Rwanda beschouwt Mitterand als genocideverantwoordelijke
Volgens rapport commissie-Mucyo is Frankrijk mededader van volkenmoord
Een officiële Rwandese onderzoekscommissie zegt dat Frankrijk nauw betrokken was bij de voorbereiding en uitvoering van de genocide van 1994. De relaties tussen Parijs en Kigali, die na een recent bezoek van buitenlandminister Kouchner verbeterd waren, bereiken daarmee een absoluut dieptepunt.
Door Koen Vidal
Kigali l Het rapport stelt dat Franse toppolitici waaronder ex-president Mitterand op de hoogte waren van de voorbereidingen van de volkenmoord, dat Franse militairen actief aan de uitroeiing van de Tutsi's hebben deelgenomen en dat het Franse leger met zijn Opération Turquoise Hutu-extremisten naar het toenmalige Zaïre wou laten ontsnappen.
Het rapport van de commissie-Mucyo, genoemd naar de voorzitter en voormalige Rwandese justitieminister, is maar liefst 500 pagina's dik. Het werd gisteren officieel gepresenteerd door de huidige minister van Justitie Tharcisse Karugarama. Die stelde onomwonden dat Frankrijk heeft "deelgenomen aan de uitvoering" van de genocide van 1994, waarbij naar schatting 800.000 Tutsi's en gematigde Hutu's om het leven kwamen.
Volgens het rapport is Frankrijk mededader van de volkenmoord. "Franse militairen hebben zelf Tutsi's vermoord en ook Hutu's die beschuldigd waren van het verbergen van Tutsi's. Franse soldaten hebben op grote schaal Tutsi-overlevenden verkracht."
In het rapport worden 33 toppolitici en hoge officieren verantwoordelijk gesteld voor genocidedaden. Naast voormalig president François Mitterand worden ook ex-buitenlandminister Alain Juppé en de voormalige premiers Dominique de Villepin en Edouard Balladur vermeld. De commissie-Mucyo, waarvan de leden door president Kagame werden aangesteld, adviseert de Rwandese regering om gerechtelijke stappen tegen de nog levende verantwoordelijken te nemen bij het Internationaal Straftribunaal voor Rwanda.
Een aantal elementen die gisteren tegen Frankrijk werden aangebracht is niet nieuw. Zo is het bekend dat de militaire samenwerking tussen Frankrijk en Rwanda intens was, zeker vanaf 1990, toen de huidige president Paul Kagame met zijn FPR-rebellen vanuit Oeganda het land binnen was gevallen. Frankrijk stond bekend als pro-Hutu en dat had er volgens velen mee te maken dat de oprukkende Paul Kagame Engelstalig was en werd beschouwd als een gevaar voor de Franstalige dominantie in de Grote Meren. Bovendien had de toenmalige president Juvénal Habyarimana een uitstekende persoonlijke band met François Mitterand.
"Franse militairen bedienden de kanonnen, Rwandese soldaten moesten enkel nog op de knop drukken", verklaarden militaire bronnen over de Franse steun aan het Rwandese regeringsleger. Dat Franse adviseurs ook opleidingen gaven aan Hutumilities die later een bloedige rol zouden spelen bij de genocide was ook al langer bekend. Hetzelfde geldt voor de Opération Turquoise, die van start ging in juni 1994. Verscheidene Rwandakenners noemen dat een zeer ambigue operatie, die de militaire opmars van Kagame's FPR vertraagde en Hutumilitairen de kans gaf om naar de buurlanden te ontsnappen.
Toch bevat het rapport-Mucyo enkele nieuwe beschuldigingen. Zo zouden Franse verantwoordelijken hebben meegewerkt aan de samenstelling van lijsten van te vermoorden personen. Verder zouden Franse militairen tijdens identiteitscontroles Tutsi's van Hutu's hebben gescheiden. Nog een nieuwe beschuldiging is dat Frankrijk tijdens en na de genocide wapens bleef leveren aan de Hutu-extremisten.
Een vraag die gesteld kan worden, is of het bijzonder scherpe Mucyorapport geen deel uitmaakt van een juridische steekspel tussen Rwanda en Frankrijk dat al enkele jaren aan de gang is. In 2006 beschuldigde de Franse onderzoeksrechter Jean-Louis Bruguière president Kagame van het neerhalen van het vliegtuig van Juvénal Habyarimana. Die aanslag van 6 april 1994 geldt als het startschot van de genocide en is nog steeds niet opgehelderd. Kagame reageerde furieus op de beschuldigingen van Bruguière en verbrak de diplomatieke relaties met Parijs.
Aan de koele betrekkingen leek begin dit jaar een einde te komen, toen de Franse minister van Buitenlandse Zaken Bernard Kouchner een bezoek bracht aan Rwanda en toegaf dat zijn land ten tijde van de genocide politieke inschattingsfouten had gemaakt. Kouchner legde die dag een bloemenkrans neer voor het genocidemonument van Kigali. Aan de dooi tussen Parijs en Kigali kwam gisteren een einde. Het rapport-Mucyo brengt de diplomatieke relaties tot een nieuw en nooit gezien dieptepunt.
Rapport commissie-Mucyo:
Franse militairen hebben zelf Tutsi's vermoord en Hutu's die beschuldigd waren van het verbergen van Tutsi's
