Salman Rushdie in eerste interview na de bijna fatale aanslag: ‘Hoe vaak ik gestoken ben weet ik eigenlijk niet’

Schrijver Salman Rushdie heeft zich voor het eerst uitgesproken sinds hij in augustus vorig jaar werd neergestoken. In een interview met journalist David Remnick van het Amerikaanse tijdschrift The New Yorker vertelt hij over de aanslag, zijn nieuwste boek Victoriestad, dat dinsdag verschijnt, en zijn lichamelijke conditie. Zal hij ooit nog kunnen schrijven?

“Ik heb altijd gezegd dat mijn boeken interessanter zijn dan mijn leven. Maar helaas denkt de rest van de wereld daar anders over.” Aldus Salman Rushdie (75), in een uitvoerig interview met journalist David Remnick, dat maandag verscheen in het Amerikaanse tijdschrift The New Yorker. Het is Rushdies eerste interview sinds hij vorig jaar augustus tijdens een optreden in de staat New York door een moslimfanaticus met een mes werd aangevallen en levensgevaarlijk werd verwond.

Het gesprek is ook als podcast te beluisteren in wat het blad The New Yorker Radio Hour noemt. Aanleiding is de internationale publicatie, op dinsdag, van Rushdies 21ste boek: de roman Victoriestad (Victory City), waaraan de schrijver enkele dagen voor de aanval op zijn leven de laatste hand legde.

20 kilo afgevallen

Geheel in lijn met Rushdies enigszins mismoedige constatering, gaat het interview uitvoerig in op de voorgeschiedenis van de bijna fatale aanslag. Alles passeert de revue: de publicatie van De Duivelsverzen (The Satanic Verses), Khomeini’s fatwa, Rushdies jaren van onderduik, de weerslag daarvan in zijn boek Joseph Anton (2012) en zijn wens om in New York weer een normaal leven te leiden. En ook die droom, enkele dagen voor de aanslag, over een “gladiator” die de schrijver met een “scherp voorwerp” bejegende.

Rushdie had het geluk dat zich een arts in het publiek bevond, die zijn leven redde door zijn halsslagader dicht te drukken. “Hoe vaak ik gestoken ben weet ik eigenlijk niet”, verklaart de schrijver, die sinds de aanslag 20 kilo is afgevallen, laconiek. “Ik heb in de media verschillende aantallen gezien.” Hij houdt het maar op een stuk of vijftien. Uit het gesprek blijkt dat een aantal daarvan blijvende schade heeft opgeleverd. Op de foto bij het interview draagt de zelfverzekerd kijkende Rushdie een bril met rechts een donker glas. Aan dat oog is hij blind. Zijn rechterwang en keel vertonen littekens. Hij heeft enig gevoel in de duim en wijsvinger van zijn schrijfhand, maar typen gaat moeizaam omdat het gevoel in zijn vingertoppen ontbreekt.

Lezen met zijn linkeroog gaat redelijk, maar wel bij voorkeur vanaf een iPad, omdat die licht geeft en hij de lettergrootte kan aanpassen. Rushdies linkerarm is door een ernstige beschadiging van zijn ellepijpzenuw moeilijk bruikbaar. En lopen is vooral een kwestie van schuifelen, al heeft dat hem er niet van weerhouden naar het kantoor van zijn agent en vriend Andrew Wylie in Midtown Manhattan te komen, waar het gesprek vlak voor Kerstmis vorig jaar plaatsvond.

Stelling tegen sektarisme

Zal Rushdie ooit nog kunnen schrijven? Hij is er onzeker over. Misschien een ‘microscopisch’ boekje over de aanslag. Maar voorlopig is er Victoriestad. Zoals Rushdies hele oeuvre is dat een wervelende vervlechting van geschiedenis en verbeelding. Ditmaal heeft hij zich laten inspireren door verhalen over een historisch Middeleeuws rijk in Zuid-India.

Victoriestad neemt stelling tegen sektarisme, een fenomeen dat tot Rushdies verontrusting momenteel het politieke toneel van zijn geboorteland India beheerst, met premier Narendra Modi en diens fanatieke hindoepartij BJP als aanjagers. Nee, een blad voor zijn mond neemt Rushdie ook nu niet.