was hij met 9.81 zelfs naast het podium gevallen.

Hij liep nooit harder dit seizoen dan vorig weekend in Rio de Janeiro en dat mag verbazen. Ofwel is Usain Bolt een ongelooflijk natuurtalent en dat is hij zeker, ofwel een ongelofelijke doper, ofwel allebei. Met daarbij deze asterisk dat er geen doping bestaat die je in een maand tijd sneller doet lopen of althans geen doping die ze niet kunnen vinden.

Het doet van Bolt zijn verdienste niets af, maar er is iets aan de hand met de sprinters en misschien is de geïntensifieerde jacht op doping de reden, maar misschien ook niet. Atletiek lijdt aan een bijna dodelijke bloedarmoede. Voor kinderen met talent voor atletiek liggen veel aantrekkelijker en vooral lucratievere sporten te wachten. Een Amerikaan die het in zich heeft om verder dan acht meter te springen of de honderd in tien seconden te lopen, zou gek moeten zijn of een serieus gezichtsprobleem of twee linkerhanden of een combinatie van dat alles moeten hebben, om het niet in American football of basketbal te proberen, of tegenwoordig zelfs soccer. Een matige Amerikaanse voetballer zal in de MLS een stuk meer verdienen dan de derde Amerikaanse performer op de honderd meter.

Dat Usain Bolt zijn derde olympische finale wint met 9.81 na zijn 9.69 in Beijing en 9.63 in Londen, is niet normaal. Dat het een trage baan zou zijn, is ook larie, want dan had Wayde Van Niekerk een uur eerder geen 43.03 gelopen op de 400 meter. Dat is vooralsnog de prestatie van dit atletiektoernooi en het is te hopen dat die tijd overeind blijft na alle onderzoeken, want wie het dopingrecord van Michel Johnson verpulvert, heeft best een goede verklaring. In zijn geval kan dat zijn dat hij de 100m in minder dan tien en de 200m in minder dan twintig seconden loopt. Dat geeft hem het voordeel van de twijfel en die moet er altijd zijn in dé dopingsport cum laude.

Ouder en beter?

Wie is nu groter, de zwemmer of de sprinter? De zwemmer heeft 23 keer goud en de loper zal woensdag (200 meter) en vrijdag (4x100 meter) zijn achtste en negende goud ophalen. Misschien moeten ze hem ook gewoon in de 4x400 laten lopen voor een tiende goud op zondag 21 augustus, de dag waarop hij dertig wordt.

Negen keer goud op drie Olympische Spelen tegenover drieëntwintig op vijf, dat is op het eerste gezicht geen match. Bolt heeft evenwel maar één estafette om mee te scoren, Phelps heeft er drie. Phelps had in Peking vijf individuele nummers, Bolt hooguit twee omdat meer niet te combineren valt. Zwemmers hebben gewoon veel meer kansen op medailles dan lopers. In atletiek bestaat geen 50 meter sprint zoals in zwemmen en ook geen 200 meter met een tweede baan achteruit lopen zoals in zwemmen. Alles in perspectief geplaatst kunnen beide heren gerust samen op het hoogste schavotje.

En of the old and the beautiful zullen worden gemist over vier jaar in Tokio. Sterren komen en sterren gaan, maar nooit in de geschiedenis van de Olympische Spelen zijn de twee grootste olympiërs samen afgezwaaid. Voor Phelps is dat zeker, voor Bolt moet voorbehoud worden gemaakt. Het zwemmen zal het vertrek van Michael Phelps wel overleven. Zelfs het Amerikaanse zwemmen, want in tegenstelling tot wat werd verwacht, steken ze er hier weer met kop en schouders boven uit. Schrijf op: als ze rugslagzwemmer Ryan Murphy op zijn buik krijgen, wordt hij de nieuwe Phelps. Of atletiek het zonder Bolt kan stellen, is nog maar de vraag. Hij heeft over zijn pensioen geen mededelingen gedaan en hij zou eventueel nog één Olympiade kunnen meegaan, hoewel het de laatste jaren al geregeld medisch remediëren was.

Ouder betekent niet noodzakelijk beter, maar wel langer beter. Het is opvallend hoe de basis van de leeftijdspiramide van de olympische atleten steeds verder is opgeschoven. Her en der komt nog wel eens een zestienjarige piepen, maar die maakt geen kans meer tegen de oudere en beter getrainde atleten die ook veel langer actief blijven. Daar zijn meerdere oorzaken voor.

De trainingen zijn beter geworden en de kans op blessures is daardoor verminderd. De medische sportwetenschap heeft reuzensprongen gemaakt, niet alleen voor preventie, revalidatie, maar ook recuperatie, voeding, supplementering. Dé grootste oorzaak is het geld. Olympische atleten zoals Mark Spitz - zeven keer goud in München - stopten op hun 22ste omdat er naast een tijdelijke vergoeding om op de doos Wheaties te staan, geen enkele dollar hun richting uitkwam. Michael Phelps ging door tot zijn 31ste omdat hij als niet-zwemmer zijn inkomsten door tien kan delen. Een zwemmer als Pieter Timmers kreeg jaren een mooi salaris van de Vlaamse overheid om zijn favoriete hobby te beoefenen en dat bleek voor beiden een prima investering. Twintig jaar geleden was Pieters nooit tot zijn 28ste doorgegaan.

Geld zal ook de reden zijn waarom Bolt er nog wel twee jaar zal aan vasthangen. Twee jaar meetings lopen aan 200.000 dollar per meeting, het zou gek zijn om daarmee op te houden. Nog één verschil tussen Bolt en Phelps: Bolt hoeft niet zo hard te werken om succesvol te zijn. Zich verzorgen, af en toe het krachthonk in, hooguit 1.000 meter per dag lopen. In een uurtje of twee, drie is Bolt klaar.

Michael Phelps trainde op zijn top tot zeven uur per dag en de voorbije twee jaar nog vijf uur omdat hij de 400m wissel had laten schieten. Bolt traint het neuromusculair systeem, Phelps traint het cardiovasculair systeem. De ene ziet buiten de vogeltjes als hij traint, de andere ziet een zwarte lijn en een muur. Bolt mag op één blijven, Michael Phelps is omwille van die opofferingen buiten categorie.