Saïd en Younes Boumazoughe: ‘We woonden in hetzelfde huis, maar we kenden elkaar niet’

SAÏD

“Het is niet anders: mijn band met Younes was vroeger heel slecht. Er was geen klik tussen ons. Meer nog, in wezen kende ik hem niet. We woonden wel in hetzelfde huis op het Kiel in Antwerpen, maar ik zat op school in Wilrijk en groeide deels op bij mijn grootvader. Kwam daar ook nog het leeftijdsverschil van vijf jaar bovenop en het feit dat ik als oudste verondersteld werd toe te zien op de anderen. Dat gaf mij een zekere autoriteit, alsof ze naar mij moesten luisteren. Natuurlijk botste dat, zeker omdat het Kiel een soort getto is en was – daar moeten we niet flauw over doen. Vroeger leefden wij daar in een angstcultuur. Angst om het land uitgezet te worden.

“Ik zat als enige jongen van Marokkaanse afkomst op een volledig witte school in Wilrijk. Eind jaren negentig nota bene, in volle Vlaams Blok-tijd.

“Je ziet op ’t Kiel nog altijd lege verpakkingen van slaappillen op straat liggen, je weet wie drugsverslaafd is, je weet wie zijn lichaam verkoopt, je weet hoe fout het kan gaan. Of kon gaan, ook met je broers. Onlangs trad ik op in de gevangenis van Hoogstraten. Stapte ik de gang binnen en hoorde ik van alle kanten: ‘Hé Saïd!’ Tja. Stond er een combi voor de deur, dan kreeg ik op mijn oren van onze vader.

“Ik heb veel gevochten met Younes. Hij heeft het randje opgezocht, net als ik, net als wij allemaal. Vechten, experimenteren: wij kennen de wetten van de straat. Maar kijk nu eens om je heen: hier staat een kerel die werkt in de petrochemie, die over een diploma elektromechanica beschikt en De Noterij runt. Dat is straf, toch?

Mystieke soefi

“Younes en ik zijn naar elkaar toegegroeid, we zijn vrienden geworden. Elk op onze manier zetten wij een stukje familietraditie voort. Vader werkte vroeger eerst in de haven, werd dan dakwerker en stond in het weekend op de markt met noten, net zoals Younes nu doet. Ik neig meer naar de vader van mijn moeder. Dat was een ­aïssawiyya, een mystieke soefi, vergelijk het met een troubadour. Hij trok van dorp tot dorp. Die geschiedenis doe ik eer aan als theatermaker, ik wil de verhalen vertellen die ertoe doen, die vertellen hoe het leven in elkaar zit.

“Mijn andere grootvader was een smokkelaar. Hij groeide als Berber op in Marokko. Buurland Algerije, toen nog in Franse handen, was een welvarend land. Grootvader smokkelde wapens, eten en kledij over de grens naar Marokko, werd opgepakt en kwam in het Vreemdelingenlegioen terecht. Uiteindelijk belandde hij met dat leger in Indonesië. Hij deserteerde, dook er acht jaar onder en kwam nadien op clandestiene wijze terug. Al die tijd dacht zijn familie dat hij dood was. Hij werd zelfs ‘begraven’. En plots stond hij aan de deur: ‘Hallo’. Straf hè. Ik leef op van zulke verhalen en wil ze doorgeven aan volgende generaties.

“Alle moeite die onze ouders en grootouders zich hebben getroost om ons een goed leven te bezorgen, is niet voor niks is geweest. Voor hetzelfde geld waren Younes en ik nu Syrië-strijders, of kon je ons bezoeken in de Begijnenstraat (Antwerpse gevangenis, red.). Maar kijk nu. Bam!”

YOUNES

“Saïd is een hele mond vol. Altijd energiek, altijd enthousiast, hij vult de ruimte. Dat is bij mij anders. Ik ben rustiger en introverter. Het klopt dat wij van ver komen, dat geef ik toe. We hebben foute dingen gedaan, zoals zovelen op ’t Kiel. Dat Saïd op mij en de rest moest toezien, deed onze relatie geen goed. Ik zocht mijn weg in het leven, puberde en hij moest bijsturen als het fout liep. Tot mijn vader bijnierkanker kreeg, de vele uitzaaiingen hem geen kans meer gaven en hij overleed. Plots zat mijn moeder in een vliegtuig, voor het eerst in haar leven, met haar zonen naast haar en het stoffelijk overschot van haar man als cargo in het ruim. Begin er maar aan.

“De begrafenis van onze vader was bovendien niet eenvoudig, omdat de band met zijn ouders in Marokko niet goed was. Sta je daar aan het graf en zie je de kist in de grond verdwijnen. Dat was zo’n grote schok dat mijn leven er sindsdien anders uitziet. Met dank aan Saïd. Hij heeft ons wakker geschud. Wat konden we anders doen? De enige kostwinner van het gezin viel weg en er was dringend geld nodig. En moeder moest worden gesteund.

“Dus maakte ik de school alsnog af, haalde mijn diploma elektromechanica en ging werken. Ik hoor het Saïd nog zeggen: ‘Younes, wie ben jij? Wie wil je worden? Wil je herinnerd worden als crimineel of wil je herinnerd worden omwille van je succes en je doorzettingsvermogen? Waar wil je naartoe? Wat is je doel?’

Trotse broer

“Terwijl Saïd als sociaal werker actief was in de buurt maakte hij ook naam in de culturele wereld. Al zijn ervaringen in de samenlevingsopbouw zette hij om in theater en muziek. Zelf ging ik nooit naar optredens. Ik weet niet waarom. Het leek alsof ik de culturele referenties miste om dat allemaal te kunnen kaderen. Wat hij deed, was tegengesteld aan de cultuur waaruit wij komen, waar veel wordt gezwegen. Saïd daarentegen sprak het uit. Wat ik nu ook probeer te doen.

“Toen hij een rol kreeg in Patser, de film van Adil El Arbi en Bilall Fallah, was ik trots op mijn broer. Ik voelde meteen hoe hij sindsdien anders werd bekeken. Wie kan zeggen dat zijn broer meespeelt in een van de succesvolste Vlaamse films van de voorbije jaren? Natuurlijk motiveerde dat om ook succes te hebben. En dat lukt nu. Ik ben trots op De Noterij en ook wel trots op de weg die de familie Boumazoughe heeft afgelegd. We kunnen niet op alles trots zijn, en overdrijven is nergens voor nodig, maar na al wat er is gebeurd... We zijn allemaal naar elkaar toegegroeid, het besef is gekomen dat het anders moest. Nu durf ik te zeggen dat ik geen vrienden heb, echt waar: ik heb broers, en die vullen alles perfect in.”