Kinderwens
Te koop in Spanje: eicellen voor een prikje
Zoals kalende mannen naar Turkije reizen voor een haartransplantatie, zo is Spanje het mekka voor vrouwen op zoek naar een eiceldonor. Liefst 198 fertiliteitscentra telt het Iberisch schiereiland. Eén van die klinieken heeft nu in Vlaanderen een spreekuur.
Twee Vlaamse vrouwen werden al zwanger onder begeleiding van dokter Greet Lammens (61). Zij trokken naar haar raadpleging in Nederland. Sinds 1 juni komt de dokter, die werkt voor de IMER-fertiliteitskliniek uit Valencia, één keer per maand in het gynaecologisch centrum in Mechelen. Niet om te ronselen, zegt ze. "Als ik een koppel kan helpen vrede te vinden bij het feit dat ze kinderloos blijven, is dat ook goed. Hier ligt geen contract klaar dat ze moéten tekenen. Maar het klopt dat zeer commerciële klinieken iederéén over de streep proberen trekken."
Nu wensmama's hier een intakegesprek krijgen, moeten ze niet twee keer naar Spanje, legt dokter Lammens uit. "Als de vooronderzoeken achter de rug zijn, kunnen we daar meteen een zaadmonster nemen bij de papa en overgaan tot bevruchting. Vijf dagen later plaatsen we het embryo terug. Als het meezit kan het koppel zwanger naar huis. Sommige mensen komen op het spreekuur alleen informatie vragen. Vaak hoorden ze na een onsuccesvol ivf-traject dat eiceldonatie hun enige optie is om een kind te krijgen. We zorgen dat ze beseffen wat er op hen afkomt."
Radiospotjes
Zowat 400 mensen per jaar reizen uit België naar Spanje voor eiceldonatie, schat fertiliteitsexperte Petra De Sutter. "In Gent vragen we een donor mee te brengen. Wie niemand vindt, moet lang wachten. Per jaar bieden zich nog maar een vijftal eiceldonoren aan. Dus trekt men naar het buitenland. Vaak zijn het vrouwen die pas na hun 40ste de juiste partner vonden, en geen eicellen meer hebben. Andere vrouwen gingen vroeg in menopauze of zijn zonder eicellen geboren."
Alleen al in de kleinere IMER-kliniek hebben ze een reserve van een paar honderd donoren, zegt dokter Lammens. "Voor wensouders wordt een match gezocht op basis van onder andere uiterlijke kenmerken en bloedgroep."
Hoe ze in Spanje aan zoveel donoren komen? "Ze zenden zelfs radiospotjes uit, terwijl recruteringscampagnes hier verboden zijn", zegt De Sutter. "Bovendien lokken wij geen donoren met 1.000 euro voor medische kosten, verplaatsing en werkverlet. In Spanje kan je veel meer met die som. Het is een pak geld voor arme Zuid-Amerikaanse of Oost-Europese studentes als ze om de twee maand 1.000 euro opstrijken. Je riskeert wel dat ze een genetisch risico verzwijgen."
Verhoogde kans
Opmerkelijk is dat de kans op zwangerschap in Spanje dubbel zo groot is. De Sutter: "Een wensmoeder in België spreekt veelal een zus of vriendin als donor aan. Dat zijn vrouwen van hun leeftijd - gemiddeld 35 jaar. In Spanje recruteert men jonge meisjes wiens eicellen nog van betere kwaliteit zijn. Wij zouden hen uitsluiten. Iemand van 22 kan het risico voor de eigen kinderwens nog niet inschatten."
De gemiddelde leeftijd van de donoren bij de IMER-kliniek ligt tussen de 18 tot 25 jaar. "We leggen hen de risico's uit", zegt Lammens. "Volgens de Spaanse wet mogen ze eicellen geven tot er zes kinderen uit geboren zijn." Zwanger worden kan hier vanaf zowat 6.000 euro. "Na een eerste embryotransfer is er 60 tot 70 procent kans op zwangerschap, maar ook 15 procent risico op een miskraam. Een wonderkliniek zijn we niet."
"Ik twijfel niet aan de goede bedoelingen van dokter Lammens, maar ze is een radertje in een commercieel netwerk", zegt De Sutter nog. "Veel fertiliteitsklinieken in Spanje en op Cyprus hebben geen scrupules. Ze zien eiceldonatie niet meer als medische ingreep. Het zijn makelaars die handelen in kinderen. Tegen monsterprijzen bieden zelfs ze garanties aan: niet zwanger, geld terug. Alsof je naar de Carrefour gaat. Om het succes op te drijven plaatsen ze soms meerdere embryo's terug. Ze bestoken ons met reclame. Geen sprake van een samenwerking."
