Russen nemen grootste kerncentrale van Europa in, tientallen burgerdoden nabij Kiev: hier staan het Oekraïense en het Russische leger nu

De oorlog in Oekraïne is aan zijn negende dag toe. Russische troepen proberen het land nog altijd van drie kanten dieper binnen te dringen, en lijken daarbij steeds drastischer te werk te gaan. Dit is de laatste stand van zaken.

In Zaporizja, de grootste kerncentrale van Europa in het zuidoosten van Oekraïne, heeft een brand gewoed na Russische aanvallen. De brand is intussen geblust en de situatie zou onder controle zijn. Er is geen verandering in stralingsniveaus gerapporteerd.

• Oekraïens president Volodymyr Zelensky beschuldigt Moskou van “nucleaire terreur”. Volgens Zelensky wil Poetin de kernramp van Tsjernobyl “herhalen”.

• De Verenigde Naties verwachten tot tien miljoen bijkomende vluchtelingen als gevolg van de oorlog in Oekraïne. Vier miljoen mensen zouden in de buurlanden terechtkomen.

Donderdag 3 maart

In het centrum van Kiev, dat nog altijd het hoofddoel van de Russen is, bleef het relatief rustig, wel werd er zwaar gevochten in Irpin en Borodyanka, twee voorsteden ten westen van de hoofdstad. Opvallend is dat daarbij niet enkel militaire doelwitten getroffen werden, maar ook huizen en appartementsgebouwen. In beide steden vielen tientallen doden.

Ook in het noordoosten, in de stad Tsjernihiv, werd zwaar slag geleverd. Bij een raketinval in een groep appartementsbokken vielen minstens 33 burgerdoden.

In het zuiden nam Rusland de stad Marioepol verder onder vuur. Inwoners en de burgemeester kloegen aan dat de stad al twee dagen zonder stromend water en elektriciteit zat.

Rusland en Oekraïne voerden ondertussen opnieuw onderhandelingen waarbij werd afgesproken om humanitaire corridors in te stellen om gewonde burgers te kunnen evacueren en voedsel en medicijnen naar belegerde steden te kunnen brengen. Na het weekend zou er een derde gespreksronde volgen.

Russisch president Vladimir Poetin verklaarde in een nieuwe tv-toespraak dat de “speciale militaire operatie” nog steeds volgens plan verloopt. Frans president Emmanuel Macron belde anderhalfuur met Poetin, Franse bronnen toonden zich na afloop pessimistisch. “Het ergste moet nog komen”, zou de samenvatting van het gesprek zijn.

Woensdag 3 maart

Rusland nam in de loop van 3 maart Cherson in het zuiden van het land in. Het is de eerste grote Oekraïense stad die de Russische troepen onder controle krijgen. Cherson is strategisch erg belangrijk door zijn ligging aan de monding van de Dnjepr-rivier en doordat het op de weg ligt naar Mykolaiv en vooral Odessa. Valt die stad, dan is Oekraïne zijn toegang tot de Zwarte Zee en zijn havens kwijt.

Ook in het zuiden, maar meer richting de Russische grens, is de havenstad Marioepol volledig omsingeld. Aan de westkant staan Russische troepen die de voorbije week oprukten vanuit de Krim, langs de oostelijke kant staan de pro-Russische rebellen uit Donetsk. Het nieuws uit de stad is schaars, maar de energie- en watervoorziening zouden al zwaar beschadigd geraakt zijn bij Russische luchtaanvallen.

Als Marioepol in Russische handen valt, heeft het leger van Vladimir Poetin een volledig vrije doorgang om troepen te kunnen bewegen tussen de Krim en Rusland.

In het noordoosten vielen tientallen raketten op Charkov, de op een na grootste stad van Oekraïne. Vooral in deze stad lijkt Rusland steeds driester te werk te gaan, met tientallen doden en gewonden. Er werden raketten afgevuurd op het stadhuis, een universiteitsgebouw en een regionaal politiekantoor.

