Steeds meer jongeren vapen: ‘Tabaksproducenten zien tieners als vervangers voor de rokers die zijn overleden aan hun verslaving’

Ooit werd de e-sigaret enthousiast onthaald als een quit tool om rokers van de tabak af te helpen. Vandaag lijkt de vape eerder een cool tool, die jongeren naar de klassieke sigaret lokt, als opstapje naar een leven lang roken. Experts en scholen luiden de alarmbel over de opmars van pastelkleurige vapes met vrolijke smaakjes als popcorn, cheesecake en gummybeer, die specifiek bedoeld lijken voor kinderen en tieners. ‘Sommige zijn zo ontworpen dat je amper het verschil ziet met een fluostift. Daardoor kunnen leerlingen ze makkelijk verbergen in hun pennenzak.’

Wereldwijd maken gezondheidsexperts zich zorgen over de groeiende populariteit van de e-sigaret onder jongeren. Het aantal Britse kinderen tussen 11 en 17 jaar dat e-sigaretten rookt, steeg van 4 procent in 2020 naar 7 procent in 2022, bijna een verdubbeling. Voor de kerstvakantie sloegen verschillende Nederlandse scholen alarm over piepjonge leerlingen die met vapes werden betrapt. Sommigen van hen waren pas 8 of 9 jaar.

Voor ons land zijn er helaas geen recente cijfers. De laatste leerlingenbevraging door het Vlaams expertisecentrum voor Alcohol en andere Drugs (VAD) dateert van het schooljaar 2018-’19 en daarin werd pas voor het eerst gepeild naar het gebruik van de e- sigaret. Toen bleek 22 procent van de jongeren al ooit te hebben gevapet. Voor de 17-18-jarigen ging het om een derde (35,5 procent), van de 12-14-jarigen zou 10,6 procent de e-sigaret hebben geprobeerd. Dat laatste cijfer lag beduidend hoger dan het uitproberen van tabak (6,3 procent).

‘Het merendeel van het experimenteren met de elektronische sigaret lijkt niet te leiden tot regelmatig gebruik, en het dagelijkse gebruik blijft tot op heden zelfs relatief beperkt’, luidde de conclusie van Sciensano in 2018. Maar in vijf jaar tijd lijkt er veel te zijn veranderd, weet ook professor Filip Lardon, kankerspecialist en vicerector van de Universiteit Antwerpen.

Filip Lardon: “Een schooldirecteur vertelde me onlangs dat hij een hele vapeshop kan beginnen met wat er de laatste maanden allemaal wordt afgepakt in zijn klassen. Die cijfers zijn dus wellicht al flink achterhaald. Van collega’s met tieners in huis hoor ik dat vapen echt een rage is. Sommigen doen het zelfs stiekem in de klas en blazen de damp uit in hun mouw.”

Ook de jongeren die we zelf aanspreken, in de buurt van een middelbare school, noemen het een hype.

Vic (13): “Op school hoor je leerlingen elkaar vaak aanspreken over nieuwe smaakjes: ‘Heb je die al geprobeerd?’ Maar naar mijn gevoel vapen de meeste tieners vooral om cool te lijken op TikTok. Ik weet niet of ze het echt regelmatig doen.”

Emilia (16): “Er wordt toch vaak gedampt in de wc’s op school, hoor. Zelfs als je het niet ziet gebeuren, ruik je het als je binnenkomt. De leraren kunnen er niet veel tegen doen, want ze kunnen niet zomaar de wc’s binnenstormen.

“Ikzelf heb het nog nooit gedaan, maar mijn beste vriendin vapet wel. Zij rookte maar is nu overgestapt. Daar ben ik blij om, want nu stinkt ze minder als ze ’s ochtends naast me zit in de klas. Ze is verslaafd: als ze niet vapet, krijgt ze hoofdpijn. Ik denk dat ze die dingen gewoon in de winkel koopt, maar zeker ben ik daar niet van. Mag dat zomaar als 16-jarige?”

