Stroomschepen om black-out te vermijden: “We worden het Afrika van Europa”

1. Wat zijn stroomschepen?

Stroomschepen zijn meestal omgebouwde vrachtschepen. Daarop wordt dan een kleine energiecentrale gebouwd. Dat kunnen gasturbines zijn, maar net zo goed dieselgeneratoren of kernreactoren. Zo wordt er ter plaatse energie opgewekt. “Het enige dat je dan nog moet doen, is zorgen voor een aansluiting op het hoogspanningsnet”, zegt energiespecialist André Jurres.

“Elia zal, als beheerder van het hoogspanningsnet, dus het laatste woord hebben. Stroomschepen zijn een oplossing als een andere”, legt Jurres uit. “Meestal worden die ingezet als de nood heel hoog is: in ontwikkelingslanden als Indonesië of Gambia of wanneer er oorlog is. Ongebruikelijk is het niet om stroomschepen in te schakelen, maar ik heb er geen weet van dat het ooit al in Europa gebeurde. Wij zijn stilaan het Afrika van Europa aan het worden. Maar alles is beter dan in het donker te zitten.”

2. Hoe lang zouden we de schepen gebruiken?

Jurres benadrukt dat het om een tijdelijke oplossing gaat. “In theorie kan je stroomschepen een jaar of twee laten draaien, maar in ons land zullen ze wellicht enkel ingezet worden om de winter te overbruggen. Het is alleszins een oplossing die veel sneller gaat dan nieuwe gasturbines op het land bouwen, want dat duurt zeker vier tot vijf jaar. Een schip is gewoon klaar om ingezet te worden en kan hier over zes tot acht weken al zijn. Verspreid over de wereld ligt er een serieuze vloot van die schepen.”

Er zijn wel wat bedrijven die stroomschepen bouwen, verhuren of verkopen, maar de Turkse firma Karadeniz is ongetwijfeld de grootste. Karadeniz is een van de twee bedrijven waarmee energiegroep Engie Electrabel aan het onderhandelen is. Het andere bedrijf is het Amerikaanse ‘Power Barge Corporation’. Of we op zoek zijn naar meer dan één schip, wil Olivier Desclée van Engie Electrabel niet zeggen: “Er is nog niets concreet. Er zijn inderdaad gesprekken, maar meer dan een van de mogelijke pistes is dit niet. Eén schip zou goed moeten zijn voor een extra capaciteit van 100 tot 200 megawatt.” Aan een schip van 150 megawatt hangt een prijskaartje van 127 miljoen euro, schrijft de krant De Tijd.

3. Wanneer hebben we de schepen nodig?

De stroomschepen zouden alleszins maar nodig zijn na nieuwjaar, want november en december zullen we wellicht al kunnen overbruggen dankzij de stroom die we uit Frankrijk krijgen. Ook die timing wil Engie Electrabel niet bevestigen, maar Desclée antwoordt wel fijntjes dat het sowieso een tijdje duurt voor het schip of de schepen hier kunnen zijn. Voor dat transport moet ongeveer anderhalve maand gerekend worden, en de onderhandelingen zijn nog niet eens rond. Het zal dus zeker begin januari zijn voor het eerste stroomschip ons wat extra elektriciteit levert.

4. Waar zouden de schepen aanmeren?

Uit goede bron vernamen we dat vier locaties bekeken worden: Schelle en de havens van Zeebrugge, Oostende en Antwerpen. Dat zou logisch zijn, want om de stroomboten te laten werken is er water nodig én moeten er hoogspanningslijnen in de buurt zijn.

Maar, zoals gezegd, zal Elia het laatste woord hebben. “Het inzetten van stroomschepen is inderdaad een van de pistes die de voorbije week besproken werd in de taskforce van minister van Energie Marghem. Zij heeft van de regering de opdracht gekregen om bijkomende capaciteit te zoeken. De piste van de stroomschepen zit nog in een zeer embryonale fase. Nu kunnen we nog niet zeggen hoe en waar ze ingezet zullen worden. We zijn de mogelijke locaties nog aan het onderzoeken.”

