Vluchtelingen
"Sudanese geheime politie identificeert migranten uit Maximiliaanpark"
Een delegatie uit Sudan kwam zondag aan in Brussel om te helpen bij het identificeren van Sudanese migranten uit het Maximiliaanpark. Midden-Oosten-kenner Koert Debeuf vreest dat het gaat om ‘mensen van de meest criminele geheime politie ter wereld’. Francken wijst erop dat migranten op elk moment asiel kunnen aanvragen in België.
Net voor zijn vertrek naar New York voor de VN-top rond migratie tweette staatssecretaris voor Asiel en Migratie Theo Francken (N-VA): “Om 10u ontmoet ik @BrusselsAirport Sudanese delegatie die hier de illegale Sudanezen uit het Maximiliaanpark komt identificeren.”
Vorige week had de staatssecretaris een ontmoeting met de Sudanese ambassadeur in Brussel. Ze maakten de afspraak dat Sudan zogenaamde laissez-passers zou afleveren aan een honderdtal Sudanese migranten, om hun gedwongen terugkeer naar Sudan mogelijk te maken.
Het gaat hoofdzakelijk om migranten die in het Maximiliaanpark verbleven, die geen asielprocedure wilden of konden opstarten in België en vervolgens in gesloten centra belandden. Van een dertigtal migranten is Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ) zeker dat het Sudanezen zijn, bijvoorbeeld door vingerafdrukken. Voor een tachtigtal anderen moet een Sudanees identificatieteam uitsluitsel geven. “De grootste identificatie-missie ooit”, zei Francken.
Osama bin Laden
Midden-Oosten-kenner Koert Debeuf (Tahrir Institute for Middle East Policy) betwijfelt dat Francken voldoende beseft met wie hij te maken heeft. De huidige Sudanese ambassadeur in België, met wie de deal is beklonken, is Mutrif Siddiq, de vroegere adjunct-directeur van de geheime politie NISS in Soedan.
“Geen onbesproken figuur”, zegt Debeuf. “In 1996 vroeg Egypte zijn uitlevering in verband met de moordpoging op hun president Moebarak in Addis Abeba. Siddiq stond bovendien mee aan het hoofd van de NISS in de periode waarin Osama bin Laden zich met andere kopstukken van Al Qaida schuilhield in Sudan.”
Volgens Debeuf, die contacten heeft met Sudanese oppositiegroepen, valt er geen enkel humanitair of vreedzaam scenario te verzinnen bij een delegatie van het Sudanese regime. “Dit kan enkel gaan om de geheime politie”, zegt hij. “Als die vanuit Khartoem naar hier komt, is dat om politieke opposanten op te sporen, terug te halen en naar de martelkamers over te brengen. Gaan wij onze eigen politie inzetten om daarbij te assisteren? Dit is een van de meest criminele regimes ter wereld.”
In verschillende rapporten van Human Rights Watch en Amnesty International wordt de NISS beschuldigd van willekeurige arrestaties en foltering. Tegen president Al-Bashir loopt een arrestatiebevel bij het Internationaal Strafhof in Den Haag (ICC), op beschuldiging van genocide, misdaden tegen de mensheid en oorlogsmisdaden.
Het is moeilijk om te weten wie er precies in dat Sudanese identificatieteam zit. Ambassadeur Siddiq is onbereikbaar, wegens “de hele dag in overleg met België”. Het kabinet Francken verwijst door naar Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ).
“Het identificatieteam bestaat uit drie experts van het Sudanese ministerie van Binnenlandse Zaken, begeleid door mensen van de ambassade”, zegt de woordvoerder van DVZ. “Er zijn op dit moment geen aanwijzingen dat daar geheim agenten bij zijn.”
Getuigenissen van foltering
Maar verschillende experts treden Debeuf bij. Afrika-kenner Koen Vlassenroot (UGent) meent dat Francken een “zeer fout signaal” geeft, dat kan “uitmonden in een heksenjacht”. “Het is zeer waarschijnlijk dat leden van de geheime diensten in het identificatieteam zetelen”, zegt Vlassenroot. “Sudan is een autoritair regime dat politieke tegenstanders zeer hard aanpakt.”
België is niet het eerste land dat een dergelijk akkoord met Sudan sluit. Een Italiaans akkoord leidde tot 48 uitzettingen, waarvan er vijf een zaak aanhangig maakten bij het Europees Hof voor de Rechten van de Mens.
In een rapport schrijft Amnesty over de Italiaans-Sudanese deal dat identificatie “niet uitsluit dat een persoon na terugkeer ernstige risico’s loopt op mensenrechtenschendingen. Dit heeft al geleid tot onwettige uitzettingen.” Er zijn ook getuigenissen van migranten, uitgezet uit Jordanië, die geslagen en gefolterd zijn na aankomst in Sudan.
Professor migratierecht Dirk Vanheule (UAntwerpen) meent dat de Belgische overheid voorzichtig moet zijn en dat dit akkoord haar stevige kritiek kan opleveren. “Tegelijkertijd zou dit betekenen dat deze migranten hier geen asiel en dus geen bescherming hebben gevraagd, waardoor zij deels zelf in gebreke blijven.”
Dat laatste is ook het argument van staatssecretaris Francken. Voor Sudanezen is er in ons land een erkenningsgraad van 56 procent. Als die migranten effectief vrezen om gefolterd te worden, dan kunnen ze op elk moment alsnog asiel aanvragen in België. “Ook nadat er al een laissez-passer is afgeleverd”, zegt Francken.
Volgens Debeuf zijn er redenen waarom een Sudanees toch geen asiel zou aanvragen na een ontmoeting met het identificatieteam. “De Belgisch-Sudanese samenwerking zal deze migranten sowieso angstig maken. Hoe kunnen we dan nog verwachten dat zij hier nog asiel aanvragen? We moeten deze missie zo snel mogelijk stopzetten.”