Het is bij wet verboden om elektronische sigaretten te verkopen aan minderjarigen, maar in de praktijk blijken jongeren er bijzonder makkelijk aan te komen. Nooit eerder heeft de FOD Volksgezondheid zoveel inbreuken vastgesteld op de verkoop van tabak én e-sigaretten aan minderjarigen als in 2022. Vooral de wegwerpvarianten gaan vlotjes over de toonbank in nachtwinkels en tankstations. En anders is er altijd nog het internet.

Xander (16): “Ik vape soms, als vrienden me een paar puffs aanbieden. Het is gewoon lekker, een beetje zoals een waterpijp. Zij bestellen hun vapes bij ome Ali (de Chinese webshop AliExpress, red.), daar kun je oneindig veel smaakjes kiezen voor bijna geen geld. Die pakjes worden gewoon thuisgeleverd met de post. Het zijn geen drugs hè, dus ze moeten dat toch niet controleren? Oké, gezond is het niet, maar het is ook niet zo slecht als roken. Bovendien kun je de hoeveelheid nicotine per vape kiezen, dus je raakt er minder snel aan verslaafd, denk ik.”

Alyssa (15): “Mijn 13-jarige zusje vapet niet, maar sommige vrienden van haar wél. Ik maak me daar zorgen over, want ik heb eens een video gezien van een meisje dat brandwonden in haar keel had van het vapen. Het lijkt me niet zo onschuldig als die kinderen denken. Het is niet omdat het naar fruit smaakt, dat het ook gezond is.”

NICOTINEVERSLAAFD

Vapen werd lange tijd gepromoot als gezonder alternatief voor roken, met claims die beweerden dat het tot 95 procent minder schadelijk was. Sommige experts van de Hoge Gezondheidsraad beschouwden de komst van de e-sigaret in 2016 nog als ‘een goede zaak’ en een ideaal rookstopmiddel. Ze sakkerden zelfs over het feit dat toenmalig minister van Volksgezondheid Maggie De Block (Open Vld) de regels rond de verkoop en reclame net zo streng maakte als die voor tabak. Maar steeds meer onderzoek doet vermoeden dat de e-sigaret schadelijker is dan gedacht.

Lardon: “In de tabak van een gewone sigaret zitten meer dan vierduizend schadelijke stoffen, waarvan enkele kankerverwekkend zijn. Door de tabak te verbranden, ontstaan er nóg meer. Het verschil met vapen is dat je daarmee enkel een vloeistof verdampt, maar ook die bevat heel wat schadelijke én kankerverwekkende chemicaliën, al zijn het er een pak minder. De langetermijneffecten van vapen kennen we nog niet, maar ook dampen veroorzaken heel wat schade, dat kan niet anders. Je inhaleert tenslotte chemische stoffen in je longen, die zeer fragiel zijn. Zéker bij jongeren.”

Wanda De Kanter (Nederlandse antitabaksactiviste en longarts): “De geur- en smaakstoffen in vapes werden lange tijd als veilig beschouwd omdat ze ook zijn goedgekeurd voor het gebruik in voeding, maar dat is een kromme redenering. Je longen zijn een compleet ander instrument dan je slokdarm.”

Wie met een hevig rokende partner samenwoont, heeft tot 50 procent meer kans op longkanker. Is passief vapen ook schadelijk?

Lardon: “Vermoedelijk zitten er ook kankerverwekkende stoffen in de damp. Vapen bestaat nog niet zo lang, waardoor het onderzoek ernaar nog beperkt is. Alleen al daarom is voorzichtigheid geboden, vanuit het voorzorgsprincipe. Maar het grootste probleem met roken én vapen is de nicotine. De extreem verslavende werking is wat mensen jaren of zelfs een leven lang doet roken, met alle schadelijke gevolgen van dien. Longkanker ontwikkel je immers niet meteen, het is het gevolg van jarenlang opgestapelde schade.”

