Stand-up­comedian Serine Ayari (28): ‘Platte moslim­mopjes maken voor een zaal met 90 procent N-VA’ers en Vlaams Belangers, nee merci’

Serine Ayari begon anderhalf jaar geleden aan de weg te timmeren als stand-up­comedian. Haar ambities zijn hoog. Ze trok naar Londen, Parijs en New York om grappen te tappen in het Frans en Engels. ‘Tot voor kort moest ik nog smeken of ik mocht optreden, nu krijg ik aanvragen.’

Niemand puurt straffe comedy uit een saai, voorspelbaar leven. Serine Ayari verliet de schoolbanken zonder diploma, werkte voor Louis Vuitton in Spanje, gaf Engelse les in Turkije, was immo­makelaar en presenteerde een astrologie-belprogramma op tv. Door haar grote mond heeft ze zich al zo vaak in de nesten gewerkt dat er overduidelijk maar één plaats is waar ze thuishoort: op een podium. Waar haar lef en brutaliteit applaus opleveren in plaats van berispingen en C4’s.

Wanneer we haar ontmoeten in hometown Vilvoorde, kan ze net terugblikken op de try-out van haar eerste volledige one­woman­show. Op het po­dium lijkt ze een en al zelfvertrouwen, op torenhoge stiletto’s, met niets of niemand ontziende humor en veel fuck en shit en putain. Maar zonder microfoon sluipt regelmatig twijfel binnen in haar leven. Want het is allemaal erg snel gegaan. “Zodra ik beslist had dat ik dit wilde doen, ben ik er keihard voor gegaan. Sommige collega’s zijn al jaren bezig, maar treden niet meer dan één keer per maand op in hun eigen stad. Ik trok direct naar comedy­clubs in Brussel, Antwerpen, Amsterdam. Zo heb ik in korte tijd heel veel vooruitgang gemaakt.”

Ja, ze weet het wel: dat ze als prille nieuwkomer in de kijker loopt, wordt niet door iedereen op gejuich onthaald. “Ik heb het al zo vaak gehoord: jij bent een vrouw, met een kleurtje, natuurlijk word jij sneller gevraagd. Maar deze zomer ben ik in Londen gaan optreden. Daar zijn veel vrouwen met Arabische roots die comedy doen. Dat ze me daar ook goed vonden, dat betekent echt wel iets.”

‘Fais comme les Belges’

In 2020 is het tijd om te oogsten wat ze het voorbije jaar heeft gezaaid. De honger is groot, en België te klein voor de ambitie van Ayari. Er staan optredens gepland in Tunesië, waar haar ouders vandaan komen. Ook in Londen, Parijs en zelfs Tokio liggen al data vast. Dat kan omdat ze perfect Engels, Frans, Nederlands en Arabisch spreekt. Alleen in het Nederlands doet ze geen stand-up meer. “Als van mij wordt verwacht dat ik wat platte moslim­mopjes ga maken voor een zaal met 90 procent N-VA’ers en Vlaams Belangers, nee merci. Met shows in het Engels en Frans kan ik in de hele wereld optreden, dat is veel interessanter dan elke week in een of ander cultureel centrum in Vlaanderen te staan voor een publiek dat mij aanstaart als iets exotisch.”

Dat humor vandaag onder druk staat, merkte Ayari toen een fragment van haar show viraal ging. Daarin grapt ze dat ze ‘geen typisch halal­type’ is: “Ik drink, doe drugs en het kan mij niet schelen of een piemel besneden is of niet. Als ik honger heb, eet ik alles.” Het was genoeg om haar mailbox vol te doen stromen met bedreigingen en scheld­tirades. “Dat ze hoopten dat ik verkracht of vermoord zou worden. Dat was heel heftig, maar nu raakt het me niet meer. Mijn vader zei: ‘Dat zijn mensen die niet genoeg liefde hebben gekregen. Dat is alles.’ Als je lekker in je vel zit, dan schrijf je zoiets toch niet? Volgens mij is dat het allergrootste probleem in onze samenleving: depressie, eenzaamheid, mentale gezondheid.”

Ook in de letterlijke zin vindt ze in stand-up­comedy een missie: ‘to stand up for something’, dat is ook ‘jezelf niet wegsteken’. “Omdat ik mijn ouders dat hun hele leven wél heb zien doen. Hun motto was: ‘Fais comme les Belges’, zorg vooral dat je niet opvalt. En wat levert dat op? Je hoort er toch nooit écht bij. Ze deden zo hard hun best om ‘goeie Belgen’ te worden en om Nederlands te leren, terwijl het toch nooit goed genoeg zal zijn.

