Russen namen bij de aftocht uit Cherson Oekraïense gevangenen mee. Waarheen? Vermoedelijk naar strafkolonies

Het was wel bekend dat de Russische troepen vorige maand, toen zij zich terugtrokken van de rechteroever van de rivier de Dnipro, allerlei huisraad, apparatuur en zelfs dieren uit de plaatselijke dierentuin met zich mee hadden genomen. Maar nu blijkt dat ook een groot deel van de gevangenisbevolking is verdwenen.

In totaal zou het mogelijk zelfs om meer dan 20 duizend man gaan, maar die cijfers vallen niet te verifiëren. Volgens Olga Romanova, oprichter van de actiegroep Roes Sidjasjtsjaja (Rusland achter de tralies), begonnen de Russische bezetters al enkele maanden geleden gevangenen te verhuizen, zodat ze de detentiecomplexen konden gebruiken als onderkomen voor hun troepen. Een deel van hen zou zijn vrijgelaten. Maar het grootste aantal werd de laatste twee weken voor de Russische militaire aftocht uit Cherson en omgeving weggevoerd. Na hun vertrek werden sommige gevangenissen in brand gestoken.

Sinds die tijd krijgt haar organisatie veel meldingen van familieleden van gevangenen die geen contact meer hebben met de gedetineerden. Een deel van de gevangenen is overgebracht naar strafkolonies in de regio’s Krasnodar, Stavropol en Volgograd in Rusland. Dat maken haar organisatie en de actiegroep Gulagu.net, die ook opkomt voor de rechten van gevangenen, op uit meldingen van gevangenen uit die gebieden.

Misdrijf tegen de menselijkheid

Als die meldingen kloppen, zou dat neerkomen op een misdrijf tegen de menselijkheid. Het is volgens internationaal humanitair recht verboden de inwoners van bezet gebied tegen hun wil over te brengen naar het grondgebied van de bezetter. In het geval van gevangenen kan er van vrije keuze sowieso geen sprake zijn.

Welke motieven er achter de deportatie van de gevangenen zitten, is niet helemaal duidelijk. Romanova vermoedt dat de Russen zullen proberen gevangenen, die pro-Russische sympathieën hebben, te rekruteren voor de strijd tegen het Oekraïense leger. Naar haar zeggen zouden sommige gevangenen zijn vrijgelaten nadat ze ‘vrijwillig’ in dienst waren getreden van het leger van de door Moskou geannexeerde gebieden.

Ook het beruchte huurlingenleger Wagner probeert volgens haar van de massale deportatie te profiteren. Dat privéleger heeft de laatste maanden al duizenden gevangenen uit de Russische strafkampen geworven met de belofte dat hun straf na een half jaar aan het front wordt kwijtgescholden. Wagner-eenheden zijn momenteel verwikkeld in zware gevechten bij de stad Bachmoet in de Donbas, die ze al weken op de Oekraïners proberen te veroveren. Daarbij zou Wagner zware verliezen hebben geleden.

‘Wrede behandeling’

‘Rusland achter de tralies’ en Gulagu.net maken zich het meeste zorgen over de verdwijning van honderden Oekraïners uit de regio Cherson die door de Russen waren opgepakt op verdenking van samenwerking met de Oekraïense strijdkrachten of de veiligheidsdiensten. Hun wacht volgens Gulagu.net-oprichter Vladimir Osetsjkin een ‘wrede behandeling’ in detentie bij de Russen. Volgens hem worden zij apart gehouden van de Russische gevangenen en onderworpen aan allerlei mishandelingen.

Dat komt overeen met de ervaringen van Oekraïners die de laatste tijd via een gevangenenruil zijn vrijgekomen uit Russische gevangenschap. Ook zij zeggen vaak dat zij tijdens hun detentie zijn mishandeld of gemarteld.