Terwijl iedereen naar het noorden en zuiden kijkt, openen de Oekraïners mogelijk een derde front centraal

Al weken gonst het op het Oekraïense slagveld van de geruchten over een mogelijk derde tegenoffensief. Terwijl het Oekraïense leger de Russen zowel in het zuiden als in het oosten van het land bezighoudt, zou het zich opmaken een wig te drijven pal in het midden tussen die twee fronten. Toch verkleint de window of opportunity stilaan.

Rusland vuurde gisteren opnieuw tientallen kruisraketten af richting Oekraïense steden. Een groot deel daarvan werd onderschept, maar op sommige plaatsen werd toch belangrijke Oekraïense energie-infrastructuur geraakt. Het lijkt dat Rusland met de winter in aantocht zoveel mogelijk steden zonder elektriciteit, gas en stromend water wil zetten.

Aan het front gaan de gevechten in tussentijd onverminderd verder. Het Oekraïense leger trok de voorbije dagen de provincie Loehansk binnen, die tot voor kort volledig in Russische handen was, en bevrijdde er meerdere dorpen. Het Russische huurlingenleger Wagner zou 1.000 man hebben verplaatst om de frontlinie te versterken, en op sommige plekken ook kleine tegenaanvallen uit te voeren.

Terwijl het Oekraïense leger ook in Cherson in het zuiden druk blijft uitoefenen op de duizenden Russische militairen die vastzitten achter de Dnjepr, valt het zowel Russische militaire bloggers als westerse analisten op hoe stil het is rond de frontlijn in Zaporizja.

Zaporizja is een van de vier provincies die Russisch president Vladimir Poetin eind september annexeerde. Toch controleert het Russische leger enkel de zuidelijke helft, met daarin ook de grootste kerncentrale van Europa. De gelijknamige provinciehoofdstad, in het noorden van de provincie, is nog in Oekraïense handen. De stad wordt de laatste tijd voortdurend door Russische raketten bestookt. Bij aanvallen met Iraanse zelfmoorddrones op appartementsgebouwen en andere burgerdoelwitten vielen donderdag en zaterdag telkens zeventien burgerdoden, maandag waren het er opnieuw twaalf.

Igor Girkin, voormalig Russisch commandant ten tijde van de Donbas-oorlog van 2014 en vandaag een van de meest prominente Russische militaire analisten, voorspelde vorige week nog een grootschalig Oekraïens tegenoffensief in de zuidelijke regio. “Oekraïne heeft er massaal veel wapens en materieel bijeengebracht. We verwachten dat de belangrijkste aanval hier zal plaatsvinden. Als de vijand er een krachtig offensief begint zoals in Charkiv, is het zeer de vraag of onze troepen dat zullen kunnen tegenhouden.”

Ook president Volodymyr Zelensky zelf zinspeelde vorige week cryptisch op een nieuw offensief, maar vroeg ook om geduld. “De dag komt dat we ook over successen in de regio Zaporizja zullen kunnen spreken”, klonk het.

Slim ‘battle plan’

“Militair gezien zou een offensief in Zaporizja zeker zin hebben”, zegt militair historicus Tom Simoens (Koninklijke Militaire School). “Russische troepen naar Cherson lokken door openlijk over een tegenoffensief daar te spreken, vervolgens toeslaan in Charkiv om nog meer troepen van het centrum weg te halen, en dan op die verzwakte plek in het midden toeslaan: het is een eenvoudig, maar in theorie slim battle plan. Essentieel is dat de Russen ‘happen’: sturen ze echt troepen van Zaporizja weg?”

Met een tegenoffensief in Zaporizja zouden de Oekraïners kunnen mikken op de steden Melitopol of Marioepol. Oekraïne zou op die manier een wig drijven doorheen het bezette gebied, en de Russen in Cherson nog meer kunnen isoleren. Maar om die tactiek te laten slagen, zou het leger wel snel moeten kunnen doorstoten tot aan de Zee van Azov, zegt Simoens nog.

“Vanaf het huidige front is dat ongeveer 100 kilometer, en dat lijkt me bijzonder ambitieus. Bovendien zou die corridor voldoende breed moeten zijn om de flanken te beschermen. Als je zeker weet dat je tegenstander bijna op instorten staat, zou dat de finale tik kunnen zijn, maar zover zijn we op dit moment volgens mij niet. Bovendien lijkt de timing nu net te laat, nu het modderseizoen en de daaropvolgende winter elke dag wat dichterbij komen. Anderzijds hebben de Oekraïners ons al eerder verrast.”

Een andere onbekende maar cruciale factor is hoeveel troepen en materieel Oekraïne beschikbaar heeft voor de opening van een extra front. “Rusland verliest veel manschappen en materieel, maar dat is ook het geval aan Oekraïense kant. Alleen horen wij daar veel minder over. Om zo snel ver door te stoten, zou Oekraïne moderne, westerse tanks moeten hebben.” Zowel de Verenigde Staten als Duitsland weigeren voorlopig zulke tanks, zoals de Leopard 2, te leveren.

Krimbrug

Mogelijk speelde ook het opblazen van de Krimbrug een rol in de voorbereiding van een nieuw offensief. “Als je zo’n aanval plant, zou dat in elk geval een belangrijke zet in het militaire schaakspel zijn”, zegt Simoens. Het valt nog af te wachten hoe erg de schade aan de spoorlijn over de brug is, “maar het is minstens tijdelijk een belangrijke logistieke aderlating”. De andere spoorlijn die troepen in Cherson bevoorraadt, is nu in de praktijk al amper bruikbaar doordat die zo dicht bij het front ligt, en regelmatig onder vuur wordt genomen door de Oekraïense artillerie.

Dat maakt van de M14-snelweg langs de kust een van de belangrijkste aanvoerroutes van oost naar west, dwars door Zaporizja. “Maar daar is het Russische militair-logistieke systeem niet op afgestemd”, zegt Simoens. “Dat is volledig gericht op de spoorwegen. Zonder Krimbrug wordt de bevoorrading van de Russen in heel het zuiden van Oekraïne dus een enorme uitdaging.”