Suzanne Gabriels (expert tabakspreventie bij Stichting tegen Kanker): “Nicotine is in de wetenschappelijke wereld heel lang stiefmoederlijk behandeld, men heeft zich er echt op verkeken. We weten nu bijvoorbeeld dat een nicotineverslaving de kans op andere verslavingen, zoals drank en drugs, vergroot.”

Lardon: “Nicotine behoort tot de drie verslavendste drugs ter wereld, samen met heroïne en cocaïne. Wanneer we onszelf een shot nicotine toedienen, maken we dopamine aan in onze hersenen, waardoor we kortstondig een belonend gevoel ervaren. Daarnaast lijkt nicotine heel sterk op de neurotransmitter acetylcholine, waarvan je kalmeert en ontspant.

“Het probleem is dat ons brein die enorme dosis dopamine als een fout ziet, als iets verontrustends. Om die fout te compenseren, gaat het zich er minder gevoelig voor opstellen. Zo ontstaat de verslaving. Beginnende rokers gaan na verloop van tijd steeds meer roken, zelfs als ze zich hadden voorgenomen om dat alleen maar in het weekend te doen. Je brein is na een tijdje immers minder gevoelig voor de dopamine, waardoor je plots al op woensdag een craving ervaart. Je zult steeds vaker moeten roken om hetzelfde gevoel te ervaren, tot je na enkele maanden elke dag zestien sigaretten erdoor jaagt.

“Het omgekeerde proces verloopt veel langzamer en is een kwestie van maanden of jaren, soms raak je zelfs nooit van de hunkering af. Daarom zijn er zoveel ex-rokers die tien jaar later nog altijd een gevoel van gemis ervaren.”

De Kanter: “Bovendien is een tienerbrein extra gevoelig voor nicotine, waardoor jongeren nog sneller verslaafd raken. Twee op de drie kinderen hebben maar één sigaret nodig om een dagelijkse roker te worden. En hoe vroeger je begint, hoe groter de kans dat je verslaafd blijft. Bovendien heeft nicotine ook een negatieve impact op de jonge hersenontwikkeling.”

Bevatten alle elektronische sigaretten nicotine?

Gabriels: “Nee, maar jongeren beseffen zelf niet altijd goed welke producten ze gebruiken. Vooral bij vapes die online worden besteld, is het moeilijk om te weten wat er allemaal in zit.”

Hoe groot is het risico dat vapen voor jongeren een opstapje wordt naar de klassieke sigaret?

De Kanter: “Amerikaanse en Australische onderzoeken tonen aan dat een vapend kind drie keer meer kans heeft om ook gewone sigaretten te proberen dan een kind dat niet vapet. Sowieso begint niemand pas op z’n 40ste te roken. Vrijwel iedereen die al eens nicotine heeft geprobeerd, deed dat voor zijn 18de, slechts een kleine groep doet het voor het eerst tussen 18 en 25.”

Gabriels: “Ook zonder de stap naar de klassieke sigaret is het verontrustend dat jongeren dampen. Verslaafd worden aan een product is an sich al een probleem, daar moeten we hen tegen beschermen.”

DUBBEL CASHEN

Preventie bij jongeren is moeilijker dan ooit, zeker nu de tabaksindustrie die aantrekkelijke doelgroep makkelijk kan bereiken via sociale media. Buitenlandse producenten deinzen er niet voor terug om influencers in te schakelen om e-sigaretten te promoten en allerlei vape-trends te lanceren, zoals cloud chasing – zo groot mogelijke dampwolken produceren – en stunt vaping, waarbij men de damp in verschillende vormen en figuren uitblaast. Alleen al op Instagram komt de hashtag ‘#vapetricks’ maar liefst 6,1 miljoen keer voor.

