Steeds meer singles, jongeren en ouderen in Vlaamse steden

1. Antwerpen, snelste én traagste groeier

De centrumsteden kennen een sterke bevolkingsaangroei. Sinds 2000 kwamen er 10 procent inwoners bij. Antwerpen is daarbij koploper. In totaal kwamen er 64.000 sinjoren bij, of het aantal inwoners van een kleine stad. Ook studentensteden zoals Gent (+12 procent) en Leuven (+11,7 procent) zijn sterke stijgers. Veel schoolverlaters blijven nog even hangen in de stad waar ze hun diploma behaalden.

Tegelijk valt op dat in de stad van burgemeester Bart De Wever (N-VA) het aantal bijkomende woningen maar met mondjesmaat aangroeide. Tegenover 2005 kwamen er ruim 10.000 woningen bij, een stijging met 4,5 procent. Het laagste groeiritme van alle centrumsteden. "Dat kan erop wijzen dat er heel wat huizen worden ingedeeld om er met meer mensen te kunnen wonen. Zo komt de woonkwaliteit in het gedrang", zegt Vlaams Parlementslid Mercedes Van Volcem (Open Vld). Ze verzamelde een hele reeks cijfergegevens over de demografie en woningmarkt van de dertien Vlaamse centrumsteden.

"De stad Antwerpen volgt de bevolkingsevolutie van zeer nabij op", reageert Jan Van Der Vloet, woordvoerder van Vlaams minister van Wonen Liesbeth Homans (N-VA). "Via de eigen studiedienst kan er kort op de bal gespeeld worden in de verschillende beleidsdomeinen." Hij wijst er ook op dat het gemeentefonds rekening houdt met bevolkingsaantal. "Steden zoals Antwerpen met een grote bevolkingsaangroei krijgen dus ook extra middelen."

2. Jeugdig Mechelen, verouderend Genk

Bijna één Mechelaar op vier is jonger dan twintig. Daarmee kan de Dijlestad zich de jeugdigste stad in Vlaanderen noemen. Ze moet die eer wel delen met Antwerpen, dat zelfs relatief gezien meer kinderen jonger dan zes telt. De babyboom in de centrumsteden is geen nieuwe evolutie, maar geeft de lokale besturen wel kopbrekens om voldoende plaatsen in scholen en kinderopvang te voorzien.

Als je kijkt naar de bevolkingsaangroei, krijg je toch een ander beeld. Zo valt het erg op dat in Genk, nochtans ook een 'jeugdige stad', het aantal jongeren tussen de vijf en de negentien is teruggevallen. Tegelijk wonen er steeds meer ouderen (80+) in de stad.

De vergrijzing slaat het hardst toe in steden buiten de Vlaamse ruit, zoals Genk, Hasselt of Roeselare. Veel jongeren trekken weg uit West-Vlaanderen en Limburg op zoek naar werk. "Ze hebben geen zin om elke dag uren in de file te staan", zegt Van Volcem. "De as Brussel-Mechelen-Antwerpen is zich aan het ontwikkelen tot één groot verstedelijkt gebied." Daarom stelt ze zich de vraag waarom ook Vilvoorde niet erkend kan worden als centrumstad. "De realiteit is er een van de grootstad, maar daarvoor krijgen ze de subsidies niet."

3. Singles in opmars

Bijna één op de twee (47 procent) Leuvense huishoudens bestaat uit één persoon. De stad bevestigt zo een algemene trend: steeds meer mensen wonen alleen. In totaal zijn het 40 procent van de huishoudens. Als je kijkt naar het aantal inwoners, dan land je op ruim 18 procent.

Verwacht wordt dat dit aandeel singles zich gaat stabiliseren. "Mensen kiezen steeds vaker voor nieuwe samenlevingsvormen", zegt Van Volcem. "Niemand kijkt nog op als twee vrienden samen een huis huren."

Voor Van Volcem is dit het teken om te vragen het beleid niet langer af te stellen op de klassieke eengezinswoning. "Waarom hanteren sommige steden nog een minimumoppervlakte voor woningen?" Bij Open Vld hebben ze zelfs een werkgroep opgericht dit zich focust op deze groeiende groep.

4. Leuven, duur maar betaalbaar?

De woningmarkt in de Vlaamse centrumsteden bleef het voorbije jaar relatief stabiel. Als je kijkt naar de laatste tien jaar, dan was Kortrijk de sterkste stijger met 75 procent. Toch is Leuven nog altijd afgetekend de nummer één. De gemiddelde prijs voor een woning is er 312.000 euro. Brugge (243.000 euro) en Gent (235.000) volgen op ruime afstand op plaats twee en drie.

Toch zijn 'duur' en 'betaalbaar' geen synoniemen voor Van Volcem. Ze maakt de vergelijking tussen het gemiddelde inkomen en de huizenprijzen. De Leuvenaars verdienen ook het meest van alle centrumsteden, met ruim 18.000 euro gemiddeld op jaarbasis. Door de aanwezigheid van de universiteit wonen er ook veel hoogopgeleiden in de stad, die zich een duurder huis kunnen veroorloven.

Om wonen in Leuven nu 'betaalbaar' te noemen, is een brug te ver. Daarvoor zijn de woningprijzen nu eenmaal te hoog. Wel is het relevant om de vergelijking te maken met Antwerpen. Daar ligt het gemiddelde inkomen een stuk lager (14.500 euro). Zo is de Koekenstad ondanks een gemiddelde huizenprijs van 'slechts' 233.000 euro de minst betaalbare stad van Vlaanderen. Sint-Niklaas en Aalst scoren volgens op deze vergelijking het beste.