Taskforce waarschuwt Oekraïners voor uitbuiting in ons land

Er is een grote ongerustheid over uitbuiting van Oekraïense vluchtelingen. Verschillende organisaties melden al de eerste gevallen van seksuele en economische uitbuiting in ons land. De regering schiet in actie.

Begin deze maand viel de sociale inspectie bij een Joodse beenhouwerij in Antwerpen binnen. Drie Oekraïense vrouwen bleken er aan het werk voor een loon van 7 euro per uur. Een ander verhaal bereikte Payoke, een centrum voor slachtoffers van mensenhandel. Een Vlaming stelde een Oekraïense vrouw in Roemenië voor om bij hem te verblijven. In ruil voor seksuele diensten, welteverstaan.

Verschillende organisaties waarschuwden al voor dit soort praktijken. “We moeten ons hart openen voor vluchtelingen”, zegt Heidi De Pauw, CEO van Child Focus. “Maar we mogen onze ogen niet sluiten voor risico’s die ermee gepaard gaan.”

Kwetsbaar

De Oekraïners die naar ons land reizen, kunnen onderweg ten prooi vallen aan mensensmokkelaars, die hen jobs aanreiken waar ze uiteindelijk uitgebuit worden. “Onderweg zijn ze extreem kwetsbaar”, zegt Klaus Vanhoutte van Payoke. “Ze kennen de taal niet, noch de gewoontes en cultuur. Ze zijn zoekende.” Iemand die dan een maandloon van 600 euro krijgt aangeboden, is snel verleid. Het is zowat drie keer het minimumloon in Oekraïne. Alleen, in West-Europa is dat ruim onvoldoende.

Maar ook als een gastgezin hen opvangt in België, zijn er risico’s. “Het kan gebeuren dat een gezin de vluchtelingen vraagt mee te helpen poetsen of om op de kinderen te letten”, zegt Jan Knockaert van Fairwork Belgium, een organisatie die strijdt tegen economische uitbuiting. “Uit dankbaarheid voor de gastvrijheid zullen vluchtelingen dat doen. Maar in het verleden zagen we al situaties waarbij het gastgezin dan de poetshulp of de crèche opzegt en de vluchtelingen het werk laat overnemen.”

Woensdag heeft Fairwork al een boodschap verspreid op sociale media om gastgezinnen hierop te wijzen. Nog reden tot bezorgdheid is dat er in ons land al duizenden Oekraïners werken als gedetacheerde arbeidskrachten in de bouw. “De problemen van andere gedetacheerde werknemers zien we ook bij de Oekraïners”, zegt Knockaert. “Veel werk tegen een lage vergoeding, arbeidsongevallen die niet gecompenseerd worden, noem maar op.”

Zowel bij Payoke als bij Fairwork beklemtonen ze hoe belangrijk het is vluchtelingen correct te informeren over de arbeidswetgeving in ons land en over welke diensten hulp kunnen bieden.

Sensibilisering

Op voorstel van parlementslid Ben Segers (Vooruit) heeft justitieminister Vincent Van Quickenborne (Open Vld) een taskforce opgericht voor de Oekraïense vluchtelingen, waarbij onder meer het federaal parket en de federale politie betrokken zijn. De eerste stap van de taskforce is precies in te zetten op sensibilisering.

“We bereiden een boodschap voor die we in Facebook-, Telegram- en Whatsapp-groepen zullen verspreiden”, zegt woordvoerder Edward Landtsheere. “In die groepen zitten samen zo’n 10.000 Oekraïense vluchtelingen. We willen hen waarschuwen voor de gevaren van mensenhandel. Dat gaat over financiële, maar ook over seksuele uitbuiting.”

Een groot pijnpunt blijft de controle op economische uitbuiting. Ondanks beloftes in het regeerakkoord blijft de zogenoemde ecosoc-afdeling zwaar onderbemand. Segers stelde eerder dit jaar nog een parlementaire vraag waaruit bleek dat investeringen uitbleven.

In een reactie zegt minister van Werk Pierre-Yves Dermagne (PS) dat er al onlangs acht inspecteurs zijn bijgekomen en dat tijdens het begrotingsconclaaf werd beslist om 45 extra inspecteurs aan te werven om op verschillende thema’s te werken, waaronder ook economische en sociale uitbuiting.