5. Welke landen gebruiken de stroomschepen nu al?

Verschillende landen maken nu al gebruik van stroomschepen. Buitenbeentjes zijn Rusland en China. Rusland staat klaar om zijn eerste ‘drijvende kerncentrale’ van in Moermansk de Noordelijke IJszee op te sturen. China, dat al enkele ‘traditionele’ stroomschepen gebruikt, wil weldra enkele drijvende kerncentrales bouwen om eilanden (waarvan het grondgebied flink betwist wordt) in de Zuid-Chinese Zee van stroom te voorzien.

6. Zijn stroomschepen de toekomst?

Greenpeace: “Stroomboten op diesel zijn een ramp voor het milieu”

Greenpeace is, om het zachtjes uit te drukken, niet echt opgezet met de keuze voor stroomboten omdat ze zo vervuilend zijn. “Hoe vervuilend precies hangt af van type tot type”, zegt Mathieu Soete van Greenpeace. “Maar als we dan toch stroomboten moeten inzetten om te vermijden dat we deze winter in het donker zitten, dan hoop ik dat er gekozen wordt voor drijvende kleine gascentrales én niet voor boten waarop dieselgeneratoren staan.”

“Vanuit klimaatoogpunt en op het vlak van luchtkwaliteit zijn de boten die op diesel draaien, een ramp. Los van de walmen die eruit komen, maken ze ook ontzettend veel lawaai. Ik zou niet willen dat zo’n dieselstroomboot naast mijn huis komt te liggen.”

Deense specialist: “Stroomschepen zijn de toekomst”

Stroomschepen, elektriciteitsaken, drijvende of varende energiecentrales. Welke naam je ze ook geeft, ze zijn de toekomst. Dat zegt de Deense elektriciteitscentralespecialist BWSC. “De komende jaren en decennia zullen er steeds meer stroomcentrales ‘op het water’ gebouwd en ingezet worden om tijdelijke maar ook structurele stroomnoden op te vangen. En niet alleen in ontwikkelingslanden”.

BWSC (Burmeister & Wain Scandinavian Contractor) bouwt energiecentrales in de hele wereld. Tot nu toe allemaal centrales die ‘op het land’ staan. Maar vorige maand presenteerde BWSC zijn nieuwe drijvende ‘power barge’ op het mondiale Gastech-event in Barcelona. Capaciteit: 127 megawatt, pakweg een achtste van elk van de twee grootste reactors in Doel (Doel 3 en 4) en iets minder dan een derde van de kleinere Doel 1 en Doel 2.

BWSC zegt met een dergelijke power barge de wereld te kunnen veroveren: de aak kan naar waar dan ook worden gesleept, heeft nauwelijks diepgang nodig (3,5 meter waterdiepte volstaat) en kan zowel op natuurlijk gas (LNG), diesel als stookolie werken. En als hij niet meer nodig is, kan je hem zo weer verkopen (want de vraag op de wereldmarkt is groot) en naar de nieuwe eigenaar slepen, aldus BWSC.

Boven BWSC staan nu nog enkele “grote” en al zeer ervaren stroomschepenproducenten: de Amerikaanse Power Barge Corporation, Smith Cogeneration en Waller Marine, het Turkse Karadeniz, het Finse Wärtsilä. Zij bouwen al dertig jaar drijvende (op een aak) of varende (op een heus autonoom schip) elektriciteitscentrales. Hun klanten hebben er momenteel een 100 in gebruik, hoofdzakelijk in Azië en Afrika, maar ook in het Midden-Oosten en zélfs in New York.

De Amerikaanse ‘city that never sleeps’ (dat heeft op energievlak ook zo zijn nadelen) heeft vaak, zeker tijdens warme zomers, plots méér stroom nodig dan traditionele ‘plants’ kunnen leveren. Dan schakelt men vliegensvlug enkele drijvende elektriciteitscentrales in. Die liggen onder andere voor de kust van stadsdeel Brooklyn.

Her en der ter wereld worden power barges gebruikt om incidentele noden aan elektriciteitsproductie op te vangen, bijvoorbeeld na ongelukken of pannes in ‘vaste’ energiecentrales. Maar in heel wat landen maakt men structureel en blijvend gebruik van de steeds populairder stroomschepen of stroomaken. En de vraag blijft toenemen, zegt de sector.