Tegenhouden van migranten op zee zou zo’n tweeduizend levens hebben gekost

De maatregelen van de lidstaten varieerden van het onderscheppen en terugsturen van bootjes door onder andere Griekenland en Malta, tot het tegenhouden door Kroatië van migranten bij de grens. De krant onderzocht rapporten van de Verenigde Naties en een database van ngo’s waarin talloze incidenten worden bijgehouden, waaronder het verdrinken van migranten in zee.

The Guardian komt met het onderzoek, dat ook beschuldigend wijst naar het Europese agentschap voor grensbewaking Frontex, op een moment dat deze organisatie onder vuur ligt. De Europese fraudewaakhond Olaf onderzoekt de betrokkenheid van Frontex bij het tegenhouden en terugsturen van bootjes met migranten en vluchtelingen op de Middellandse Zee. Europees commissaris Ylva Johansson van Migratie vroeg Frontex begin dit jaar om duidelijkheid.

Frontex wordt er onder andere van beschuldigd de positie van migrantenboten door te geven aan de Libische kustwacht, zo bleek vorige week opnieuw uit onderzoek van het journalistencollectief Lighthouse Reports. Uit cijfers van de UNHCR, de VN-vluchtelingenorganisatie, blijkt dat Libië sinds de coronauitbraak vorig jaar met Italiaanse hulp zo’n 15.500 asielzoekers onderschepte op zee en terugbracht.

Terugslepen

Honderden migranten zouden zijn verdronken doordat zowel Libische als Italiaanse schepen hen niet te hulp kwamen. “In 2020 werd deze praktijk voortgezet, waarbij vliegtuigen van Frontex een steeds belangrijker rol speelden”, zegt migratieonderzoeker Matteo de Bellis van Amnesty International tegen The Guardian. “Bootjes op zee werden ontdekt, waarna hun positie aan de Libische kustwacht werd doorgegeven.”

Vorige maand werden Italië en Libië door een Europese ngo, die migranten op zee probeert te redden, ervan beschuldigd niet te hulp te zijn gekomen toen een boot in moeilijkheden kwam. Vermoed wordt dat toen zo’n 130 migranten zijn verdronken. Frontex zegt dat haar niets te verwijten viel.

Sinds begin vorig jaar zou Griekenland 6.230 asielzoekers op zee hebben tegengehouden. Volgens het Border Violence Monitoring Network (BVMN), een samenwerkingsverband van dertien ngo’s, zou in 89 procent van de gevallen geweld zijn gebruikt. De Griekse autoriteiten worden er onder meer van beschuldigd bootjes met migranten terug te slepen naar Turkse wateren en ze zonder voedsel of water achter te laten op zee.

Dekmantel

“Het bewijs duidt op de aanhoudende weigering om democratische waarden, mensenrechten en het internationale en Europese recht na te leven”, zegt BVMN over de acties van de Grieken, “of het nu gaat om het gebruik van de pandemie en de nationale lockdown als dekmantel voor het terugsturen, of om het afvuren van waarschuwingsschoten om te voorkomen dat boten de Griekse wateren binnenkomen.”

Ook Kroatië krijgt een veeg uit de pan, vanwege het dwarsbomen van migranten en vluchtelingen die Europa willen bereiken. De Kroatische autoriteiten zouden van het pandemiejaar zelfs gebruik hebben gemaakt om hun inspanningen op te voeren. Volgens berekeningen van de Deense humanitaire organisatie DRC heeft Kroatië sinds de uitbraak bijna 18.000 migranten tegengehouden. Met geweld werden zij door de politie teruggestuurd naar Bosnië, dat geen lid is van de EU.