"Slachtofferhulp schiet tekort"

"Ik ben twee keer slachtoffer", zegt Viviane Boulanger (48). De vrouw uit Deurne verloor op 1 maart 2014 haar zoon Nathan. De 19-jarige jongen kwam na een nachtje stappen om bij een auto-ongeval. "Dat moet zowat het ergste zijn dat je in een leven kunt meemaken, denk ik. En toch heb ik mij daarbovenop nog nooit zo alleen gevoeld."

Boulanger is niet te spreken over de manier waarop ze het slechte nieuws te horen kreeg, en nog minder over de manier waarop ze daarna verder moest. "De mensen van Slachtofferhulp konden amper details geven over wat er was gebeurd. Voortdurend moesten ze over en weer bellen met de federale en lokale politie. Het resultaat: een heleboel foute informatie."

De moeder zag zich genoodzaakt om zelf antwoorden te zoeken. "Ook voor psychologische hulp heb ik zelf moeten bellen. Net als naar de verzekeringsmaatschappij, de advocaat en de notaris. Geloof mij, daar heb je geen energie voor. Daar zou je begeleiding bij moeten krijgen."

Gebrek aan communicatie

Boulanger kan zich helemaal vinden in de kritiek die onder meer Kristin Verellen dinsdag uitte tijdens een conferentie van Victim Support Europe. De Europese slachtoffervereniging nodigde haar, samen met enkele andere nabestaanden, uit om te spreken over hun ervaringen na de aanslagen van 22 maart. Verellens echtgenoot Johan Van Steen kwam die dag om in metrostation Maalbeek.

"Ik zou niet naar jullie moeten komen, jullie zouden naar mij moeten komen", zei Verellen in haar speech. Ze getuigde over de onoverzichtelijkheid van het hulpaanbod, het gebrek aan heldere communicatie en gepersonaliseerde ondersteuning. "De aanslagen wilden niet de slachtoffers persoonlijk treffen, maar wel de staat. Het is dan ook aan de staat om de slachtoffers te ondersteunen." Verellen vraagt zich af of onze overheid veel lessen heeft getrokken, acht maanden later. "Dit soort drama's vraagt om psychologische expertise van dezelfde omvang. Die is er niet."

Kurt De Backer van het Steunpunt Algemeen Welzijnswerk, die coördinator was voor de psychosociale hulp na de aanslagen, betreurt de ervaring van Verellen. Hij vermoedt dat er nog wel meer mensen net als zij door de mazen van het hulpverleningsnet zijn gevallen. Toch weigert hij te zeggen dat slachtofferhulp in ons land tekortschiet. "De verschillende diensten in ons land leveren echt wel goed werk. Waarmee ik niet wil zeggen dat het niet nog beter kan. De coördinatie van en doorverwijzingen tussen die diensten is een pijnpunt."

Ook merkt De Backer dat het aanbod voor veel Belgen nog te verwarrend is. Ze weten bijvoorbeeld niet wat het verschil is tussen slachtofferbejegening, slachtofferhulp en slachtofferonthaal.

In Nederland is er wat dat betreft meer duidelijkheid: daar is er één aanspreekpunt voor alle slachtoffers. Of ook wij daar ook naartoe moeten, wil De Backer niet zeggen. "Onze context is anders. En er worden hier echt wel heel wat inspanningen gedaan." Zelf werkt De Backer mee aan de oprichting van een expertisecentrum. "Het idee is om daar nog meer stil te staan bij hoe we slachtoffers nog beter kunnen bereiken en wat goede hulpverlening is."

Vooruitgang

Ook bij Ouders van Verongelukte Kinderen (OVK) en Rondpunt, een vzw die ijvert voor een goede opvang van alle nabestaanden van verkeersslachtoffers in Vlaanderen, klinkt het dat er de laatste decennia vooruitgang is geboekt: "We horen veel meer positieve dan negatieve verhalen." Toch stappen ze volgend jaar met een nieuw actieplan naar de Vlaamse overheid. "In sommige regio's zie je dat de samenwerking tussen politie, justitie en Centra voor Algemeen Welzijnswerk (allen bezig met slachtofferhulp, FVG) heel goed verloopt. Maar het is nog niet overal een automatisme", zegt Gerdine Westland van Rondpunt.

In een reactie zegt minister van Welzijn Jo Vandeurzen (CD&V) te bekijken hoe er voor nabestaanden adequater kan worden opgetreden. "We zijn ons er al langer van bewust dat de terminologie en aanspreekpunten niet voor iedereen duidelijk zijn." In zijn beleidsbrief 2016-2017 neemt hij op dat het slachtofferbeleid geherdefinieerd moet worden. Er komt al een overkoepelende website voor alle slachtoffers.

Viviane Boulanger zelf is niet van plan om alleen daarop te rekenen. "Ik weet nu heel goed wat het is om met een groot verlies geconfronteerd te worden. Zodra ik weer sterker in mijn schoenen sta, wil ik zelf mee nabestaanden gaan opvangen."