Steeds meer Antwerpse brasserieën in handen van georganiseerde misdaad: ‘Men kijkt de andere kant op’

Het is nog 1.846 kilometer stappen tot in Compostella. Zo staat het op de oude houten wegwijzer voor brouwerij De Valk langs de Herentalsebaan in Viersel. Hier bedacht pater Luc Versteylen in de jaren 70 van de vorige eeuw de groene partij Agalev, en haar oorspronkelijke kernwaarden: soberheid, samenhorigheid en stilte.

De brouwerij was in die tijd nog de eerste overnachtingsplek voor pelgrims die uit Antwerpen waren vertrokken. Aan de overkant van de oude baan, die nog doorloopt tot in Keulen, kon je een pint gaan drinken bij Cecile Van Dijck, ooit de Vlaamse Joan Baez. De zangeres had hier haar eigen taverne, De Kroon. Met een klein podium dat ze op eenvoudig verzoek beklom. “Ik moet haar langspeler Dag stad uit 1983 nog ergens op zolder hebben liggen”, zegt gepensioneerd showbizz-journalist Jean Brits van Draaischijf 105. “Die plaat is toen aan de pers voorgesteld in De Kroon. Ik was daar. Er was ontzettend veel volk, dat weet ik nog. Er was een open buffet, aangeleverd door vleeswarenfabriek Pluma uit Wommelgem.”

Het was een overzichtelijke wereld, toen nog.

Begin deze maand werd Youssef R., de actuele 38-jarige zaakvoerder van brasserie De Kroon, gearresteerd op verdenking van het uithalen van partijen cocaïne in de Antwerpse haven en het witwassen van de opbrengsten. Met hem werden ook zijn jeugdvriend Brahim Z. en zijn zakelijke stroman Alain S. gearresteerd.

Lange Kadda

Brahim Z. en Youssef R. vormden tien jaar geleden samen met Youssefs broer ook al eens het mikpunt van een groot cocaïneonderzoek. De Antwerpse federale politie was toen anderhalf jaar lang bezig met het in kaart brengen van een reeks transporten van in totaal 400 kilo. Ze wist de hele bende te arresteren, maar al na enkele dagen kwamen alle elf de verdachten vrij vanwege een procedurefout. Drie Antwerpse onderzoeksrechters werden op non-actief gezet omdat ze bevelen tot telefoontap hadden afgeleverd nadat er was getapt.

Een van de elf gelukkigen was Abdelkader R. (48), in het Antwerpse misdaadmilieu beter bekend als ‘Lange Kadda’. Hij verdiende miljoenen met cocaïne. Tijdens een later witwasonderzoek werd beslag gelegd op vier huizen in Borgerhout, Deurne, Lille en Ranst en acht goudstaven van telkens een kilo in een ING-bankkluis in Malle. De man bezat ook een luxueuze villa in het Marokkaanse Nador en kon daar jarenlang uit handen blijven van de Belgische justitie.

Youssef en zijn (in 2018 overleden) broer zijn neven van Lange Kadda, en zij pakten het anders aan. Zij investeerden hun coke-inkomsten aanvankelijk in het Deurnse restaurant De Kaasboerin, een tent die er een erezaak van maakte om zijn dure klanten te halen en te brengen per limousine. Toen het restaurant in 2016 moest wijken voor een nieuwbouwproject, moesten Youssef en zijn broer op zoek naar nieuwe opportuniteiten. En zo kwam De Kroon in beeld. Op 7 juli 2016 meldde het Belgisch Staatsblad de oprichting van de bvba Brasserie De Kroon. Met 50 aandelen voor Youssef R. en 50 voor zijn broer.

“Wij hebben vroeger met onze afdeling nog vergaderd in De Kroon”, zegt Paul Stulens, gemeenteraadslid voor Vlaams Belang in Zandhoven. “Het was een heel traditionele brasserie met een mooie geschiedenis. Ik heb meerdere keren over deze hele kwestie geïnterpelleerd op onze gemeenteraad. Maar men wil dat precies niet zien, hoe de georganiseerde misdaad langzaam maar zeker de reguliere economie overneemt. Men kijkt liever de andere richting uit.”