Tussen de grappen door vertelt Ayari in haar show hoe pijnlijk het is om op te groeien in een omgeving waar je het label ‘migrant’ opgekleefd krijgt. Hoe ze als 5-jarig meisje niet bij de buren mocht komen spelen: ‘Want dat is een Turkse, dat zie je aan haar snor’, zei de buurman. Maar zelfs in het stereotiepe vakje van ‘de allochtoon’ ziet ze zichzelf niet passen. Haar papa was professioneel handballer die in heel Europa heeft gespeeld, en fin de carrière in België belandde. “Mijn ouders zijn slimme, getalenteerde mensen. Maar heel hun leven hebben ze zich in een onderdanige rol laten duwen. Dat zal mij niet overkomen. Ik ga niet mijn best doen om iedereen te pleasen.”

Dat Ayari eindelijk zelf de stap durfde te zetten om haar droom na te jagen, heeft ze te danken aan haar mama. Zoals dat wel vaker gaat, moest ze eerst rock­-bottom bereiken om een radicale beslissing te nemen. “Twee jaar terug kreeg mijn moeder baarmoederhalskanker. Ik werkte bij een immokantoor en vroeg of ik wat vroeger mocht vertrekken om mijn mama op te halen na haar chemobehandeling. Mijn baas zei me dat dat echt niet kon.” De verlossende woorden kwamen die avond van haar zieke mama – die ondertussen is hersteld: “‘Serine,’ zei ze, ‘ga eens gewoon iets doen dat je graag doet.’ Ik werd ontslagen. Voilà, klaar.”

Lachen met vooroordelen

Vandaag loont dat hobbelige parcours. “Waar kun je in gods­naam grappen over maken als je 20 bent en nog niets hebt meegemaakt? Ik heb nooit het privilege gehad om te zwelgen in ellende; humor was een manier om met alles om te gaan en verder te kunnen.”

Ayari investeert al haar tijd en spaargeld in de nieuwe carrière. Straks speelt ze haar eerste tv-rol, als een Marokkaanse moslima met hoofddoek in het tweede seizoen van De luizenmoeder. “Een vriendin die heel woke is, raadde het mij af. Ze moeten iemand casten die in het echte leven ook een hoofddoek draagt, vond zij. Ze vergeleek dit met een blanke die zich zwart schminkt voor een rol. Maar ik voer geen stereotype op dat gebrekkig Nederlands spreekt. Dat is juist het goede aan de reeks; mijn personage is een moderne vrouw, er wordt vooral gelachen met de vooroordelen van alle andere, ‘witte’ personages. Ik zou dit nooit doen als ik Arabische vrouwen in een slecht daglicht zou stellen.”

Confronterend was het wel, een hoofddoek dragen. “Ik zat op de set te wachten en iemand zei: ‘Oei, ik dacht dat je de kuisvrouw was.’ Dat is dus wat een vrouw met een hoofddoek élke dag meemaakt.”

Ook over al die heftige thema’s wil ze comedy brengen. “Maar het moet wel in de eerste plaats fucking grappig zijn. Ik wil graag mensen aan het denken zetten, maar ik wil vooral dat ze zich kapot lachen.”

De luizenmoeder, vanaf 8/1, 20.35 uur op VTM. Serine Ayari speelt op 29/1 en 5/3 try-outs, en op 2/4 de première van haar one­woman­show, in Arenberg, Antwerpen. www.arenbergschouw­burg.be

Nigel Williams over Serine Ayari:

“Ik zet liever niet maar één persoon in de spotlight, want er zijn veel goede jonge comedians. Maar wat Serine zeker onderscheidt van de rest, is haar lef. Toen ik haar voor het eerst zag optreden, heb ik gezegd dat ze nog meer haar eigen stem moest vinden. En ze heeft zich echt gesmeten. Op eigen initiatief naar Londen trekken om daar open mics te doen, ik heb dat ook ooit gedaan, dat is keihard. She’s a woman on a mission.

“In Vlaanderen was comedy te lang een bastion van blanke venten. Het valt mij op dat er bij de jonge generatie – ik haat labels als ‘millennials’ – meer diverse stemmen te horen zijn. Hun kijk op de wereld is heel verfrissend. Het moet toch niet altijd dezelfde machobullshit zijn?

“Ik doe veel work­shops met nieuw comedy­talent, en zo heb ik ook Serine leren kennen. Ze is heel zelfverzekerd. ‘Hier ben ik, fucking get used to it.’ Veel mensen vinden dat bedreigend. Ik heb al haatmails gezien die zij krijgt vanuit de moslim­gemeen­schap – echt, ik zou stilletjes binnen­blijven met de rolluiken naar beneden. (lacht) Maar Serine is voor niets of niemand bang.”