‘Seks duurt drie minuten. De rest van de dag moet je ook met je partner kunnen doorbrengen’

De Liefde is alomtegenwoordig op tv, van Blind getrouwd, over Blijven slapen, tot Het journaal met Michaël Van Droogenbroeck en Annelies Van Herck. Volgens de immer vrolijke wijsgeer Friedrich Nietzsche is ze de toestand waarin wij de dingen zien zoals ze níét zijn, en de zingende filosofe Lisa del Bo zag ze treffend als een kaartspel met jokers en pokers, en af en toe een open miserie. Maar wat borrelt er écht in onze hersenen, lenden en bloedbanen als de liefde er huishoudt? ‘Het draait alleen om de drang tot voortplanting,’ zegt hoogleraar fysiologie Jan Hindrik Ravesloot, een rode roos nonchalant achter het oor.

Vertel ons professor, hoe worden wij verliefd?

Jan Hindrik Ravesloot (Amsterdam Universitair Medisch Centrum): “De meeste mensen hebben een private ruimte om zich heen van een armlengte breed: breng je je neus dicht bij iemand anders’ neus, dan zal die zich zeer oncomfortabel voelen en je zelfs wegduwen. Dat zie je ook bij dieren: als je te dicht bij je kat komt, kijkt ze je vuil aan. Maar als twee mensen kinderen willen met elkaar, moet die onzichtbare grens overschreden worden, want je hebt toch een centimeter of twaalf nodig om een bevruchting tot stand te brengen. (lacht) Verliefdheid slecht die barrière.

“De drang om die grens te doorbreken heeft slechts één doel: het stimuleren van de voortplanting. Onze planeet is 4,5 miljard jaar geleden gevormd, en 3,8 miljard jaar geleden ontstond het eerste leven. Daarop volgde een explosie van leven, waarbij de voortplanters het pleit gewonnen hebben. Er zullen wel soorten geweest zijn die andere methoden gebruikten, maar die zíjn er niet meer. Dat mechanisme – die drang naar voortplanting en de seksuele motivatie – is dus oeroud en zeer sterk.”

Hoe wordt die barrière, die we allemaal hebben, gesloopt?

“Dat begint bij de geslachtsdrift, die ons tot promiscuïteit aanzet – je zou het met iedereen willen doen. De beloning die het lichaam voor seksuele activiteit geeft, is de grootste die je als mens kunt krijgen. Het meest intense genotsgevoel dat je lijf je kan geven zonder naar drugs te grijpen, is het seksuele orgasme. En als daar nakomelingen uit voortspruiten, zijn die het meest gebaat bij bescherming door een stel ouders – zeker in de tijd dat wij nog als jagers-verzamelaars in een berenvel over de steppe liepen. De paarvorming is daar ontstaan. Als die geslachtsdrift op één partner is gericht, geeft dat je nakomelingen de grootste kans op overleven.”

Hoe ontstaat die geslachtsdrift?

“Bij mannen – en allicht ook bij vrouwen – komt die uit het geslachtshormoon testosteron voort. Bij mannen wordt dat in de teelballen gemaakt, bij vrouwen komt het uit de bijnier en lekt het ook uit de eierstokken. Oestrogeen, het vrouwelijk geslachtshormoon, wordt overigens gemaakt uit testosteron.

“We weten dat de geslachtsdrift verdwijnt als je mannen middelen geeft die de werking van testosteron tegengaan, zoals bij patiënten met prostaatkanker. We vermoeden dat er ook bij vrouwen een connectie is tussen testosteron en geslachtsdrift. We weten dat de testosteronspiegel bij vrouwen verdubbelt wanneer ze verliefd zijn. Bij mannen loopt hij dan gek genoeg wat terug. Mannen hebben echter zoveel testosteron dat dat geen invloed heeft op de seksuele activiteit.

