Terreurexpert: ‘Het westen ging ervan uit dat IS een monster was met twee hoofden. Niets is minder waar’

Volgens de VN, die zich beroept op informatie van verschillende veiligheidsdiensten, telt Islamic State Korashan Province, kortweg IS-K, tussen 1.500 en 2.200 strijders. Volgens Van Ostaeyen, historicus en arabist, is de ‘nieuwe’ terreurgroepering slechts een van de vele incarnaties van Islamitische Staat, de militie die streeft naar een kalifaat onder leiding van soennitische Arabieren.

▶ Bekijk: VS hebben droneaanval uitgevoerd op Afghaanse tak IS

“In 2015 heeft IS in Afghanistan trouw gezworen aan de toenmalige leider Abu Bakr al-Baghdadi, waarna Afghanistan als ‘provincie’ van IS werd erkend. IS heeft ook zogenaamde provincies in Syrië en Irak, in Somalië, Mozambique, Congo, Nigeria, de Filipijnen en enkele Sahellanden. De inschattingen van het ledenaantal van IS-Khorasan door de VN kan kloppen, maar wat zeggen die aantallen? Je hebt maar één kandidaat-martelaar nodig om een nieuw bloedbad aan te richten.”

De aankondiging van Amerikaans president Joe Biden, dat hij de verantwoordelijken zou vinden en uitschakelen, is volgens Van Ostaeyen holle retoriek. “Grootscheepse vergelding acht ik onmogelijk. Wat gaan ze doen? Het land weer met grondtroepen bezetten? Dat wil Biden niet. Het zal dus bij drone-aanvallen blijven. Het zogenaamde ‘kopstuk’ dat ze hebben gedood was een ‘planner’, wat dat ook mag betekenen. Op zich is dat niet dramatisch voor een groepering als IS-K. Die ‘leider’ wordt meteen door een andere vervangen.”

Pakistanen, Tadzjieken en Oezbeken

Strijders van IS-K zitten voornamelijk in de noordoostelijke Afghaanse provincies Kunar en Nangarhar, maar IS-K heeft ook autonome cellen verspreid over het hele land. Van Ostaeyen: “Afghanistan is zeer versnipperd, zowel etnisch als geografisch. Het land is complex, met elkaar bekampende stammen, etnieën en splintergroepen. Bepaalde minderheden, zoals de sjiitische Hazara in het centrale berggebied van Afghanistan, worden door IS-K als vijanden beschouwd. IS-K telt in zijn rangen heel wat Pakistanen, naast vermoedelijk ook Tadzjieken en Oezbeken. Het gerucht dat ook westerse strijders, waaronder Fransen, zich hebben aangesloten, is niet bevestigd.”

IS-K onderscheidt zich van andere jihadistische groeperingen doordat ze driester en brutaler optreden, met onder meer aanslagen op ziekenhuizen en meisjesscholen. Van Ostaeyen: “De luchthaven van Kaboel was dan ook een uitgelezen doelwit: ze konden er Afghanen doden die met het westen hadden samengewerkt, naast Amerikaanse troepen en talibanstrijders: voor IS-K legitieme doelwitten van de zogenaamde kruisvaardersalliantie. IS-K pleegt aanslagen op drukke plaatsen: markten, tempels, moskeeën.”

Misvatting van het westen

“Dit in tegenstelling tot Al-Qaeda, wiens leider richtlijnen voor de jihad uitvaardigde waarin onder meer staat dat bejaarden en kinderen moeten gespaard worden. IS-K is strenger in de leer, extreem in hun interpretatie van de jihadi-ideologie. In Syrië wint Al-Qaeda de harten van de bevolking met het uitdelen van voedsel, brandhout en dekens. Bij IS krijgt je meteen de sharia in zijn meest brutale vorm.”

Dat IS-K zes jaar lang onder de radar bleef, wijt Van Ostaeyen aan een misvatting van het westen. “Westerse media zijn er van uitgegaan dat IS een monster was met twee hoofden, in Irak en Syrië. Men meende dat de zaak zou afgehandeld zijn nadat die twee hoofden waren afgehakt. Niets is minder waar. IS is een veelkoppig monster. Iedereen viel uit de lucht toen IS in Mozambique een hele havenstad veroverde, of een eiland op de Filipijnen.”

Van Ostaeyen is er ook “heilig van overtuigd” dat de opdracht voor de aanslagen op de luchthaven van Kaboel vanuit het centrale gezag van Islamitische Staat kwam, en geen autonome beslissing van zustergroepering IS-K was. Dat IS-K de voorbije maanden wapentuig heeft buitgemaakt op zowel het Amerikaanse leger als het Afghaanse regeringsleger, staat voor Van Ostaeyen evenzeer buiten kijf. “Afghanistan zit propvol wapens, ongetwijfeld heeft IS-K naast aanvalswapens ook tanks, pantserwagens en artillerie buitgemaakt. De taliban van hun kant hebben enkele helikopters en gevechtsvliegtuigen buitgemaakt. Die capaciteit heeft IS nooit gehad.”