Granaatangst

Olivier was jarenlang ober in een traditionele Antwerpse brasserie in de buurt van het park Den Brandt. De oudste vermeldingen over het etablissement, bekend om zijn heerlijke pannenkoeken, gaan terug tot in de jaren 20 van de vorige eeuw. Op 15 januari van dit jaar motiveerde Olivier zijn onmiddellijke ontslag in een aangetekende brief: “Om het even welke bekwame rechter zal begrijpen dat ik in de gegeven omstandigheden onmogelijk verder kan werken zonder mijn leven in gevaar te brengen.”

In augustus 2019 werd het etablissement overgenomen door B. Hij en zijn jongere broer waren er ooit hulpkok en afwasser, maar werden na betichtingen over diefstal ontslagen door de dochter van de chef-kok. Kort voor de overname werd grote broer B. opgepakt bij een onderzoek naar fraude met pincodes om in de haven van Antwerpen containers te kunnen stelen. Het Antwerpse parket zag toen verbanden met cocaïnehandel. Die aanname werd alleen sterker toen eind november 2019 iemand de lader van een machinegeweer leegvuurde op de gevel van het bedrijf van de jongere broer B. Het was het begin van een decembermaand met bijna wekelijkse gevelbeschietingen en al of niet ontploffende granaten in en rond Antwerpen. Een betwisting rond een zoek geraakte partij cocaïne.

Olivier: “Ik deed mijn werk graag, het waren allemaal fijne collega’s. Maar in de zomer van 2019 waren er twee aanslagen geweest in andere restaurants in park Den Brandt. Ik vond in elk geval dat ik aannemelijk kon maken dat je daar als ober gevaar liep. In december ging de brasserie drie weken dicht voor een grondige restyling van het interieur. We kregen te horen dat de nieuwe stoelen 2.600 euro per stuk hadden gekost. December, met kerst en al die familiefeesten, was altijd onze beste maand van het hele jaar. Vroeger zou dat ondenkbaar zijn geweest, dat je verbouwingen zou doen in december.”

Volgens Olivier waren er ook bepaalde klanten die hij gratis moest laten tafelen, onder wie de advocaat die voor B. optrad tijdens het onderzoek rond de container-pincodes. “Dan was alles ‘op kosten van de zaak’, ook de wijnen”, zegt Olivier. “Voor mij was het een heel helder plaatje.”

De als zaakvoerder aan boord gehouden dochter van de oorspronkelijke chef-kok weet de zaken te relativeren. “Het is nu ook niet zo dat onze obers nu maaltijden serveren in kogelvrije vesten”, zegt ze. “Er zijn nieuwe eigenaars, ik werk voor hen, dat klopt, en verder hoef ik er het fijne niet van te weten. Mijn vader had problemen met zijn gezondheid. Wij waren al blij dat we een overnemer vonden. En met die granaataanslagen lijkt het de laatste tijd toch wat te zijn gekalmeerd, nee?”

Oudste broer B. zelf ontkent elke betrokkenheid bij cocaïne en witwassen: “Ik ben een hardwerkende kok. Ik heb nooit van m’n leven iets te maken gehad met drugs. Ik werk elke dag keihard en breng m’n kinderen naar school. Als ik die brasserie heb kunnen overnemen, dan is dat gewoon doordat zich daar een opportuniteit voordeed.”

De schoten op de zaak van zijn broer doet B. af als een vergissing: “Er worden in Antwerpen de hele tijd verkeerde adressen beschoten.”

700.000 euro

“Pannenkoeken tot 5 uur voor 5 euro”, zegt het krijtbord op het terras van De Kroon. Ook al zijn de zaakvoerders gearresteerd, de zaak is de afgelopen twee weken gewoon opengebleven. “Er wordt daar zo niet bij stilgestaan”, zegt een speedpedelecrijder in een fluogeel pak die is neergestreken op het terras. “Trouwens, u weet toch: overal in de horeca is er zwart geld.”

In De Kroon misschien enkel iets meer dan elders.

