Terwijl de regering bakkeleit, slapen asielzoekers op straat: ‘Ziet iedereen de ernst van de zaak in?

Honderden asielzoekers krijgen niet de opvang waar ze recht op hebben. Door een gebrek aan opvangplaatsen brengen ze de nacht door voor de deur van het Klein Kasteeltje. Het dossier zorgt voor onrust binnen de federale regering.

Het is een bruut ontwaken voor de 24-jarige Pedro Nuñoz, onder een deken, op de straatstenen voor het Klein Kasteeltje. “Un frio extremo”, zegt hij. Extreem koud.

Nuñoz is geboren in Venezuela. Hij kwam naar België voor bescherming, en hoopt hier te kunnen werken om geld te sturen naar zijn moeder, die een operatie moest ondergaan wegens kanker. “Ik ben in het land sinds vorige vrijdag, maar sinds dit weekend slaap ik hier voor de deur”, zegt Nuñoz. Hij toont de zes laagjes aan truien die hij over elkaar aanheeft.

Samen met een tiental anderen bracht hij hier de nacht door, ook al weten ze dat het aanmeldcentrum in het weekend niet open is. Ze willen maandag ’s ochtends vooraan in de rij staan. In principe is het een grondrecht voor migranten om asiel aan te vragen, en dan krijgen ze ook recht op bed-bad-brood. Naast Nuñoz staat een Palestijn die al twee weken elke werkdag naar het aanmeldcentrum komt, tevergeefs.

De reden voor deze opvangcrisis is geen plotse instroom van vluchtelingen zoals in 2015, maar volgens het kabinet van staatssecretaris Sammy Mahdi (CD&V) is het een combinatie van de coronacrisis, die een terugkeer bemoeilijkt en quarantaineplaatsen vereist, en de natuurramp in Wallonië, waardoor meer dan 1.000 opvangplaatsen niet voor asielzoekers kunnen worden gebruikt, maar nog altijd voor Waalse burgers. Bovendien was er toch een kleine verhoogde instroom door operatie Red Kite, de evacuaties uit Afghanistan.

Gevolg: op weekdagen staan er telkens een driehonderdtal migranten voor de deur van het aanmeldcentrum van Fedasil in het Klein Kasteeltje. Bijna uitsluitend gezinnen met kinderen en kwetsbare profielen geraken voor hun asielaanvraag binnen. Van de mannen zonder gezin, zoals Nuñoz, worden er telkens maar enkele tientallen togelaten. Na een kwartier gaat de deur onverbiddelijk dicht.

Honderden mensen dagen dus op voor hun asielaanvraag, maar moeten noodgedwongen op straat blijven. Alleen al in de periode tussen 29 oktober en 19 november zijn de Belgische asieldiensten in 92 dossiers van asielzoekers veroordeeld omdat er geen opvang voor hen kon worden voorzien op de dag van hun aanmelding.

De groenen ijveren ervoor om hotelkamers ter beschikking te stellen van asielzoekers, maar de rest van de federale regering is tegen, vrezend voor een aanzuigeffect van asielzoekers uit de buurlanden.

Fedasil probeert zijn capaciteit in Lommel en Geel op te drijven, en het kabinet-Mahdi kijkt voor oplossingen naar defensie. Het thema zorgt op die manier voor strubbelingen binnen de Vivaldi-coalitie, net als bij het dossier van de Brusselse hongerstakers deze zomer.

Al op 20 oktober was er een akkoord over noodopvang bij defensie, maar vrijdag, na het Overlegcomité, werd het fijntjes in herinnering gebracht in het kernkabinet van de federale regering. “Ziet iedereen binnen de regering de ernst van de zaak in?”, vraagt een regeringsbron zich af.

Permanente asielopvang door defensie

Al geruime tijd is sprake van asielopvang in de leegstaande kazerne van Glons, in de provincie Luik, goed voor 300 bedden, eventueel zelfs 400. De kazerne moest begin deze maand de eerste asielzoekers ontvangen, maar er bleken aanpassingen nodig na een bezoek van de brandweer op 4 november. Bovendien ontbrak er een coronaprotocol. Een kwestie van enkele weken, klonk het toen, maar intussen is de nieuwe deadline januari.

“We werken goed samen met defensie in Glons, maar er is daar een burgemeester die veel redenen aangeeft om het project niet meteen te laten starten, terwijl we de bezorgdheden rond corona en veiligheid hebben weggewerkt”, zegt staatssecretaris Mahdi.

Burgemeester Valérie Hiance (cdH) zegt dat ze wacht tot de brandweer een nieuw attest aflevert. Fedasil probeert de brandweer en de gemeente te overtuigen om toch al deels te openen en intussen de aanpassingen door te voeren.

Staatssecretaris Mahdi verwacht dat defensie ook elders oplossingen aanreikt. Bij de vluchtelingencrisis van 2015 is de kazerne van Elsenborn ingezet. Dat is geen optie voor minister van Defensie Ludivine Dedonder (PS), die niet ziet hoe deze kazerne dan op 15 januari opnieuw klaar kan zijn om nieuwe rekruten te ontvangen.

Een van de verschillen met 2015 is dat er bij defensie een grote aanwervingscampagne loopt. Bronnen binnen defensie wijzen erop dat het leger sinds 2015 bovendien al 2.700 plaatsen aanbiedt voor asiel, in vijf kazernes. “Behoort asielopvang wel tot de kerntaken van defensie?”, klinkt het. In de kazerne van Doornik moeten kadetten na hun les naar huis pendelen, zodat asielzoekers er kunnen overnachten.

Intussen delen vrijwilligers van de Humanitaire Hub in Brussel koffie en koeken uit aan de verkleumde migranten voor het Klein Kasteeltje. “Wij zijn opgericht om mensen te helpen die geen asiel in België willen, maar willen doorreizen. Maar nu de regering voor deze asielzoekers in gebreke blijft, hebben we beslist om regelmatig naar hier te komen”, zegt Anne Barthès, coördinator van de Humanitaire Hub. Een collega van Artsen Zonder Grenzen bekijkt de huiduitslag op de rug van een van de migranten.

“Nog één nacht hier”, hoopt Pedro Nuñoz. “Als God het wil.”