“De geslachtsdrift drijft ons letterlijk naar het andere geslacht. Daarna komt de selectie. Waar val je op? Zeker bij jonge mensen – pakweg van 15 tot 25 jaar, wanneer de paarvorming nog in het teken staat van nakomelingen – zijn ‘goede genen’ heel belangrijk. Bewust of onbewust zoek je een partner met wie je een goeie kans maakt op gezonde kinderen. Vrouwen kijken dan bijvoorbeeld naar een symmetrisch gelaat – dat is een teken van gezondheid: als er in de embryonale ontwikkeling iets misgaat, ontstaan asymmetrische structuren die op minder goeie genen kunnen wijzen, en dat pikken wij dan op. Mannen letten vooral op vruchtbaarheidskenmerken zoals borsten, heupbreedte en ook wel lengte. Die worden niet toevallig geaccentueerd door vrouwen. Bij dieren zie je iets gelijkaardigs: vrouwelijke roodborstjes vallen op de mannetjes met de felste borst. Die hebben hun energie kunnen stoppen in het aanmaken van die rode kleur en niet in het bevechten van een worminfectie.

“Uit onderzoek blijkt dat mannen noch vrouwen vallen op extremen: barbietypes of overmatig gespierde mannen. Er zullen altijd wel vrouwen zijn die op kleerkasten vallen, maar het is een kleine minderheid. Al die heren die zich in de fitness uitsloven, werken zich dus voor niks in het zweet. Een gezonde uitstraling is belangrijk.”

Vallen vrouwen daarom zelden op een man die kleiner is?

“Inderdaad. Het eerste teken dat het niet goed gaat met een zuigeling, is dat hij achterop blijft in de groei.”

In hoeverre speelt geur een rol bij de eerste selectie?

“Uit onderzoeken blijkt dat geur, meer bepaald die van zweet, bij vrouwen mee de keuze voor een partner bepaalt. Die zegt iets over de bacteriën op de huid, maar via speeksel en zweetvocht worden ook steroïde hormonen uitgescheiden. Als je vrouwen aan ongewassen T-shirts van mannen laat ruiken, verkiezen ze consequent de mannen die een ander immuunsysteem hebben dan zijzelf. Sommige dieren doen dat ook: ratten kunnen aan de feromonen (geurloze stofjes waarmee binnen een soort boodschappen worden overgebracht, red.) en de urine ruiken welk immuunsysteem een potentiële partner heeft. De interpretatie is dan dat het voor je nakomelingen beter is als je je koppelt aan iemand wiens immuunsysteem verschilt van het jouwe. Zo zijn ze tegen meer infecties beschermd – voor de oermens waren infectieziektes de voornaamste doodsoorzaak.”

We zouden ook een partner zoeken die op onze ouders lijkt. Uit een ander onderzoek met bezwete T-shirts blijkt dat vrouwen een geur prefereren die op die van hun vader lijkt. Een mogelijke verklaring is dat die genen hun deugdelijkheid hebben bewezen, en toch genoeg verschillen om voor een gezond nageslacht te zorgen.

“Ik heb weleens gelezen dat zonen vallen op de kenmerken van de moeder, en dochters op die van hun vader. Of dat ook bewezen is, weet ik niet. Voor mezelf geldt het alvast wel: mijn moeder had pikzwart haar, en daar val ik ook op.”

Over de rol van feromonen zijn de meningen verdeeld.

“Bepaalde dieren hebben een orgaan waarmee ze feromonen kunnen waarnemen. Dat heeft de mens niet. Maar aangezien geur een rol blijkt te spelen, zou er bij ons iets soortgelijks kunnen spelen.

“Wij kijken – al dan niet bewust – naar goede genen, maar karaktertrekken zijn ook belangrijk. Daarin verschilt de mens van de dieren. Die kunnen alleen maar op goede genen terugvallen: een superrode borst als je een roodborstje bent, een zeer lange staart als je een weduwnaarvogel bent. Bij de mens komt daar het karakter bovenop. Dat is ooit onderzocht bij studenten. Mannen vonden vooral aantrekkelijkheid en intelligentie belangrijk, vrouwelijke studenten zochten in een man – het ging om heteroseksuele deelnemers – vooral emotionele stabiliteit en een betrouwbaar karakter.”

DRANK EN PILLEN

Wat gebeurt er wanneer de potentiële partner is geselecteerd?

