Testament van menselijke imperfectie
Als je toevallig in een bioscoopzaal zou verzeilen waarin A Somewhat Gentle Man vertoond wordt, dan zou je eerste indruk kunnen zijn dat je naar een film aan het kijken bent van Aki Kaurismäki, de Finse koning van de deadpan, het onderkoelde, emotieloze acteren.
Al zal het snel beginnen te dagen dat dit geen Kaurismäkifilm is. Molands stijl is realistischer, al heeft ook hij oog voor sociale drop-outs die zich een waardige weg door het miserabele leven proberen te slaan.
Low-key acting is de term die ze er in het Engels voor gebruiken. De Zweedse acteur Stellan Skarsgård, bekend van Breaking the Waves en in het najaar ook te zien in David Finchers remake van The Girl with a Dragon Tattoo, geeft een hilarisch staaltje weg van dit soort inert en passief acteren in A Somewhat Gentle Man. Het verhaal van deze sociaal bewogen, winterse, minimalistische misdaadkroniek is al even uitgezuiverd. Een killer en ex-bajesklant - Skarsgård dus - vindt een job als automecanicien en onderdak in een kelderpand bij een geile hospita. Hij probeert opnieuw contact te krijgen met zijn zoon, flirt zelfs even met de liefde maar zijn pogingen om een waardige gentleman te zijn lopen in het honderd omdat zijn criminele baas hem opnieuw tot de misdaad aanzet.
Stoïcijns en minimalistisch
De regisseur serveert het allemaal koel en laconiek in een overwegend grijs kleurenpalet. Maar hoe grauw het ook mag lijken, toch sijpelt er een donker optimisme in door omwille van de ironisch-absurde kijk op het leven en deze klungelende mensen die hunkeren naar een nieuw begin.
A Somewhat Gentle Man is een kleinschalige dramedy, opgenomen in een industriële buurt van Oslo. De minimalistische opbouw en de stoïcijnse aanpak - denk bijvoorbeeld ook aan de Coenbroers maar dan in een gortdroge deadpanstijl - past mooi met Molands traditie om films te maken over geïsoleerde individuen gevangen in hun leven. Wat niet wil zeggen dat Moland - hij studeerde film in Boston - de artistieke of grote logistieke problemen schuwt. Zo draaide hij de roadmovie Aberdeen (met Charlotte Rampling) in Schotland. Voor Zero Kelvin trok hij dan weer naar de ijzige kou van Groenland. En voor The Beautiful Country (met Nick Nolte en Tim Roth) verhuisde hij naar Vietnam op vraag van producent-regisseur Terrence Malick, de natuurmysticus en dichter-filosoof van de moderne Amerikaanse cinema.
Gebreken aanvaarden
Ondanks de sardonische toon vind je in A Somewhat Gentle Man ook een absurd-filosofische kijk op de tragiek van het leven terug. In zijn statement over de film, formuleert Moland dat zo. “We worden geboren. We groeien op. We verliezen onze onschuld. We doen wat domme dingen. En dan sterven we. Op het einde van ons leven proberen we een zekere waardigheid terug te krijgen voordat het te laat is. Daar slagen we zelden in. Maar we proberen. En we zien er pathetisch uit terwijl we het proberen. Is dat genant? Ja, maar het is dan ook nogal gênant om een mens te zijn.”
“Filosofie interesseert me”, beaamt Moland. “Maar ik ben een dilettant. Mijn moeder heeft nog een boek over Montaigne geschreven dat spijtig genoeg nooit gepubliceerd is. Misschien maakt die interesse deel uit van het Noor zijn omdat we ons tijdens de lange koude winters afvragen waarom we hier op aarde zijn. (lacht)”
Voor Moland is A Somewhat Gentle Man in de eerste plaats dan ook een film over onze pijnlijke tekortkomingen. Hij ziet hem zelfs als een wereldwijde campagne tegen mensen met een bekrompen gevoel voor juistheid dat de wereld regeert. “Je wordt pas mens als je je gebreken aanvaardt”, zegt Moland. “We maken met andere woorden fouten. Alleen wordt dat niet meer aanvaard en legt de wereld ons eisen op om voortdurend perfect te zijn. Met de komst van computers en mechanismen voor veeleisende precisie in termen van tijd en besturing, is het enige wat het systeem nog kan verstoren de mens. Ik haat het wanneer ik ergens lees dat een menselijke fout aan de basis van een ongeval of crash lag. Alsof het een fout is om een mens te zijn. Het resultaat is dat we vijandig worden ten opzichte van onze eigen menselijkheid. De personages in mijn film zijn dus een testament voor menselijke onvolmaaktheid. (lacht)” Zoals hij ook in enkele hilarische scènes laat zien waarin op een nogal gênante manier aan seks wordt gedaan. Moland: “Wanneer we seks hebben, worden we verondersteld onszelf te vergeten. Maar als we onszelf zouden bezig zien wanneer we seks hebben dan zouden de meeste van ons ook gegeneerd zijn. (lacht)”