Dinsdag 1 maart 2022

In het noorden hield het Oekraïense leger nog altijd stand tegen de aanvallen die vanuit Wit-Rusland worden gelanceerd. Rusland probeerde hoofdstad Kiev verder te omsingelen. Vooral ten noordwesten van de stad is al veel terreinwinst geboekt nadat het gebied rond de kerncentrale van Tsjernobyl vrijdag al werd veroverd.

Nieuwe satellietbeelden toonden een Russisch militair konvooi van liefst 64 kilometer lang dat zich richting Kiev verplaatst. Het strekt zich uit van Prybirsk op ongeveer 80 kilometer ten noorden van Kiev, tot bijna aan de luchthaven van Hostomel, waarvoor de voorbije dagen al lang slag werd geleverd.

Gevreesd wordt dat Kiev omsingeld zal worden, vooraleer de ‘lange en bloedige’ slag om de hoofdstad echt zal beginnen. Rusland kondigde precisieaanvallen op Kiev aan en riep burgers op te vluchten nu het nog kan. Minder dan twee uur later werd de tv-toren van de stad gebombardeerd, een aanval waarbij vijf doden vielen.

Net als de dagen ervoor kreeg in het noordoosten vooral Charkov het hard te verduren met tientallen raketaanvallen vanuit Rusland. ‘s Ochtends sloeg een raket in op het centrale plein van Charkov en werd het regionale regeringsgebouw zwaar beschadigd. Er vielen minstens tien doden.

• Het Russische leger leek vooral in het zuiden vooruitgang te boeken met aanvallen die in twee richtingen gelanceerd worden vanuit de Krim, het schiereiland dat Rusland in 2014 al annexeerde.

Onder meer de steden Melitopol en Berdiansk vielen al in Russische handen, bedoeling van zowel de Russen als de pro-Russische rebellen in Donetsk zou zijn om Marioepol volledig te omsingelen. In Donetsk claimen de rebellen de volledige provincie te controleren; voor de oorlog hadden ze er slechts een derde van het gebied in handen. Aan de provinciegrens bundelen ze hun krachten met het reguliere Russische leger.

Richting het westen probeert Rusland een corridor in te nemen met als doel de andere grote havenstad Odessa. Daarvoor is controle over de steden Cherson en Mykolaiv cruciaal. Beelden op sociale media tonen Russische troepen in het centrum van Cherson.

Maandag 28 februari

Russische en Oekraïense delegaties onderhandelden maandag vijf uur lang op de grens met Wit-Rusland. Tot een akkoord kwam het niet, maar het feit dat er verder wordt gesproken, werd al als een positief signaaal gezien. Kiev eist een ‘onmiddellijk’ staakt-het-vuren en de terugtrekking van alle Russische troepen.

Ondertussen gingen de gevechten wel gewoon door, vooral in Charkov. Bij Russische bombardementen met zwaar artilleriegeschut op woonwijken in het centrum vielen minstens elf doden en waarschijnlijk tientallen gewonden.

In Kiev bleef het relatief rustig en leek Rusland wachten op versterkingen uit het noorden die de logistieke problemen moeten helpen oplossen. Wel werden er nieuwe raketinslagen gemeld net na afloop van de vredesgesprekken.

Oekraïens president Volodymyr Zelensky ondertekende in het regeringskwartier een formele aanvraag tot lidmaatschap van de Europese Unie, een vraag waar Europees Commissievoorzitter Ursula von der Leyen alvast positief tegenover stond. Van de voetbalbonden FIFA en UEFA kreeg Rusland dan weer een schorsing in alle internationale competities.

Zondag 27 februari

Charkov en omgeving

Zondagochtend vroeg bleek uit beelden op sociale media dat de eerste Russische voertuigen en militairen Charkov waren binnengetrokken en tot in het centrum van de stad konden geraken.