Lardon: “Het zijn ronduit schandalige praktijken. Ik snap niet dat die mensen nog kunnen slapen, want ze verdienen geld ten koste van mensenlevens. Influencers die roken weer cool proberen te maken bij jongeren, hebben bloed aan hun handen.”

Gabriels: “Op sociale media is het moeilijker om de reclamewetgeving te handhaven. De FOD Volksgezondheid controleert elke dag verkooppunten van tabak, maar advertenties op Instagram en filmpjes op TikTok glippen sneller door de mazen van het net. In principe is product placement met vapes verboden, maar het internet is internationaal. Wat wij in België verbieden, geldt niet per se in India of Amerika. Als een bekende rapper daar vapet in een video, bereikt die ook Belgische jongeren.”

De tabaksindustrie blijft volhouden dat de e-sigaret bedoeld is voor volwassen rokers die willen stoppen, niet om jongeren te doen roken.

De Kanter: “Je merkt aan alles dat ze voor jongeren worden gemaakt. De wegwerpvapes komen in allerlei vrolijke snoepkleurtjes, met stickers, glitters en soms zelfs lichtjes op. En dan die smaakjes! Welke volwassen man van 50 gaat nu bubblegum of suikerspin vapen?”

Lardon: “Sommige e-sigaretten zijn zelfs zo ontworpen dat je het verschil met een fluostift amper kunt zien, waardoor leerlingen ze makkelijk in hun pennenzak kunnen verbergen. En ze zijn spotgoedkoop: voor een paar euro heb je een vape die evenveel trekjes bevat als twee pakjes sigaretten. Dat maakt het enorm laagdrempelig.”

Gabriels: “Momenteel worden er geen accijnzen geheven op vapes, maar minister van Financiën Vincent Van Peteghem (cd&v) heeft onlangs wel aangekondigd dat hij van plan is dat wel te gaan doen.

“Het lijdt geen twijfel dat de producenten vooral jongeren targeten. Tijdens de pandemie richtten sommige merken zich zelfs specifiek op jongeren die thuiszaten en zich niet goed in hun vel voelden, met de boodschap dat nicotine helpt om je te ontspannen of om verveling tegen te gaan.”

De Kanter: “En die strategie werkt, want uit onderzoek blijkt dat stress de belangrijkste reden voor nicotinegebruik is. Ontzettend veel jonge mensen worstelen met mentale problemen zoals stress, angsten en depressie, maar door de wachtlijsten in de zorg krijgen ze niet de nodige hulp. De tabaksindustrie probeert daarop in te spelen, maar jongeren beseffen niet dat hoge dosissen nicotine hun problemen alleen maar verergeren. Als je eenmaal verslaafd bent, ervaar je ontwenningsverschijnselen die voelen als stress en spanning. Zodra je weer vapet, voel je je beter. Daardoor lijkt nicotine de oplossing, terwijl het eigenlijk het probleem is.”

In Nederland is het aantal jongeren dat nooit rookt vorig jaar voor het eerst sinds 2014 gedaald.

Lardon: “Ik maak me daar echt zorgen over. Plots lijkt roken weer cool te zijn, dat zie je overal. Uit onderzoek blijkt dat er in films en series ook beduidend vaker wordt gerookt (op Netflix gaat het om 79 procent van de films en series die het populairst zijn bij jongeren tussen 15 en 24, red.).”

De Kanter: “Na de vapes overstappen op echte sigaretten is weer stoer, terwijl roken al jarenlang een slecht en zelfs zielig imago had. Het is een beetje zoals de revival van meubels uit de jaren 70: ineens is het weer hip en niemand snapt waarom (lacht).”

Lardon: “Voor ons, gezondheidswerkers en kankeronderzoekers, is het ronduit frustrerend. In ons Centrum voor Oncologisch Onderzoek werken we heel hard om longkanker te genezen, maar soms lijken we te dweilen met de kraan open. We zullen ons blijven inzetten, ook voor rokende patiënten, maar het is tijd dat de beleidsvoerders die kraan eindelijk dichtdraaien.

