Socialisten willen digitaal stemmen mogelijk maken

Digitaal stemmen vanuit je luie zetel: Vooruit pleit ervoor. De partij legt een voorstel op tafel om bij de verkiezingen in 2024 een pilootproject te houden. Maar is ons land er klaar voor? ‘We moeten opletten voor trumpiaanse toestanden.’

Het is een gezellig maar ouderwets ritueel: op zondag aanschuiven in de plaatselijke sporthal, het gordijn achter je dichttrekken en daar een veel te groot papier met honderden namen voor je neus krijgen. Om dan met een rood potlood het bolletje te kleuren van je partij of kandidaat naar keuze. Of als je geluk hebt, op een computer dat bolletje te selecteren.

Van je vaccinatiebewijs tot je belastingaangifte: zowat alles verloopt tegenwoordig digitaal. Waarom dan niet je stem? “Mensen die in het buitenland wonen, moeten telkens weer een hele molen aan paperassen afwerken. Ook wie minder mobiel is of op zondag werkt, geraakt moeilijk tot in het kieshokje”, zegt Melissa Depraetere, fractieleider van Vooruit in de Kamer. Zij pleit in een resolutie voor een onlinestemsysteem.

De Vlaamse socialisten willen bij de volgende verkiezingen in 2024 een pilootproject organiseren in een aantal gemeenten. Bij de verkiezingen in 2029 zou dit worden uitgebreid, zodat in 2034 iedereen de kans heeft om online te stemmen. “Met alle mogelijkheden die er vandaag zijn, moeten we dat kunnen realiseren. Maar dan moeten we nu schakelen”, zegt Depraetere.

In enkele landen is de digitale stemprocedure al ingeburgerd. In Estland, bijvoorbeeld, waar bijna de helft van de stemmen virtueel wordt uitgebracht. In delen van Australië is het systeem dan weer enkel beschikbaar voor mensen met een handicap of personen die erg afgelegen wonen.

Maar dat het niet evident is, blijkt uit experimenten in Noorwegen, Frankrijk en Zwitserland. In deze landen werd het systeem gelanceerd en weer afgevoerd na forse discussies over de betrouwbaarheid van de stemming. Toen in Zwitserland de broncode van het systeem publiek werd gemaakt, bracht dat bijvoorbeeld verschillende zwakke punten naar boven. In tijden van hacking en cybercriminaliteit ligt dat gevoelig.

“Nu de afschaffing van de opkomstplicht de opkomst zal doen dalen, is het logisch dat partijen nadenken over maatregelen om die opkomst op peil te houden. Voor Vooruit is dit ook een logische demarche, want ze proberen een jonger electoraat aan te spreken”, zegt politicoloog Bart Maddens (KU Leuven). “Tegelijk denk ik dat het belangrijk is dat een stemming van A tot Z transparant verloopt, en dat burgers dit zelf kunnen controleren. Anders zitten we met een enorm probleem zodra een resultaat wordt betwist. Dan dreigen er trumpiaanse toestanden.”

Wetenschappers van de universiteiten van Leuven en Brussel bogen zich onlangs over de mogelijke invoering van een digitaal stemsysteem. Daaruit bleek dat de opkomst inderdaad hoger zou liggen, omdat de stemming over meerdere dagen zou plaatsvinden. Toch raadden ze aan om de stemming slechts deels digitaal te maken, en ook enkel voor specifieke groepen, zoals de Belgen die in het buitenland wonen.

“Qua integriteit blijft het stemhokje nog altijd het veiligst. Dat is dus de beste garantie voor onze democratie”, zegt KU Leuven-professor Bart Preneel, die meewerkte aan de studie.

De socialisten willen nu Preneel en andere experts uitnodigen in het parlement om het politieke debat aan te zwengelen. Want in andere landen woedt het debat al volop, zegt Depraetere. “We moeten zorgen dat we de trein niet missen.”