Russisch defensieminister Sergej Sjojgoe, het kampeervriendje van Poetin, is nu spoorloos

Als een land in oorlog verkeert en de minister van Defensie zich niet meer laat zien, dan is er meestal iets aan de hand. Dat geldt momenteel voor Rusland, waar geruchten willen dat Sergej Sjojgoe (66) met hartproblemen kampt. Dat kan waar zijn, of niet. Feit is dat het beste maatje van Poetin sowieso al weinig kans had om hem ooit op te volgen, zoals vaak geschreven wordt. Een portret van een man die simpelweg op de foute plek geboren is.

Een oorlog slaat ook banden tussen vrienden aan puin. Oekraïens president Volodymyr Zelensky ziet nu oude kameraden aan de kant van Rusland staan. Maar ook bij de Russische president Vladimir Poetin komen er vriendschappen onder druk. Die heeft maar weinig handlangers met wie hij zo close is als met zijn Defensieminister Sergej Sjojgoe. Close in de zin van samen gaan vissen, boswandelingen maken en mekaar ook thuis bezoeken. Zo circuleerde er een ondertussen verwijderd YouTube-filmpje waarin Sjojgoe zijn verzameling vreemd gevormde stukken hout aan Poetin toont. En die lijkt echt geïnteresseerd.

Sjojgoe zat al in de Russische regering toen Poetin nog een stadsambtenaar in Sint-Petersburg was. Het wordt als een teken van zijn grote ambitie en politieke handigheid beschouwd, dat hij zijn job als hoofd van de Russische reddingsdiensten toen eigenhandig omgevormd heeft tot een eerder niet-bestaand ministerschap van noodsituaties.

Hij was ook de eerste Russische politicus die de media bespeelde door zijn laarzen aan te trekken als er weer eens een ramp was gebeurd. Dan ging Sjojgoe het terrein op om noodlijdenden te troosten onder het goedkeurende oog van televisiecamera’s. Het is dan ook des te vreemder dat hij nu al dagenlang niet meer in beeld verscheen.

Zoals Stalins veldmaarschalk

Defensieminister werd hij in 2012. Hoewel hij zelf nooit in het leger diende, kreeg hij bij die gelegenheid de rang van generaal. Het is misschien omdat hij er zelf niet in grootgebracht is, dat hij bijzonder gehecht is aan het uniform. Het verhaal wil dat hij in zijn eerste week al een hoge officier naar Siberië stuurde omdat die in burgerkleding was verschenen op de generale staf. Dat was in die tijd normaal, maar sinds Sjojgoe dus niet meer.

In 2017 paste hij het uniform trouwens aan. Dat ging toen weer lijken op wat de Sovjets droegen in 1945 en nog steeds het winnaarsuniform wordt genoemd. Zelf ging hij er daardoor ietwat uitzien als Georgi Zjoekov, de legendarische veldmaarschalk van Josef Stalin.

Zjoekov viel in ongenade bij Stalin omdat hij té populair en dus bedreigend werd. Of dat ook met Sjojgoe zou kunnen gebeuren? Hij wordt vaak genoemd als potentiële opvolger van Poetin. Maar dat klopt waarschijnlijk niet. Ruslandkenners zeggen dat hij juist zo lang aan diens zijde kon gedijen, doordat hij geen concurrentie vormt.

Sjojgoe is afkomstig uit Toeva, een autonome republiek binnen de Russische Federatie die aan Mongolië grenst. De autochtone bevolking is Tibetaans-boeddhistisch en wordt door Russische nationalisten als ‘achterlijk’ en dus verwaarloosbaar beschouwd. Het heet dan ook volstrekt onmogelijk dat een etnische Toevaan het in deze nationalistische tijden tot Russisch staatshoofd schopt.

Paleis van zestien miljoen

Dat Sjojgoe nu al bijna twee weken niet meer in het openbaar is verschenen en er ook geen enkele verklaring meer van hem wordt verspreid, zou met zijn gezondheid te maken hebben. “Hij kampt met hartproblemen”, vertrouwde een overheidsbron toe aan de nieuwssite ‘Agentstvo’(Agentschap in het Russisch).

Dat is een redelijk nieuwe naam in de regimekritische Russische media, maar wel eentje met gezag. Vroeger heette de website ‘Proekt’ (wat ‘Project’ betekent) en werd die overladen met internationale awards. Maar in augustus vorig jaar doekten de Russische autoriteiten ‘Proekt’ als allereerste medium op als “ongewenste organisatie” die gerund werd door “buitenlandse agenten”.

Je zou voor minder hartproblemen krijgen, gelet op de prestaties van het Russische leger. Of aan de kant geschoven worden met een smoes. Tot voor kort werd Sjojgoe overal geprezen als de man die zijn strijdkrachten moderniseerde en een kaduke organisatie weer slagvaardig maakte.

Maar ondertussen valt te horen dat hij veel van de miljarden die Poetin daarvoor over had, naar andere doeleinden afgeleid heeft. Naar een paleis in oosterse stijl ten westen van Moskou bijvoorbeeld, dat volgens de organisatie van de opgesloten dissident Aleksej Navalny meer dan 16 miljoen euro kostte en op naam zou staan van zijn jongste dochter Ksenia.

Dochter in Oekraïense kleuren

Het heet precies dat soort van corruptie te zijn die ervoor zorgde dat Poetin zijn leger zwaar overschatte en aan de onmogelijke oorlog in Oekraïne begon. Over die oorlog wordt nu trouwens gefluisterd dat Sjojgoes dochter Ksenia (31) zich daar in bedekte termen tegen verzet. Vorige week verscheen er op haar Instagramaccount een foto waarop ze poseert met haar dochter van zes maanden.

Zij is in het geel gekleed en dochter Milana in het blauw, de kleuren van de Oekraïense vlag. Dat kan natuurlijk toeval zijn. Maar Ksenia heeft redenen om tegen de oorlog te zijn, want ze is voorzitster van de Russische triatlonfederatie, die door de wereldwijde sancties nu nergens nog aan de start mag verschijnen.