Rusland verdient nu meer met zijn olie dan voor de invasie. Waar komt die olie terecht?

De export van Russische ruwe olie naar China nam in mei met maar liefst 55 procent toe ten opzichte van een jaar eerder. Rusland haalde daarmee Saoedi-Arabië in als belangrijkste leverancier van olie aan China.

Ruslands nieuwe positie als hofleverancier van olie aan China toont aan dat het land ondanks de Europese boycot nog steeds in staat is een groot deel van zijn olie te verkopen. EU-lidstaten spraken begin deze maand af om vanaf eind dit jaar de invoer van vrijwel alle Russische olie te stoppen. Nu blijkt dat China in mei al een groot deel van de teruggevallen vraag uit Europa overnam.

In totaal ging er ruim 8,4 miljoen ton ruwe olie van Rusland naar China, blijkt uit cijfers van de Chinese douane. Die ging zowel via olietankers als via een pijpleiding vanuit Siberië. Rusland heeft de olie wel verkocht met een korting van zo’n 30 procent. Ook de Chinese import van vloeibaar gas (lng) uit Rusland nam toe met 56 procent.

De zin van de olieboycot

Maar door de sterk gestegen olieprijs verdient Rusland nu per vat nog steeds meer met zijn olie dan voor de invasie van Oekraïne het geval was. Toch betekent dat volgens de Nederlandse energie-econoom Hans van Cleef van ABN Amro niet per se dat de Europese sancties geen zin hebben: ‘Als je doel is om de afhankelijkheid van Rusland af te bouwen, dan zijn de sancties logisch. Maar als je de geldkraan naar Rusland wil dichtdraaien en voorkomen dat Poetin zijn oorlogskas vult, dan hebben ze niet heel veel zin. Uiteindelijk verkopen ze die olie toch wel.’

Dat blijkt ook uit cijfers van scheepvaartanalist Kpler over de Russische olie-export. Die bereikte in de eerste helft van juni zijn hoogste niveau in drie jaar. India en China importeren dagelijks namelijk een miljoen vaten meer dan voor de oorlog. Hoewel veel westerse bedrijven uit eigen beweging al hebben besloten om geen zaken meer te doen met Moskou, is de Europese boycot ondertussen nog niet ingegaan. De daling van de export van Rusland naar de EU, van 1,75 miljoen vaten per dag voor de oorlog naar 1,3 miljoen nu, is dus niet genoeg om Rusland echt pijn te doen.

De hoofdprijs betalen

In mei daalde de olie-export uit Rusland nog wel licht, maar door de hoge marktprijs namen de opbrengsten volgens cijfers van het Internationaal Energieagentschap (IEA) met zo’n 1,6 miljard euro toe, naar in totaal 19 miljard. 43 procent van de olieproducten uit Rusland ging naar de EU, tegenover 26 procent naar China.

De verwachting is daarom dat China en India op termijn niet de volledige vraag uit Europa zullen kunnen compenseren. Ondertussen betaalt Europa de hoofdprijs om olie uit andere landen in te voeren. Is China dan de grote winnaar in dit verhaal? ‘Ze zijn bereid om langjarige contracten af te sluiten, en kunnen dat nu voor redelijke prijzen doen’, vertelt Van Cleef. ‘Dus in die zin profiteren ze hier wel van.’

Extra vraag uit China

Na maanden van lockdowns, waaronder een zeer strenge in economisch knooppunt Shanghai, begint de Chinese economie langzaamaan te heropenen. De vraag naar fossiele brandstoffen neemt er toe. Uit de douanecijfers blijkt dat China in mei 12 procent meer ruwe olie importeerde dan een jaar eerder. Verschillende olieraffinaderijen hervatten de productie, hoewel de export van geraffineerde olieproducten wel nog 40 procent lager lag dan een jaar eerder.

Van Cleef schat in dat de herstelde vraag uit China de prijs op de wereldmarkt nog wel even hoog zal houden. ‘De hoge prijs veroorzaakt wel wat vraaguitval van mensen die niet gaan tanken, maar dat weegt niet op tegen de extra vraag uit China’, zegt hij. ‘We zien al dat de vraag weer toeneemt, we kruipen richting het niveau van voor corona. Daarnaast blijft het aanbod onder druk staan: er komt minder olie uit Rusland, de Opec+-landen voeren de productie nauwelijks op, en ook de export uit de Verenigde Staten neemt maar langzaam toe.’