De Russische aanwezigheid bleef evenwel beperkt tot een relatief klein aantal troepen en voertuigen, waardoor het Oekraïense regeringsleger erin slaagde de Russen via zware straatgevechten terug te dringen. Zondagnamiddag meldde de gouverneur van de regio dat de stad opnieuw volledig onder controle van het Oekraïense regeringsleger stond.

Beelden toonden naast kapotgeschoten huizen ook verschillende buitgemaakte en vernielde Russische legervoertuigen.

Kiev en omgeving

In en rond Kiev probeert Rusland al enkele dagen de luchthaven van Vasylkiv in te nemen, ongeveer 30 kilometer ten zuidwesten van de stad. De burgemeester van Vasylkiv bevestigde dat Russische troepen een brandstofdepot hebben opgeblazen. Donderdag werden er al parachutisten gedropt om de luchthaven in handen te krijgen, maar volgens de Oekraïense strijdkrachten zijn ze daarin nog niet geslaagd.

Satellietbeelden toonden zware schade die waarschijnlijk veroorzaakt is door recente luchtaanvallen en hevige gevechten op de Antonov-luchthaven in Hostomel, ten noordwesten van Kiev. Om de controle over die luchtmachtbasis wordt al dagenlang gevochten: als Rusland hem samen met Vasylkiv in handen zou krijgen, zou de volledige westflank van Kiev afgesloten zijn.

Maar Oekraïense troepen hebben er naar eigen zeggen een uit Rusland afkomstige Tsjetsjeense speciale eenheid verslagen. De commandant, generaal Magomed Toesjajev, zou bij de gevechten om het leven zijn gekomen. Ukrainska Pravda berichtte zondagochtend dat de Oekraïense soldaten tijdens deze gevechten grote hoeveelheden aan wapens hebben buitgemaakt.

Net ten zuiden van Hostomel, in het dorp Bucha, lanceerden de Oekraïners een succesvolle aanval op een grote colonne Russische voertuigen. Beelden op sociale media die door persbureau Reuters werden bevestigd, tonen de zware schade aan een lange rij legertrucks en gepantserde voertuigen.

In Kiev zelf bleef het luchtalarm zondag met de regelmaat van de klok afgaan, maar de Russen bleven tot enkele tientallen kilometers van het stadscentrum. In de stad zelf werden wel Russische saboteurs ontdekt, die volgens Oekraïne undercover sabotageacties probeerden uit te voeren. Burgers moesten verplicht de hele dag binnenblijven tijdens de lockdown die van kracht was tot maandagochtend.

Tienduizenden Oekraïense burgers probeerden net als de dagen ervoor het land te verlaten via het westen. Lviv is daarbij de laatste grote stad, op ongeveer 100 kilometer van de Poolse grens, waar een file van tientallen kilometers lang stond om dat land binnen te geraken.

Russisch president Vladimir Poetin verscheen zondagnamiddag voor het eerst sinds het begin van de invasie donderdag opnieuw op beeld, terwijl hij minister van Defensie Sergei Shoigu en stafchef Valery Gerasimov toesprak. Een zichtbaar geagiteerde Poetin verweet het westen ‘illegale economische sancties’ te nemen en de NAVO ‘agressieve uitspraken’ over Rusland te doen. Als afschrikkingsmiddel gaf Poetin de opdracht om de nucleaire wapens van Rusland in verhoogde staat van paraatheid te brengen.

Zaterdag 26 februari

In het zuiden werd zwaar slag geleverd in en om de steden Cherson, Mykolaiv en Odessa, terwijl luchtbombardementen de waarschijnlijk komende strijd om Marioepol voorbereidden. Rusland slaagde er bovendien in Melitopol onder controle te krijgen, een belangrijke stad tussen Cherson en Marioepol.

Kiev hield ondertussen nog altijd stand op de derde dag van de invasie. Wel werd er geregeld geweervuur gehoord, ook nabij het regeringskwartier, en vonden er verschillende explosies plaats door beschietingen met artillerie. ’s Ochtends werd een appartementsblok geraakt door een raket, waarbij verschillende doden vielen.