“Dan is verliefdheid de volgende stap. Onze hersenen zijn uitgerust met een beloningscircuit, dat dopamine afscheidt. Dat stofje veroorzaakt het euforische gevoel van blijdschap en welbehagen. Je zelfvertrouwen piekt als nooit tevoren, je voelt je de beste, de leukste en de knapste. Je kunt de hele wereld aan, je hebt je soulmate gevonden. Het vooruitzicht dat je een vaste seksuele partner hebt is voor vrouwen – maar vooral voor heel veel mannen – een sterke beloning: een sterkere bestaat er niet voor het menselijk lichaam. Omdat je partner telkens voor een nieuwe dosis dopamine zorgt, wil je de hele tijd bij hem of haar zijn. Je wil die roes niet kwijt. Je kunt dat zien op MRI-scans: als je iemand die hevig verliefd is een foto van de geliefde toont, worden bepaalde delen in de hersenen plots zeer actief.”

Komen er behalve dopamines nog stofjes vrij?

“De hersenen maken ook noradrenaline aan. Die stof zorgt ervoor dat je eindeloos veel energie hebt, met weinig slaap toekomt en niet meer hoeft te eten. Noradrenaline speelt een rol bij de vecht-of-vluchtrespons. De mens heeft maar twee uiterste standen: één dicht bij de slaap, en één van opwinding. Opwinding kan negatief zijn – als we moeten vluchten of vechten voor ons leven – of ze kan positief zijn: wanneer je de liefde van je leven hebt gevonden, of een miljoen euro hebt gewonnen met de loterij. Noradrenaline stelt ons lichaam op zo’n gespannen situatie in: de hartslag verhoogt, de spierspanning neemt toe, de luchtwegen verwijden, de ademhaling versnelt.

“Iemand die zich te barsten schrikt, krijgt verwijde pupillen en stuurt bloed naar de spieren, waardoor de huid gaat aanspannen en glanzen. Er stroomt ook bloed naar de lippen, en je krijgt een rode blos op de wangen en de borst. Als dat doet denken aan een vrouw die zich opmaakt, is dat geen toeval. Vrouwelijke make-up is net bedoeld om die staat van opwinding te accentueren: vuurrode lippen, wijde ogen en een gladde, glanzende huid. Aantrekkelijkheid en opwinding zijn heel sterk verbonden. Dáár is de man op gericht: ‘Ik breng dat teweeg in haar, dus zij wil wat met mij.’”

Positieve opwinding geeft dus dezelfde symptomen als negatieve opwinding, zoals stress of angst?

“Klopt. Of de hersenen die prikkelingen van het zenuwstelsel als aangenaam of vervelend ervaren, hangt van de context af. Daarom ook dat samen spannende dingen doen, zoals bungeejumpen, mensen nader tot elkaar kan brengen. Het gevoel van opwinding door de angst koppelen we aan de persoon met wie we die ervaring delen. Dat mechanisme ligt op de loer bij alle situaties waarbij fysieke opwinding een rol speelt. Het is ook de verklaring voor het Stockholmsyndroom, waarbij gijzelaars die lang worden vastgehouden verliefd raken op hun gijzelnemer. En ook de reden waarom jonge mensen naar dance events gaan en pilletjes slikken. Spanning en opwinding kunnen het ontstaan van relaties zeer sterk bevorderen.

“Alcohol heeft hetzelfde effect: het zorgt ook voor dopamines. Drinken geeft een aangenaam en ontspannen gevoel, maar dat wijten we aan onze drinkpartner. Die overdracht is dodelijk. Ik kan je verzekeren dat er heel wat relaties zijn die alleen maar werken als beide partners gedronken hebben. Ik ga niet beweren dat het een universeel mechanisme is, maar het kan het ontstaan van verliefdheid versnellen. Uit onderzoek weten we bovendien dat we leden van de andere sekse stukken aantrekkelijker vinden als we alcohol gedronken hebben.”

GEEN REMMINGEN

Met verliefdheid die op café ontstaat, let je dus maar beter op?

