Sjamaan, volksmenner en publiekscharmeur: afscheid van Faithless-frontman Maxi Jazz

Als God een dj is, zoals Maxi Jazz beweerde, dan heeft de eeuwige dansvloer in den hoge er een charismatische clubber bij. De boomlange frontman van Faithless stierf vrijdagnacht in zijn slaap, na een slepende ziekte. Hij werd 65 jaar.

“Een lieve man die voor iedereen tijd had. Zijn wijsheid was zowel diepgaand als toegankelijk. Het was een eer en een waar genoegen om met hem samen te werken.” Met die woorden heeft de Britse dance-sensatie Faithless dit weekend afscheid genomen van Maxwell Alexander Fraser. Die was beter bekend als Maxi Jazz, het gegroefde gezicht en de zachtaardige hogepriester van dat collectief. Hij was zowel rapper als spiritueel geweten van de groep.

Vlak voor het kerstweekend is de Britse frontman overleden. Maxi Jazz, die bij leven en welzijn nog “can’t get no sleep” verzuchtte in de dansvloerkraker ‘Insomnia’, stierf vredig in zijn slaap. Dat bevestigen de overige leden van de groep. Op de laatste plaat van de band was hij niet meer te horen. Jazz kampte al langer met gezondheidsproblemen, waardoor hij slag om slinger soloconcerten moest annuleren.

Bijna vier jaar geleden vertelde hij dat hij herstelde van DVT (deep vein thrombosis). Die trombose treedt op wanneer zich een bloedprop vormt in een of meer diepe aderen in het lichaam, meestal in de benen. “Ik kamp de laatste tijd met gezondheidsproblemen”, schreef hij zelf aan zijn fans. “Die hebben mijn functioneren aangetast. Optreden gaat even niet meer. Ik houd jullie op de hoogte en laat het zeker weten als ik de kracht gevonden heb om jullie opnieuw te zien.”

Die kracht vond Maxi Jazz niet terug.

‘Genie’

Faithless schreef mid jaren negentig en het begin van de eeuwwisseling muziekgeschiedenis met floorfillers als ‘Insomnia’, ‘God is a DJ’ en ‘We Come 1’. Die songs werden ook wereldwijd hits en bevestigden de reputatie van de groep. Het succes van Faithless was evenwel goeddeels schatplichtig aan de uitstraling van de frontman. De graatmagere, uit good vibes opgetrokken rapper werkte zich sinds de jaren negentig succesvol op als sjamaan, volksmenner en publiekscharmeur.

“Hij was een briljante tekstschrijver, dj, boeddhist, een geweldige podiumprésence, autoliefhebber, eindeloze prater, mooi mens, moreel kompas en genie”, schrijven Rollo Armstrong en Sister Bliss, zijn voormalige collega’s in de band. “‘Please look after each other, y’hear?’ zoals Max altijd zei.”

In België was Faithless zowat kind aan huis, onder meer met legendarische passages op Rock Werchter. Toen Faithless Vorst Nationaal aandeed, werden zelfs zulke hevige schokken genoteerd op de schaal van Richter dat er van een kleine aardbeving gewaagd werd. Wie de groep nooit live aan het werk kon zien tijdens hun hoogdagen en vandaag zijn toevlucht zou zoeken tot filmpjes op YouTube, is er eigenlijk aan voor de moeite. De opwinding van Faithless kon je best in drie dimensies beleven. Zelfs als je géén fan was, werd je nog moeiteloos bekeerd door een charismatische Maxi Jazz die de dienst leidde boven de donderende beats van Sister Bliss.

Met ‘Insomnia’ bedacht de groep volgens Maxi Jazz een nieuwe stijl. Dat vertelde hij ons ooit in een interview. “Tot dan had house vaak geen gezicht, geen ziel. Wij hebben van house soulmuziek gemaakt.” De legendarische dancetrack was ook letterlijk uit het leven gegrepen. Wanneer Maxi Jazz in ‘Insomnia’ zinnen declameerde als “Deep in the bosom of the gentle night is when I search for the light / Pick up my pen and start to write /I struggle and fight dark forces in the clear moonlight”, sprak hij over zijn eigen chronisch gebrek aan slaap, en de inspiratie die daarmee gepaard ging.

De oververmoeidheid waarmee zo’n slopende aandoening ook gepaard gaat, hadden ogenschijnlijk weinig vat op de frontman. Toen Faithless in 2011 een sabbatical inlaste, dook hij meteen nieuw project in met Maxi Jazz & The E-Type Boys. “Muziek zit nu eenmaal in al mijn bloed”, liet hij optekenen. In 1983 kwam hij in aanraking met hiphop, en niet veel later opende hij zijn eigen hiphopkroeg. Niet veel later richtte hij The Soul Food Cafe System op, en werkte hij als dj bij een piratenzender in Londen. In 2006 maakte hij met DJ Tiësto ‘Dance4Life’ voor de gelijknamige organisatie die opkomt tegen aids en hiv.

Claustrofobische arbeiderswoning

Naast muziek had de boomlange zanger nog andere passies. Al zijn hele leven lang was hij een grote voetbalsupporter van het Londense Crystal Palace, en maakte hij zelfs deel uit van het bestuur. Verder was hij gek op snelle wagens en had hij modellen van Ford, naast een Ferrari en Porsche, in de garage staan. Los van die verzameling leefde Maxi Jazz bewust niet op grote voet. Ondanks vele succesvolle wereldtournees en een vlotte platenverkoop bezochten we de rapper in 2005 in een bescheiden, zelfs claustrofobische arbeiderswoning in Brixton.

“Ik zou het maar gênant vinden om mezelf met een kast van een villa op MTV Cribs te zien passeren”, verklaarde de Nichiren Shoshu-boeddhist toen. “Ik kan ook moeilijk afscheid nemen. Dat is vast wel een van de redenen waarom ik nog altijd in de buurt woon waar ik ben opgegroeid als straatschoffie.”

Tijdens datzelfde interview vertelde hij ook dat ‘God Is A DJ’ de song was die Faithless écht vat in zijn essentie. “Dat nummer gaat over het gevoel van liefde en respect dat het publiek me geeft tijdens concerten. Tegen het einde van een optreden voel ik me vaak goddelijk, maar nooit een god. Ik voel me net heel nederig. De tranen springen in mijn ogen wanneer ik duizenden handen in één beweging de lucht zie ingaan en de liefde van al die mensen voel overspringen. Ik zeg dat niet omdat jij voor me zit, maar in België heb ik dat gevoel elke keer het sterkst.”