De brasserie en de gronden eromheen zijn eigendom van twee adellijke broers uit Schilde. Cecile Van Dijck bedong destijds een huur van maar 800 euro. Bij de overname in 1996 kreeg de nieuwe uitbater hetzelfde bedrag geregeld, maar achttien jaar later verhoogden de inmiddels bejaarde broers naar 3.400 euro. Nadat de man eerder naar de vrederechter was getrokken in een kwestie over een lekkend dak. “Volgens mij is dit hun wraak”, sakkerde hij begin 2016 na zijn faillissement in Gazet van Antwerpen: “Ik ben alles kwijt waar ik twintig jaar hard voor gewerkt heb. Ik moet mijn huis verkopen en ze hebben mij mijn overname ontstolen, want nu zit alles bij de curator en krijgen ze waarschijnlijk mijn inboedel cadeau.”

Youssef en zijn broer waren niet zo onder de indruk van de inboedel. Alles eindigde op het containerpark.

Paul Stulens: “De nieuwe uitbaters hebben voor 700.000 euro verbouwingen uitgevoerd. Zonder vergunning ook nog eens. Maar het gemeentebestuur heeft achteraf alles geregulariseerd.”

Burgemeester Luc Van Hove (CD&V) laat een verzoek om uitleg onbeantwoord. Een verslag van de gemeenteraad van Zandhoven van 25 januari 2018 laat zien wat voor transformaties de cokebroers doorvoerden in en rond het oude cafeetje van Cecile Van Dijck: “Een bijkomende parking, 300 vierkante meter terras en een groot pretpark, waarvan de helft in agrarisch gebied ligt dat ook nog werd opgehoogd.” Er is verder nog sprake van “een schapenstal die werd vervangen door een grote feestzaal”.

Tijdens de gemeenteraadszitting schermde schepen Steven Van Staeyen (CD&V) met een advies van het departement Landbouw en Visserij, dat geen bezwaren zag.

Paul Stulens: “Ze hadden ook kunnen luisteren naar de buren, die opeens een speeltuin tegen hun eigen tuin aangebouwd zagen worden. Illegaal. Ze hebben ook de gronden met een halve meter verhoogd. Gaat u voor 700.000 euro verbouwingen uitvoeren in een huis dat u huurt? Ik niet.”

De Hoge Boom

Op woensdagavond zijn het ribbetjes à volonté in brasserie de Hoge Boom in Kapellen. Ook dit etablissement, ooit de levensdroom van een Antwerps horecakoppel, is intussen in handen van Youssef R. en Brahim Z. Ook hier is een vermogen geïnvesteerd in een nieuw interieur. Ook hier is het business as usual met niet meer dan vier of vijf tafeltjes op een avond in de week. En een ouder publiek dat hier nu eenmaal al jaren komt en het eerst nog bewezen wil zien, wat laatst in de krant stond.

“Restaurants zijn een klassiek middel om misdaadgeld wit te wassen”, zegt Kieran Beer van de Association of Certified Anti-Money Laundering Specialists in New York. “Wat eigenlijk ook geldt voor elk bedrijf waar veel contant geld omgaat: wasserettes, handel in tweedehandsauto’s, taxi’s. Restaurants zie je in witwaszaken heel vaak opduiken. Ze kunnen de zaak gebruiken om wilde aankopen te doen: dure auto’s en huizen, en naar buiten uit kunnen ze het doen lijken dat dit allemaal komt doordat de zaak zo goed draait.”

Een bekend restaurant met een lange traditie heeft als voornaamste voordeel dat de bank alle goede redenen worden ontnomen om zich vragen te stellen. “Banken worden er niet graag van beschuldigd dat ze de ogen hebben gesloten voor misdaadgeld”, zegt Beer. “Als achteraf aan het licht komt dat een restaurant wel degelijk kunstmatig in leven werd gehouden door de drugshandel, kunnen ze op een geloofwaardige manier hoogst verbaasd reageren.”

In Viersel hebben de buren van De Kroon de strijd tegen de geregulariseerde speeltuin uiteindelijk gestaakt. Ze hebben hun woning verkocht en zijn elders gaan wonen.