Salzburg na Gerard Mortier

Salzburg

Van onze verslaggever

Stephan Moens

Op het eerste gezicht is er niet veel veranderd in Salzburg sinds het vertrek van Gerard Mortier. Je moet iets nauwlettender toekijken om achter de schermen, in het publiek en, ja, ook in de producties de verschuivingen te zien. Toch bewijst de openingsproductie, Mozarts Don Giovanni (zie elders op deze pagina), dat de nieuwe intendant Peter Ruzicka het zijn poepchique publiek niet noodzakelijk gemakkelijker wil maken. De artistieke aspiraties blijven zeer hoog.

Enkele stappen terug zijn tamelijk duidelijk. Bepaalde stars, die onder Mortier om allerlei redenen persona non grata waren, keren terug: de violiste Anne-Sophie Mutter (met, godbetert, Mozart), de om zijn Duits nationalisme omstreden dirigent Christian Thielemann (uiteraard met het Heldenleben van Richard Strauss) en nog enkelen, van wie men zich afvraagt waarom. Misschien heeft het te maken met de terugkeer van een bepaalde societylaag. Let wel: die was er ook onder Mortier, maar personages als de Duitse tv-grootheid Thomas Gottschalk of de Münchense kleermaker en schertsfiguur Rudolph Mooshammer kregen tot vorig jaar niet de gelegenheid om zich in de schijnwerpers te plaatsen. De boulevardpers juicht: "De glans der oude festivaldagen is terug!"

Uiteraard is er een nieuwe enscenering van Jedermann, het pseudo-mysteriespel dat Hugo von Hofmannsthal voor de eerste Festspiele in 1920 schreef en dat sindsdien ononderbroken wordt opgevoerd. Na een geaborteerde poging om een nieuwe tekst te laten schrijven had Mortier het ding vergeten en verder een reconstructie laten opvoeren. Nu heeft men regisseur Christian Stückl erop los gelaten - waarschijnlijk omdat hij op soortgelijke manier de Passiespelen in Oberammergau had 'gered'. Veronica Ferres, ook al niet uit de roddelbladen weg te slaan, speelt er een hoofdrol in.

Fundamenteler lijkt een toename van de invloed van de sponsors. Die was ook in Mortier-tijden al groot (een festival als dit kost nu eenmaal veel geld), maar lijkt nu toch eclatanter. Dat die invloed hier en daar wordt geïroniseerd, maakt hem er niet kleiner op.

Wie gedacht had dat met het verdwijnen van Gerard Mortier ook de schandalen en schandaaltjes tot het verleden van de Salzburger Festspiele zouden behoren, weet inmiddels beter. Aanvallen onder de gordel, ontslagdreigingen en verbale agressie: het schijnt allemaal tot de kleine kanten van dit bedrijf te behoren. Ondertussen gooit het theatergedeelte van het festival (dat geleid wordt door Jürgen Flimm) niet echt hoge ogen. Na een conflict met de vakbonden over de hoge arbeidsbelasting tijdens de openingsweek (vooral de ingewikkelde toneeltechniek van de Don Giovanni-productie was aanleiding tot vele overuren) werd in een aantal kranten niet alleen het ontslag van zakelijk leider Gerbert Schwaighofer geëist maar ook gesuggereerd dat de Festspiele "artistiek te ambitieus" waren. Anderzijds reageerde regisseur Claus Peymann (ex-Burgtheater en nu leider van het Berliner Ensemble), nooit om een scheldwoord verlegen, furieus op de slechte kritieken en het boegeroep bij zijn enscenering van het nieuwe theaterstuk Da Ponte in Santa Fe van Peter Turrini. De critici mochten "zijn reet likken" (iets wat in het Duitse taalgebied altijd als een Goethe-citaat wordt begrepen) en van het boeroepende publiek trok hij zich evenmin iets aan, want "in Berlijn trok hij toch altijd volle zalen". In zo'n sfeer mag je hopen dat tenminste het niveau van wat op het podium geboden wordt hoger ligt.

De nieuwe intendant van de Salzburger Festspiele, Peter Ruzicka, mag zich dan al in zijn openingsrede uitgesproken hebben tegen de "funcultuur van het geld", de meerderheid van het publiek spreidt wel met plezier zijn weelde ten toon. Op zijn best betekent dat dat ze de galeries afschuimen op zoek naar een goede artistieke investering (alles is te koop in Salzburg, van George Grosz via Andy Warhol tot Tony Cragg). Daar is ook in de producties al eens een weerslag van te zien.

De boulevardpers juicht: 'De glans der oude festivaldagen is terug!'