“Er vallen zóveel slachtoffers door tabaksgebruik, maar niemand staat stil bij de mogelijke gevolgen wanneer iemand onder druk van vrienden voor het eerst een sigaret opsteekt. Pas later besef je hoe ingrijpend die ene beslissing is geweest. Laatst stelden we bij een jonge vrouw terminale longkanker vast: haar hele gezin zat tranen met tuiten te huilen. Het is een vreselijke ziekte die vele levens kapotmaakt, en altijd wensen patiënten dat ze de tijd konden terugdraaien. Geloof me: het is misschien moeilijk om te stoppen met roken, maar het is nog veel moeilijker om kanker te aanvaarden.”

De ironie van de tabaksindustrie is dat ze steeds nieuwe klanten moet werven, omdat haar eigen producten ertoe leiden dat de gebruikers ervan vroeger sterven.

De Kanter: “Intern verwijzen tabaksproducenten zelfs naar minderjarigen als replacement smokers: ze zien hen letterlijk als vervangers voor de rokers die zijn overleden aan hun verslaving.”

Gabriels: “Tegenover de buitenwereld wordt het allemaal mooi verpakt als harm reduction. Met elektronische sigaretten zetten ze zich zogenaamd in voor de volksgezondheid, omdat ze volwassen rokers een gezonder alternatief aanbieden. Maar hun communicatie tegenover de aandeelhouders schetst een totaal ander beeld: daarin zegt Philip Morris International schaamteloos dat ze ernaar streven de wereldwijde marktleider in sigaretten te blijven. En als daar kritiek op komt, beweren ze dat ze hun inkomsten nodig hebben om verder onderzoek te doen naar rookalternatieven.”

De Kanter: “De sector probeert al decennialang twijfel te zaaien. Eerst wilden ze de link tussen tabak en kanker onderuithalen met valse gezondheidsclaims. Daarna lanceerden ze de filtersigaret, die helemaal geen kankerverwekkende stoffen wegfiltert, en de lightsigaret die zogezegd minder zwaar is. Allemaal leugens. Bij het begin van de pandemie beweerden ze zelfs nog dat roken beschermde tegen covid.”

Lardon: “Het ergste vind ik dat tabaksgiganten nu ook farmaceutische bedrijven opkopen om dubbel te kunnen cashen. Eerst maken ze mensen verslaafd en ziek, daarna verkopen ze hun puffers en medicijnen voor longziektes.”

In een bedrijfspresentatie zei een directeur van British American Tobacco dat vapen past in de zoektocht naar nieuwe ‘rookmomenten’, omdat roken in de horeca en openbare ruimtes niet meer mag.

Gabriels: “De almaar strengere rookverboden ontmoedigen rokers om te blijven roken, dus biedt de industrie nu alternatieven aan, zoals nicotinezakjes. Die plaats je achter de bovenlip (zodat je de nicotine via bloedvaatjes opneemt, red.) en zijn dus onzichtbaar. Er gaat enorm veel geld naar nieuwe nicotineproducten. In het buitenland bestaan er bijvoorbeeld snoepjes met nicotine. Het zijn hallucinante praktijken.”

NEPCONSUMENTEN

De tabaksindustrie steekt veel tijd en moeite in de verspreiding van de boodschap dat zij dé oplossing hebben voor een probleem dat ze zelf gecreëerd hebben. De economische realiteit is echter dat minder rokers minder inkomsten genereren. Tabaksbedrijven maken alleen winst als er voldoende mensen op andere nicotineproducten overschakelen. De sector lobbyt zich dan ook een ongeluk om elke vorm van strengere wetgeving tegen te houden.

