Taliban halen muren duizendjarig Mongools fort neer

Qal’ah-i-Girishk is een fort dat in de 10de eeuw gebouwd werd door de Ghaznaviden, een dynastie met een rijk van in Iran tot het noorden van India. Het zou hier zijn dat de Mongoolse krijgsheer Timoer Lenk — nog steeds beschouwd als een van de bekwaamste militaire strategen uit de geschiedenis — door een pijl in het been werd geraakt. Dat bezorgde hem de naam waaronder hij nog steeds bekend staat, want die betekent letterlijk vertaald Timoer de manke.

Het fort ligt in de Afghaanse provincie Helmand en heeft ontelbare gevechten en bezettingen doorstaan. Maar videobeelden die verschenen op sociale media doen het ergste vrezen voor de toekomst van het monument. Het filmpje, dat stiekem door omwonenden zou zijn gemaakt, toont hoe een graafmachine bezig is de eeuwenoude muren tegen de vlakte te duwen. Volgens de omwonenden wil het talibanregime er een koranschool bouwen. Of de burcht daar helemaal voor gesloopt zal worden, is niet duidelijk. Het valt ook niet te zeggen hoe ver de werken al gevorderd zijn.

Boeddhabeelden gedynamiteerd

Toen de taliban nog aan hun opmars bezig waren, beloofden ze respect te hebben voor het erfgoed van hun land. “Dat maakt deel uit van onze geschiedenis en onze rijke cultuur”, verklaarde een woordvoerder toen. “Iedereen heeft de plicht om het met alle macht te beschermen.” Die uitspraak staat in schril contrast met wat ze deden toen ze Afghanistan twintig jaar geleden bestuurden. Toen keek de wereld vol ontzetting toe hoe ze twee boeddhabeelden uit de 6de eeuw (het ene 38 en het andere 55 meter hoog) dynamiteerden in de centrale provincie Bamiyan.

Toen de taliban van de macht verdreven waren, werden er dure eden gezworen over de heropbouw van de boeddha’s. “Dat is onze plicht”, zei de nieuw benoemde president Hamid Karzai al in 2002. Maar dichter dan de hologrammen die in 2015 met een peperdure lasertechnologie in de lege nissen geprojecteerd werden, kwam de reconstructie niet. Mensenrechtenactivisten hadden ook al betoogd dat de nissen beter leeg zouden blijven, als getuige van het extremisme onder de taliban.

Of dat extremisme nu opnieuw tot immense vernielingen leidt, valt af te wachten. De directeur van het nationale museum in Kaboel liet verstaan dat hij garanties heeft gekregen van de taliban dat niet geraakt zou worden aan de historische collectie. Daarvan is slechts een derde gecatalogiseerd en kan er dus veel voorgoed verdwijnen. Maar in Bamiyan, waar vorige maand een nieuw museum geopend zou worden, zouden intussen toch weer talloze voorwerpen vernietigd te zijn.