‘Sla desnoods bij wijze van spreken op Herman Brusselmans zijn muil, maar zet de organisatie niet onder druk’

Nadat schrijver Herman Brusselmans tijdens een literair event in Rotterdam het ‘n-woord’ had gebruikt, eiste en kreeg collega Bregje Hofstede excuses van de presentator. ‘Eng en treurig’, vindt auteur Ivo Victoria. ‘Als je het podium gaat aanvallen waarop de uitspraken gedaan worden, is het einde zoek.’

Brusselmans had gezegd dat de nieuwe James Bond moet gespeeld worden door ‘een obese, zwarte actrice’. ‘Die kon zich dan introduceren met de zinsnede ‘My name is Bond, n****… James Bond, motherfucker’.’ Daarop verlieten Hofstede en Alma Mathijsen de zaal.

“Ik was die dag aanwezig in Rotterdam omdat ik zelf moest spreken, maar toen het incident zich voordeed was ik jammer genoeg al naar huis. Ik heb dit ‘een eng en treurig verhaal’ genoemd op Twitter. Voor het event, de Literaire Marathon, zaten we in de Arminiuskerk, een debatpodium. Dan is het de bedoeling dat iedereen daar kan zeggen wat hij wil zeggen, hoe mooi of lelijk ook. Voor mij kan het niet dat het podium zelf onder druk wordt gezet.”

In welke zin is er druk uitgeoefend?

“Bregje had ermee gedreigd niet op te treden, tenzij de organisatie zich distantieerde van Brusselmans’ woorden. De presentator heeft dat ook gedaan. Intussen heeft de organisatie, Passionate Bulkboek, me gecontacteerd. Ze vertelde me dat de man achter de microfoon onervaren was en overrompeld was door het tumult dat was ontstaan. Hij wilde met de beste intenties de rust laten weerkeren, terwijl de directeur op dat moment even backstage was. De organisatie heeft ondertussen in een perscommuniqué gesteld dat zij zich nooit uitlaten over de inhoud van een optreden. En gelukkig maar. Bij elke lezing op een debatpodium is er potentieel iemand beledigd. Maar laat de meningen alsjeblieft botsen.”

Hofstede noemde Brusselmans ‘een misogyne racist’, Brusselmans bestempelde haar vervolgens als ‘een tietloos factotum, een ontwijfde minkukel’. Is dat het soort debat waar we nood aan hebben?

“Ik heb me hier niet uit te spreken over het niveau van het proza dat die avond of later werd voortgebracht. Laat me zeggen dat als ik een debat zou organiseren, ik op bijdragen van een iets diepgaander allooi zou rekenen. Maar dat doet niets ter zake, laat ons het debat zuiver houden. Het kan niet zijn dat de organisatie zich moet excuseren voor iemand anders’ woorden. Allicht voelen mensen zich bedreigd en beledigd door Bregjes optreden, net zoals anderen zich bedreigd en beledigd voelen door Herman. Er zijn talloze manieren om uitspraken die je niet aanstaan te bestrijden en te counteren. Sla hem desnoods bij wijze van spreken op zijn muil. Maar als je het podium gaat aanvallen waarop de uitspraken gedaan worden, is het einde zoek. Stel dat de organisatie zich wel zou laten intimideren, kan dat gevolgen hebben voor de programmering in de toekomst. Dat ze bepaalde schrijvers niet meer uitnodigen omdat er anders gedoe van zou komen. De onafhankelijkheid van het podium is ook voor Bregjes en Alma’s werk van groot belang.”

‘We kunnen niets meer zeggen’, is een vaak te horen of te lezen reactie in dit soort debatten.

“We kunnen nog alles zeggen, en zeker ook Herman. Alleen krijgt hij nu meer tegenwind omdat iedereen mondiger is geworden. En dat is maar goed ook. Het staat hem vrij om zelf op zijn beurt weer tegenwind te geven.”