“Je moet in elk geval heel goed het effect van de alcohol kunnen aftrekken van het effect dat de andere partij als persoon op je heeft. Niet simpel als je beneveld bent. (lacht)”

Zijn er ook delen van de hersenen die bij verliefdheid minder actief worden?

“Hersengebieden die een rol spelen bij somberheid, angst en depressie worden onderdrukt. De bedoeling is negatieve emoties of oordelen over de liefdespartner te verhinderen. Het brein beloont de interactie met de partner, én verhindert dat we negatief over hem of haar denken. Je ziet de ander door een zéér roze bril. Je geliefde kan in jouw ogen echt niks verkeerd doen.”

Wat zijn de vlinders in de buik?

“Ik denk dat het een gevolg is van de verhoogde spierspanning. Als je het koud hebt, ga je rillen: daar kan je het mee vergelijken.”

Wie verliefd is, krijgt vaak geen hap door de keel.

“Dat komt door de noradrenaline. Bij hevige emoties, wanneer de vecht-of-vluchtrespons in actie treedt, stroomt er meer bloed naar het hart, de longen en de spieren, en minder naar de spijsvertering. Met een volle maag kun je niet zo hard rennen of minder goed vechten.”

Verliefdheid zou ook de pijngrens verhogen.

“Klopt. Je kunt proefpersonen een hand in ijskoud water laten stoppen, en verliefde personen kunnen dat langer aan.”

Dopamine speelt ook een rol bij verslaving. Drugs als cocaïne en nicotine stimuleren de aanmaak. Kun je verliefdheid omschrijven als een verslaving?

“Zeer zeker, inclusief de terugkerende hunkering naar de geliefde. Vroeger dachten we dat het de ontwenningsverschijnselen zijn die de verslaafde naar een nieuwe fix drijven, maar het is de hunkering. Je kunt de drugs wel wegnemen bij de verslaafde, maar nooit de hunkering. Daarom hervallen ze ook zo vaak. Bij verliefdheid is het de hunkering naar dat te gekke gevoel die ervoor zorgt dat je steeds terugkeert naar die persoon. Er zijn ook exact dezelfde hersengebieden bij betrokken als bij andere verslavingen.”

Heeft verliefdheid ook negatieve effecten?

“Uit een Italiaanse studie bleek dat er bij verliefde personen een significante toename van het stresshormoon cortisol is. Men beweerde weleens dat dat een gevolg was van de angst voor het nieuwe. Als je verliefd bent, sta je op het punt je vertrouwde leventje achter je te laten. Je bent ook nog lang niet zeker van de duurzaamheid van de relatie en je verwaarloost je taken en je familie en vrienden, omdat je partner zoveel aandacht opeist. Dat is ook een mogelijke reden om wat meer gestrest te worden.

“Er zijn twee soorten stresshormoon. Noradrenaline treedt meteen in werking en maakt dat je minder ontspannen bent – het heeft een negatieve invloed op de slaap en remt de eetlust. Cortisol zorgt ervoor dat het lichaam voldoende energie heeft na het hoge verbruik van een stressreactie. Ook een probleem is dat de prefrontale cortex, het hersengebied dat onze impulsen moet beheersen, minder actief is. De objectiviteit is verdwenen. We vinden alles aan onze partner geweldig en kennen geen remmingen meer. Onze gevoelens van verliefdheid en seksuele motivatie zullen in de loop van de relatie ook nooit meer zo hoog pieken.”

Het is een tijdelijke zinsverbijstering?

“Zo kun je het omschrijven. In die fase neem je dus beter geen al te grote beslissingen. Ik zal mijn dochters altijd zeggen om de beslissing of ze wel of niet met iemand gaan trouwen pas te nemen als de verliefdheid voorbij is. Je wacht best tot de roze bril van je hoofd valt.”

GOEDKOOP ZAAD

Duurt een relatie langer als de aanvankelijke verliefdheid heviger was?

