"Seksueel misbruik zie je in álle sporten"

Als ex-zwemster voert criminologe Tine Vertommen al jaren onderzoek naar grensoverschrijdend gedrag en seksueel misbruik binnen de sport. Eind mei werd via een videoboodschap met Belgische topsporters, zoals zwemmer Pieter Timmers en judoka Ann Simons, in het kader van het Europese project VOICE - waar slachtoffers een stem krijgen - een oproep gelanceerd om zo veel mogelijk slachtoffers te overhalen hun verhaal te doen.

"In anderhalf jaar tijd was ik zelf aan 9 getuigenissen geraakt. Nu, anderhalve maand na het filmpje, zijn het er al 20 in totaal; 17 vrouwen en 3 mannen. En judo is niet de enige sport. Het gebeurt overal. Voetbal, atletiek, turnen, duiken, zwemmen, hockey, karate en zelfs uit kleinere sporten kwamen mensen met hun verhaal aankloppen."

De taferelen die de slachtoffers en sommige ouders beschrijven zijn hallucinant. "Mijn dochter, die destijds 12 was, werd eerst naaktfoto's afgeperst door haar 13 jaar oudere coach, daarna aangerand en uiteindelijk verkracht in zijn auto", getuigt een vader.

"Tijdens een stage kwam hij in de slaapzaal naast me liggen", vertelt een vrouw die als tiener misbruikt werd. "Hij had tijdens een training mijn borsten al eens betast en dat deed hij nu weer. Hij ging verder met zijn hand naar beneden. En daarna greep hij mijn hand, legde hem rond zijn geslachtsdeel en maakte er bewegingen mee."

Vertommen kwam ook in contact met een jongeman die een tiental jaren geleden door een oudere speler gedwongen werd om hem oraal te bevredigen. "Eerder onderzoek toonde al aan dat 17 procent van de minderjarige sporters te maken had met grensoverschrijdend gedrag en 6 procent zelfs zwaar seksueel misbruikt werd. In Vlaanderen zijn er dus nog duizenden slachtoffers die nog geen stem gekregen hebben omdat het taboe zo groot is."

Stappen

Intussen heeft de judofederatie al stappen ondernomen om de kans op misbruik te verminderen, maar ook andere sportfederaties zijn bezig met de kwetsbaarheid van jonge sporters. De Vlaamse turnfederatie Gymfed heeft sinds anderhalf jaar een meldpunt met psychologe en een ethische commissie die klachten over seksueel misbruik behandelt.

"Tot nu toe bereikte ons één klacht, dus zullen we tijdens de vergaderingen van het nieuwe turnseizoen nog eens benadrukken dat dit bij ons bestaat", vertelt Lode Grossen van Gymfed.

De voetbalbond heeft op nationaal niveau een meldpunt. "Voor onze nationale jeugdcoaches denken we binnenkort aan een workshop rond dit thema", vertelt woordvoerder Stefan Van Loock. "Op amateurniveau heeft de Vlaamse tak een meldpunt en in Wallonië wordt er volop aan gewerkt."

Eenzelfde splitsing ook bij Tennis Vlaanderen. "Al onze nationale trainers moeten nu een bewijs van goed gedrag en zeden voorleggen en ondertekenen samen met hun contract gedragsregels omtrent grensoverschrijdend gedrag", vertelt CEO Gijs Kooken. "Profs en de jeugd in het topsportinternaat hebben een contactpersoon met wie ze over dergelijke fenomenen kunnen praten."

Maar op lager niveau - bij de amateurclubs - ligt het gecompliceerder. "In 20 jaar kregen we vanop clubniveau 2 meldingen. 1 onterecht, 1 terecht. Maar we gaan ook op dat niveau meer sensibiliseren en een apart orgaan inrichten dat over klachten moet oordelen. De moeilijkheid voor elke federatie: wanneer grijp je in en haal je een trainer weg van het sportveld? Juridisch ligt dat allemaal niet zo simpel. Daar moet de overheid ons helpen."