Gabriels: “De tabakslobby staat anno 2023 nog steeds ontzettend sterk. De grote producenten bezitten gigantisch veel geld en kunnen dus aan de lopende band juristen en lobbyisten inschakelen om druk uit te oefenen op beleidsmakers. De voorbije jaren hebben ze systematisch elke nieuwe tabaksregel aangeklaagd die België heeft ingevoerd. Dat is een zeer bewuste strategie om het proces te vertragen.”

De Kanter: “Daarnaast proberen ze op allerlei slinkse manieren om strengere internationale afspraken over tabak en e-sigaretten te dwarsbomen. De producenten zijn expliciet uitgesloten van de onderhandelingen over tabaksbeleid, maar proberen die via een omweg toch te beïnvloeden.

“Eind 2021 hebben journalisten van NRC en Le Monde een netwerk van Amerikaanse libertaire organisaties blootgelegd die in Europa lobbyen voor de tabaksindustrie, met zogenaamde ‘consumentenbewegingen’ als dekmantel. De World Vapers Alliance, bijvoorbeeld, is opgericht met geld van de tabaksindustrie. Die organisatie doet zich voor als een burgerbeweging van rokers die willen stoppen met behulp van vapes. Ze zouden ’s werelds ‘grootste vapinggemeenschap’ zijn, met vijftienduizend leden, maar elke poging om dat te verifiëren strandt.

“Zodra ik met beleidsmakers ga praten, wordt hun mailbox overspoeld met wanhopige pleidooien van mensen die smeken om ‘hun enige manier om te stoppen met roken’ niet af te pakken. In werkelijkheid komen die mails allemaal van bots. In naam van al die duizenden ‘bezorgde burgers’ organiseren ze petities en protestacties tegen strengere wetgeving. Er blijkt ook een explosieve toename van Twitter-accounts te zijn die positief tweeten over e-sigaretten.

“De industrie spant graag andere organisaties voor haar kar, terwijl ze zelf onzichtbaar blijft. Achter de schermen werkt de sector ook nauw samen met de alcoholindustrie, die dezelfde tactieken toepast. Logisch, want die twee sectoren zijn communicerende vaten. Hoe meer mensen drinken, hoe meer ze ook roken.”

Kan dat intensieve lobbywerk verklaren waarom het antitabaksplan van minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit) alsnog veel speelruimte laat voor de producenten?

Lardon: “Dat weet ik niet. Ik heb veel respect voor minister Vandenbroucke, die op dat vlak meer doet dan zijn voorgangers. Ik verwijt hem niets, maar voor mij gaat het niet snel genoeg. Waarom worden plaatsen waar veel kinderen komen, zoals dierentuinen en speelpleinen, pas in 2025 rookvrij? Dat is nog ‘maar’ twee jaar, zegt men dan, maar voor mij zijn dat 28.000 doden. Nochtans kan het wel degelijk sneller: tijdens de coronacrisis stierven er elke dag vijftig mensen en werd de hele maatschappij op slot gedaan. Maar dat er elke dag bijna evenveel doden zijn door tabak, is blijkbaar geen probleem.”

Gabriels: “Ik begrijp wel dat de minister eerst gesprekken wil voeren alvorens hij een rigoureus verbod invoert. Je hebt de medewerking van de sectoren nodig. Wat ik wel véél te lang vind duren, is het verkoopverbod in grote voedingswinkels. Dat komt er pas in 2028.

“Op 11 januari is er een eerste Koninklijk Besluit verschenen dat de commercie rond vapes reguleert. Aantrekkelijke functionaliteiten zoals lichtjes worden verboden, net als het gebruik van termen zoals ‘natuurlijk’, ‘relaxerend’ of ‘energetisch’.”

Vorige zomer verklaarde de minister dat hij aan een totaalverbod op wegwerpvapes aan het werken was, maar dat verbod heeft het plan niet gehaald. Ook de smaakjes worden niet verboden, zoals in Nederland sinds dit jaar wél het geval is.