“De verliefdheid dooft uit, maar een kern van opwinding blijft hangen. De aanblik van je geliefde roept nog steeds die fysieke reactie op. Als je partner acht jaar in de relatie op zijn of haar mooist op restaurant naar je tafel komt en je denkt: wow, wat een kanjer, dan krijg je een echo uit het verleden. Die helpt bij het verduurzamen van je relatie. Heb je er dan geen gevoel bij, dan wordt het een stuk lastiger. De intensiteit van de gevoelens levert dus zeker een bijdrage aan de kwaliteit van de romantische relatie daarna.”

Wat in Blind getrouwd opvalt, is dat de mannen meestal méér vragende partij zijn dan de vrouwen. Bepaalt de vrouw de paarvorming? In het dierenrijk zijn het vaak de mannetjes die zich met een ingewikkelde paardans of een fraai nest moeten uitsloven.

“Het omgekeerde gebeurt ook, hoor. Maar doorgaans is het zo dat zaad goedkoop is en eieren duur. De man maakt miljoenen zaadcellen per dag aan, de vrouw heeft slechts één rijpe eicel per maand. Zij zit ook voor een jaar of twintig aan het nageslacht vast. Nog een reden voor sommige vrouwen om kieskeurig te zijn: het mogelijke reputatieverlies. Ze willen niet gezien worden als iemand die maar wat rondfladdert. Vrouwen kiezen voor emotionele stabiliteit, terwijl mannen al snel voor aantrekkelijkheid en seksualiteit gaan. Dat is dom, want seks duurt gemiddeld drie minuten. De rest van de dag moet je ook nog met je partner kunnen doorbrengen.”

Verandert verliefdheid naarmate we ouder worden?

“De intensiteit neemt af. Je kunt tot op het laatst verliefd worden, maar die eerste verliefdheden blijven je je leven lang bij. Een verklaring is dat wat nieuw is, altijd een grotere indruk maakt.”

NATUURLIJKE XTC

Wat gebeurt er als de fase van verliefdheid voorbij is?

“Eén op de twintig koppels slaagt er verrassend genoeg in de verliefdheid met min of meer dezelfde symptomen vast te houden: zij hebben eeuwigdurende verliefdheid. Dat bestaat dus wel, ja. (lacht) Maar bij de meesten dooft ze uit. Uit mijn – niet-wetenschappelijke – peilingen tijdens lezingen blijkt dat verliefdheid tussen de drie maanden en drie jaar duurt. De volgende fase is ware liefde of romantische liefde. Die is wezenlijk anders dan verliefdheid. In de periode van verliefdheid zetten beide partners hun beste beentje voor, maar dat kost ontzettend veel energie. Niemand houdt dat vol.

“Je merkt dat de fase van verliefdheid voorbij is wanneer je je gaat ergeren aan de dingen die eerst aantrekkelijk waren. Tijdens de verliefdheid is het heel makkelijk om samen te zijn, maar mensen zijn complexe wezens, met voor de partner onbegrepen woede, spanning en agressie. Dat zijn de moeilijke uren. Je moet met elkaar ook dáár door om te weten of de relatie kans op slagen heeft. In Blind getrouwd zie je hoe de grote meerderheid die moeilijke uren niet doorkomt. Je kunt in een relatie niet de hele tijd toneelspelen. Daar heb je de energie niet voor.”

In deze fase komen er weer andere stofjes in de hersenen vrij.

“Met het oog op nakomelingen blijven ook in deze fase de criteria van vruchtbaarheid en goede genen bestaan, maar de sociale compatibiliteit gaat ook een rol spelen. Hoe ligt mijn partner bij mijn vrienden, mijn ouders, mijn kennissen? Hoe zou ze haar ouderschapstaken vervullen? De vrouw brengt dan weer de status en de zelfredzaamheid van de man in rekening. De stap naar een langdurige relatie gebeurt dus ook op basis van heel zakelijke afwegingen.

“Een langdurige relatie rust op drie belangrijke pijlers. De eerste en makkelijkste is seksualiteit. Ik zeg ‘makkelijk’, omdat iedereen het kan – normaal gezien toch. (lacht) De tweede pijler is intimiteit. Niet de intimiteit die met seksualiteit te maken heeft, maar de wil om je partner ten diepste te leren kennen. Partners delen dingen die ze nooit aan iemand anders zouden vertellen. Het gaat dan over angsten, fantasieën, toekomstdromen en wensen. Vooral naar die toekomstdromen wordt door de ander heel goed geluisterd, want de derde pijler is het engagement om je partner zijn of haar doelen te helpen realiseren.

