‘Screenings op erfelijke kanker kunnen veel lijden voorkomen’

Waarom moet kankerscreening voor iedereen mogelijk worden?

“Het merendeel van de genetische tests gebeurt als het kwaad al geschied is, namelijk wanneer een persoon kanker heeft of wanneer er een sterke voorgeschiedenis van kanker in de familie is.

“Het zou beter zijn om niet diagnostisch maar preventief te werk te gaan. Op die manier kan veel lijden en leed voorkomen worden. Belgen die weten dat ze bijvoorbeeld een hoog risico op een erfelijke borst- of eierstokkanker lopen, kunnen zo gepaste preventieve maatregelen nemen. Door regelmatig onder een MRI-scanner te gaan of te kiezen voor een preventieve amputatie kan de ziekte bij hen eerder opgespoord worden of zelfs helemaal geen kans krijgen.”

Hoeveel winst kan daarmee geboekt worden?

“Laten we verder screenen op BRCA1 en BRCA2, de genen die gepaard gaan met een hoger risico op borst- en eierstokkanker. Als de helft van de vrouwelijke bevolking tussen 18 en 24 jaar beslist zich te laten screenen, dan kunnen jaarlijks 250 borstkankers en 75 eierstokkankers voorkomen worden. De screeningskosten zouden in dat geval 9 miljoen euro bedragen. Maar daartegenover staat wel dat voor 13 miljoen euro behandelkosten worden uitgespaard. En dan spreken we alleen nog maar over geld, en niet over het persoonlijke lijden dat voorkomen kan worden.”

Hoe ziet u dat in de praktijk?

“In een ideaal scenario kan elke meerderjarige Belg bij zijn huisarts om zo’n screeningstest vragen. Die arts neemt bloed af en laat het staal analyseren – dat is niet moeilijker dan de cholesterolwaarden van iemand nagaan. Bij een positief resultaat kan de patiënt doorverwezen worden naar een genetisch centrum voor verdere counseling.

“In een eerste fase worden de tests volgens mij het best beperkt tot de sterkste borst- en darmkankergenen. Die tests zijn ook relatief goedkoop. Bij een landelijke uitrol spreken we over 14 miljoen euro per jaar. Dat zijn eenmalige kosten.

“Om nog een vergelijking te maken: met het geld voor een immunotherapie bij één patiënt met vergevorderde kanker kunnen honderd personen preventief getest worden.”

Leiden zulke preventieve tests niet tot onnodige ongerustheid?

“Dat argument wordt vaak aangehaald, maar klopt niet. Verscheidene studies hebben aangetoond dat er psychologisch gezien geen negatieve impact is, ook niet bij mensen die onverwacht slecht nieuws krijgen.
Een bevraging door de Koning Boudewijnstichting toonde trouwens aan dat er bij de bevolking best een draagvlak voor zulke tests is. Sowieso zou elk individu er zijn toestemming voor moeten geven.”

Denkt u dat de volgende regering hier werk van zal maken?

“Ik ga in elk geval proberen politici te overtuigen van een proefproject. Makkelijk zal dat niet zijn, want de echte winst van zo’n genetische screening is er pas op de lange termijn, in de komende tien, twintig jaar. Daar komt bij dat er twee regeringen over moet gaan: gezondheidszorg zit op het federale niveau en preventie bij de gemeenschappen.”