Lardon: “Wat dat laatste betreft, pleit ik schuldig. We hebben in de Hoge Gezondheidsraad lang gediscussieerd over die smaakjes, omdat sommige vapers juist daardoor overstappen van tabak. Maar toegegeven: die duizenden smaakjes in de rekken zijn nergens voor nodig.”

De Kanter: “Ik ben wel voorstander van een smaakjesverbod. Uit Nederlands onderzoek blijkt dat 70 procent van de vapende 17-jarigen vapet vanwege de smaakjes.

“De wegwerpvariant is me sowieso een doorn in het oog. Die produceert ongelofelijk veel afval en de drempel voor jongeren om het te proberen is erg laag. Bovendien zijn de meeste van Chinese makelij, waardoor er veel minder controle is op de veiligheid. Er zijn verhalen bekend van vapes die zomaar in je hand of broekzak exploderen.”

Lardon: “Eigenlijk zou ik het liefst het Nieuw-Zeelandse beleid hier invoeren, met een generatiegebonden verkoopverbod dat telkens opschuift naarmate je ouder wordt (in Nieuw-Zeeland is het levenslang verboden om tabaksproducten te kopen voor iedereen die op of na 1 januari 2009 geboren is, red.). Zo krijg je uiteindelijk een generatie kinderen die nooit de kans heeft om tabak te kopen. Ik zie dat niet als een verbod, maar als een ongelooflijke opportuniteit om onze jongeren een rookvrij leven te geven.

“Helaas hebben onze politici daar het lef niet voor, en ook op Europees niveau zie ik het niet snel gebeuren. Nochtans dragen onze ministers van Welzijn en Volksgezondheid een verpletterende verantwoordelijkheid. Stel je voor dat er wekelijks een vol passagiersvliegtuig zou neerstorten in ons land, dan zou je toch verwachten dat de overheid daar iets aan doet? In het geval van tabak gebeurt dat níét: elke week sterven er ruim 250 mensen, en sigaretten zijn nog altijd te koop op elke straathoek.”

Dat we jongeren zoveel mogelijk van de e-sigaret moeten weghouden, is duidelijk. Maar hoe spreek je een kind dat vapet daar nu het best op aan?

Lardon: “Als ik ga spreken op scholen, merk ik dat cijfers wel helpen. 80 tot 90 procent van de longkankers wordt veroorzaakt door roken. En alleen al in ons land vallen elk jaar veertienduizend doden door tabaksgebruik, inclusief passief roken.

“Ik benadruk ook altijd dat het een keuze is waarmee ze hun hele toekomst bepalen. Je wilt toch niet over twintig jaar al op je sterfbed liggen en afscheid moeten nemen van je kinderen, alleen maar omdat je nu stoer wilt doen met een sigaret?”

De Kanter: “Het begint al bij de woordkeuze: ‘vape’ is een marketingwoord van de tabaksindustrie om de e-sigaret sexy te maken. Noem het dus altijd een elektronische sigaret. Jongeren die de e-sigaret nog niet gebruiken, kun je tonen wat zo’n ding precies is. Online vind je video’s waarin zulke sigaretten gedemonteerd worden: dan zie je wat voor vieze drab daar eigenlijk in zit. Maak ook duidelijk hoe ontzettend snel je eraan verslaafd kunt raken.

“Als je een e-sigaret in de jaszak van je kind vindt, vraag dan op een rustige manier of jullie er even over kunnen praten. Vraag vervolgens waarom ze het doen en toon begrip voor hun antwoord. Vraag daarna hoe graag ze willen stoppen, op een schaal van 0 tot 10. Als dat meer dan 0 is, zien ze toch in dat er nadelen zijn verbonden aan dat vapen. Ga daar dieper op in. Zo motiveer je hen om zélf te willen stoppen, en dat is nog steeds de succesvolste manier. Een nicotineverslaving is immers een van de ergste verslavingen om van af te raken.”

© Humo