“Daarnaast probeer je ook conflicten te vermijden. Dat lukt niet altijd, maar je probeert zo lang en zo goed mogelijk het goede te zoeken in de uitingen en het gedrag van de ander – tot op het punt dat dat niet meer lukt en er een ruzie losbarst. Maar meestal gaat het daarna wel weer goed. Dan is communicatie heel belangrijk.

“Dat alles wordt biologisch ondersteund. Bepaalde gebieden in de hersenen worden niet meer door de euforische dopamine, maar door stofjes als oxytocine en vasopressine geprikkeld. Hun effect is veel minder sterk. Ze geven een gevoel van tevredenheid en ontspanning, van veiligheid en geborgenheid. Als je na een lange, stresserende werkdag thuiskomt en je partner terugziet, kalmeer je op slag. Je voelt je geborgen en voelt vreugde in je lijf stromen. Dat wordt nog versterkt door een affectieve en dus niet-seksuele aanraking of een knuffel. Daarom wordt oxytocine ook weleens het knuffelhormoon genoemd. Opnieuw word je beloond, zij het minder heftig dan tijdens de verliefdheidsfase.”

XTC en andere partydrugs stimuleren ook de aanmaak van oxytocine – ze staan dan ook bekend als ‘sociale drugs’. Met zo’n pilletje voel je dus letterlijk liefde voor je medemens.

“Ik ben geen ervaringsdeskundige, maar zo zou je het kunnen stellen. (lacht) Vasopressine heeft dan weer een invloed op ons sociaal gedrag. Er is een bekend onderzoek naar het effect van knuffelhormonen bij graslandwoelmuizen, die van nature zeer trouw zijn en levenslang bij hun partner blijven. Als de vasopressine- en oxytocineproductie kunstmatig werden verlaagd, bleken ze zeer promiscue te worden. Bij knaagdieren bepaalt oxytocine de partnerpreferentie bij vrouwelijke dieren en vasopressine bij de mannelijke – bij hen zorgt het onder andere ook voor agressie tegenover rivalen.

“Dat is ook bij mensen onderzocht. Bepaalde mannen blijken ongevoeliger voor vasopressine, en die zijn slechter in het aangaan van relaties. Ze hebben vaker huwelijkscrisissen en zijn ook minder vaak getrouwd. Als deze mannen affectief worden aangeraakt, krijgen ze minder gevoelens van geborgenheid en genegenheid.”

Is de liefde die partners in dit stadium voelen vergelijkbaar met de liefde die je hebt voor een familielid, een kind of een huisdier?

“Ik denk het wel. Maar de kern die na de eerste hevige verliefdheid overblijft, heb je niet met je ouders, je kind of je huisdier.”

Afstand zou ook goed zijn voor de liefde. Als je elkaar niet de hele tijd ziet, duurt de liefde langer.

“De beste relatietest is 24/7 bij elkaar kruipen. Dan weet je welke irritaties er zijn en hoe je daarmee omgaat. Daarom gaat Blind getrouwd ook meestal fout op het moment dat koppels bij elkaar intrekken. De liefde heeft nog maar nauwelijks de kans gehad om te ontbranden en je loopt al tegen de eerste ergernissen aan.”

Hebben negatieve ervaringen een invloed op de mate van verliefdheid? Word je minder makkelijk verliefd als je minder goede ervaringen hebt gehad?

“Iedereen heeft een rugzak. Ik denk dat wie een paar keer een nare ervaring heeft gehad, veel voorzichtiger wordt. Zoals de Engelsen zeggen: ‘Once bitten, twice shy.’ Of dat komt omdat bepaalde stoffen in de hersenen minder actief worden of anders werken, kan ik niet zeggen.”

Is liefde een voorwaarde voor een goeie relatie? In veel culturen wordt er nog altijd uitgehuwelijkt, en daar komen vaak verrassend standvastige relaties uit voort.