Vrijdag 25 en donderdag 24 februari

Rusland lanceerde de invasie van Oekraïne op donderdag 24 februari om 4 uur ’s nachts plaatselijke tijd. Enkele minuten voordien had Russisch president Vladimir Poetin in een tv-toespraak aangekondigd dat hij de opdracht had gegeven voor een ‘speciale militaire operatie’ in Oekraïne om de inwoners van de Donbas-regio in het oosten van Oekraïne te “beschermen tegen de genocide van Kiev”.

De Russische invasie begon met grootschalige lucht- en artillerieaanvallen op grote steden langs drie fronten: Kiev in het noorden, Charkov, Donetsk en Loehansk in het oosten, en Cherson in het zuiden. Tegelijkertijd ging het luchtalarm in heel wat steden in het westen af, waaronder Lviv, Loetsk en Ivano-Frankivsk.

Rusland kon al na één dag de controle verwerven over de regio rond de voormalige kerncentrale van Tsjernobyl aan de grens met Wit-Rusland. Daarbij werd even gevreesd voor incidenten met het radioactieve materiaal dat daar nog altijd opgeslagen is, maar Rusland verzekert dat de situatie na de verovering veilig was.

Op vrijdag werden de eerste Russische troepen in de buitenwijken van Kiev gesignaleerd. Onder andere in de wijk Obolon werd zwaar slag geleverd, maar het Oekraïense regeringsleger kon de Russische militairen terugdringen. De stad Konotop ten noordoosten van Kiev werd al snel veroverd, maar Oekraïne hield beter stand in Chernihiv, tussen Konotop en Kiev in. Oekraïense troepen bliezen verschillende bruggen op om de Russische opmars tegen te houden.

Oekraïens president Volodymyr Zelensky bleef ondertussen heel de tijd in Kiev en nam vrijdagavond een video op samen met zijn belangrijkste ministers. “We blijven allemaal hier om de vrijheid van ons land te bewaken”, klonk het strijdvaardig.

De hele nacht werd bovendien zwaar slag geleverd om de luchtmachtbasis van Hostomel. Russische special forces leken even de controle over de regio in handen te hebben na een reeks zware aanvallen met gevechtsvliegtuigen en helikopters, maar werden later toch opnieuw teruggedrongen. Sindsdien wordt onophoudelijk om het gebied gestreden.

Meteen na de aanval namen duizenden inwoners van Kiev de vlucht naar het westen. De snelwegen richting Lviv waren donderdag en ook vrijdag compleet verzadigd.

Vooraf

Poetins ‘speciale militaire operatie’ kwam er na de erkenning van de separatistische provincies Donetsk en Loehansk in de oostelijke Donbas-regio in Oekraïne op dinsdag 22 februari. Een dag later vroegen ze Poetin formeel om militaire steun tegen het Oekraïense regeringsleger.

Die regio’s, waar een meerderheid Russisch spreekt, waren al sinds 2014 de facto deels in handen van pro-Russische separatisten. Dat jaar werd ook het schiereiland de Krim geannexeerd. Sindsdien bleef de frontlijn in Donetsk en Loehansk relatief stabiel, hoewel er in de acht jaar tussen de afscheuring van beide gebieden en de Russische aanval naar schatting 14.000 doden vielen bij gevechten over en weer.

De inval in Oekraïne werd bovendien voorafgegaan door een maandenlange troepenopbouw in zowel het zuidwesten van Rusland en in Wit-Rusland. Geleidelijk aan kwamen er steeds meer militairen en legervoertuigen bij: volgens de Amerikaanse en Britse inlichtingendiensten waren er net voor de invasie mogelijk tot 190.000 Russische militairen rond de Oekraïense grenzen verzameld.

Tientallen satellietbeelden toonden de afgelopen weken duidelijk de troepenopbouw.