Slaapproblemen, angsten, pijn: waar is cannabisolie nu echt goed voor?

Slaapproblemen, angsten, pijn: je kunt het zo gek niet bedenken of cannabisolie schijnt ertegen te helpen. Maar is er ook wetenschappelijk bewijs voor die heilzame werking?

Loop een apotheek binnen, zoek het schap met voedingssupplementen en je ziet een keur aan flesjes en potjes met CBD. Olie of pillen, een concentratie variërend van 2,75 tot 10 procent, met of zonder sinaasappelsmaak. “Als je het wilt nemen om beter te slapen, raad ik je aan om met een lage concentratie te beginnen”, zegt de verkoopster. “Er zijn mensen die zeggen: ik weet niet wat me overkwam, het was alsof ik lag te trippen in bed.”

Het gebruik van CBD (cannabidiol) heeft een hoge vlucht genomen. De Wereldgezondheidsorganisatie bepaalde in 2018 dat de stof, die uit de cannabisplant wordt gewonnen, niet verslavend is en geen psychoactieve werking heeft. Sindsdien wordt de vrije verkoop van CBD als voedingssupplement gedoogd. Inmiddels wordt naar CBD gegrepen bij allerlei klachten: van slapeloosheid tot pijn, van angst tot depressie.

Op zich is het geen vreemd idee dat CBD een werking zou hebben in het lichaam. De mens heeft namelijk een endocannobinoïde systeem: we maken moleculen aan die verdacht veel lijken op de werkzame stoffen in cannabis. Die zijn betrokken bij het regelen van processen zoals de stemming, het voelen van pijn, de eetlust en het geheugen. Het is bekend dat CBD uit de marihuanaplant kan ingrijpen op dat systeem.

Wisselende kwaliteit

Toch heeft Renger Witkamp, hoogleraar Voeding en Farmacologie aan de Wageningen Universiteit, bedenkingen bij de CBD-producten op de markt. “Wat wordt verkocht, is van zeer wisselende kwaliteit”, zegt hij. Niet zelden blijkt in de potjes iets anders te zitten dan op de verpakking staat. Zo is de concentratie CBD soms veel lager dan beloofd.

Zelfs als de concentratie klopt, is die waarschijnlijk te laag, vertelt Witkamp. “Als het al zou werken, moet je aardig wat druppels nemen om er iets van te merken. Dan is een flesje zo leeg – en goedkoop is het niet, voor die firma’s is het echt goud.” Witkamp noemt CBD daarom “de haarlemmerolie van onze tijd”. “Je weet wat het betekent als er op de verpakking niets te vinden is over de werkzaamheid van een middel. Dan is er geen overtuigend effect op de gezondheid aangetoond.”

Maar daarmee is het laatste woord niet gezegd. Als medicijn kan CBD, in een veel hogere dosis, wel degelijk soelaas bieden. Voor een specifieke groep patiënten met epilepsie bijvoorbeeld is er een goedgekeurd geneesmiddel beschikbaar met CBD erin: Epidiolex.

Ondertussen zijn wetenschappers over de hele wereld bezig CBD uit te proberen bij andere ziektes. Af en toe vinden ze een aanwijzing dat het helpt: bij de ziekte van Parkinson bijvoorbeeld of bij chronische pijn. Ook bij angst en psychoses is een enkele keer een positief effect gevonden; andere keren niet.

Het bewijs is (nog) niet sterk genoeg om te zeggen: hier hebben we een nieuw werkzaam middel. “De onderzoeken naar CBD zijn beperkt in aantal en het ontbreekt vaak aan de wetenschappelijke degelijkheid, controlegroepen of steekproefgrootte die nodig is om betekenisvolle conclusies te trekken”, oordeelde een groep wetenschappers van de universiteit van Kentucky in een overzichtsartikel in het tijdschrift Psychopharmacology. Maar het onderzoek gaat door, en het is niet uitgesloten dat er voor een bepaalde aandoening in de toekomst tóch een werkzame dosis wordt gevonden.

Psychoactieve effecten

En hoe zit het met de mensen die tegen de apotheker zeiden dat ze lagen te trippen in bed? Kan dat? Eigenlijk niet – behalve als er per ongeluk ook THC in het flesje zit, die andere stof uit cannabis die wel bekendstaat om zijn bewustzijnsveranderende werking.

De gebruikers van dergelijke flesjes meldden psychoactieve effecten die je niet zou verwachten bij olie zonder THC. Mensen krijgen hallucinaties, worden angstig, voelen onrust. Soms krijgen ze paniekaanvallen. Volgens experten wordt er soms “gerommeld bij de productie”. Ze waarschuwen dan ook voor aankopen van dubieuze herkomst, bijvoorbeeld via internet. Toch iets om aan te denken, alvorens dat kopje CBD-thee te zetten.