“Dat hoeft niet te verrassen, want de verliefdheid gaat over. De zakelijke afweging of je voor een langdurige relatie gaat, kun je ook maken zonder dat je verliefd bent. Dat je verliefd moet zijn om een relatie aan te gaan is een westerse voorwaarde en een ongeschreven wet, maar is volstrekt niet noodzakelijk.”

DOOD VAN LIEFDESVERDRIET

Ondanks alle hersenstofjes die ervoor zorgen dat partners bij elkaar blijven, lopen veel relaties stuk. Waarom?

“Zoals mijn schoonvader ooit zei: ‘Ze is een mooi boek, maar ik heb het allang uit.’ Ook dat is weer een biologisch gegeven. Zalig zijn zij die de liefde kunnen vasthouden, maar deze systemen dateren van de periode dat we niet veel ouder werden dan 50. Vandaag worden we gemiddeld ruim 80 jaar – en als we sommigen mogen geloven straks mogelijk wel meer dan 100. Biologisch zijn wij niet uitgerust om zo lang bij elkaar te blijven. Rond ons 40ste, wanneer de kinderen zijn uitgevlogen, is het vaak op en krijgen we het lastig. Mensen moeten dus geen schuldgevoel hebben als een relatie niet werkt. Door de gestegen levensverwachting worden de systemen die miljoenen jaren geleden werden gesmeed veel te hard op de proef gesteld. Het hoeft dus niet te verbazen dat er zoveel scheidingen zijn. De moderne mens stelt ook heel veel eisen, maar dat is weer een andere kwestie.”

Heeft liefdesverdriet een invloed op het fysieke welzijn?

“Onderzoek heeft aangetoond dat bij liefdesverdriet dezelfde hersensystemen worden geactiveerd als bij fysieke pijn. Het kan echt heel onaangenaam zijn.”

Kun je sterven van liefdesverdriet?

“Dat is uitgesloten. Als je aan liefdesverdriet doodgaat, is er wat meer aan de hand, en heb je wellicht een psychiatrisch probleem.”

Veel jonge en minder jonge mensen leren elkaar kennen via Tinder en andere datingapps, waarbij – in eerste instantie – vooral uiterlijke kenmerken spelen. Heeft dat een invloed op de duur en de kwaliteit van die relaties?

“Nee, het is immers maar de eerste stap – uiteindelijk kom je elkaar in het echt tegen. Niemand zet zijn handtekening onder een huwelijkscontract op basis van een foto op Tinder. Bij het gewone daten speelt die filter van de goede genen sowieso een grote rol. Ik zie datingapps eerder als een toevoeging om elkaar te leren kennen.”

Liefde zou ook goed zijn voor de gezondheid.

“Mensen die een liefde in hun leven hebben, zijn gezonder en leven langer dan mensen die géén emotionele hechting hebben. Stress is ongezond. Als je een huis binnenstapt en alle stress valt van je af, omdat je je partner ziet, ruikt of hoort én je je geborgen voelt, dan heb je belangrijke stressfactoren uitgeschakeld die je leven kunnen bekorten.”

Weten we hoe liefde chemisch werkt, of zijn er toch nog aspecten die we niet begrijpen?

“We begrijpen zeker niet alles. Daarvoor zijn mensen veel te ingewikkeld, en zijn onze drijfveren veel te uiteenlopend. We kennen wel enkele processen, maar liefde kent oneindig veel variaties. Het is die ondoorgrondelijkheid die programma’s als Blind getrouwd zo leuk maakt. Er zal altijd wel één stel tussen zitten bij wie het wél klikt.”

U heeft de liefde uitvoerig bestudeerd en er ontelbare lezingen over gegeven. Heeft u ook dingen opgestoken die u in úw leven van pas zijn gekomen?

“Niet echt. Ik wou alleen dat ik op jeugdige leeftijd had geweten wat ik nu weet. (lacht)”

Blijven slapen, dinsdag om 20.10 uur op VTM 2. Blind getrouwd, zondag om 19.55 uur op VTM.

© Humo