Ruslana weet wat het Oekraïense regime met opposanten doet, maar zei waar het op stond

Eerlijk: ik hield mijn hart vast toen ik Ruslana dinsdagavond met veel gevoel voor showbusiness haar entree zag maken in 'Reyers laat'. De zangeres - tien jaar geleden het Eurovisiesongfestival gewonnen, maar sindsdien weer net zo vlot in de vergetelheid gesukkeld - zwaaide omstandig naar het inderhaast opgetrommelde studiopubliek, plooide haar vingers tot er een hartje tevoorschijn kwam, en kuste vervolgens alles wat zich op en rond de gesprekstafel bevond. Alsof elke vloer een podium was, en elke ruimte een Sportpaleis.

Ze leek zo glad dat je er haast op uit kon glijden, wat op zich niet ongewoon is voor iemand die het festival van de wansmaak lange tijd als haar natuurlijke habitat had beschouwd. Lieven Van Gils toonde zich alvast net zo slaafs onder de indruk als toen hij vorig jaar Sidse Babett Knudsen te gast had, de actrice die in Borgen met veel overtuiging de rol van de Deense eerste minister Birgitte Nyborg vertolkt.

Heel even leek het dus een obligaat promopraatje te zullen worden. Ruslana zit vanaf volgende week immers in de jury van 'Eurosong 2014', waarvoor de VRT een geschikte kandidaat hoopt te vinden om ons land te vertegenwoordigen in Kopenhagen. Maar het duurde niet lang of het gesprek kreeg een heel andere, diepere dimensie. Zeker, er werd terloops naar haar mening gepolst over het feit dat Oostenrijk dit jaar zowaar een transgender in de aanbieding had, maar Ruslana bleek niet gekomen om over koetjes en kalfjes te praten.

In plaats daarvan sprak ze zich uit over de politieke situatie in Oekraïne op een manier die nog weinig met de freakshow van het Songfestival van doen had. Toegegeven: doordat de zangeres erop stond de hulp van een tolk in te roepen verliep het interview in eerste instantie wat moeizaam, maar toen dat euvel eenmaal verholpen was, zag ik haar met meer bevlogenheid praten dan ik ze op basis van de muziek ooit had toegedicht.

Ruslana kreeg gewelddadige beelden te slikken die de avond voordien in Kiev waren gedraaid. Beelden waar je stil van werd. Het Onafhankelijkheidsplein stond in lichterlaaie, en vreedzame betogers - studenten nog - werden door de oproerpolitie met de wapenstok hardhandig op andere gedachten gebracht. De wanhoop stond in dikke hoofdletters op Ruslana's gezicht af te lezen, en ze wond er achteraf geen doekjes om: Janoekovitsj, haar eigen president, was verantwoordelijk. Hij had Oekraïne vernederd en verkocht, zat een regering voor die moedwillig de waarheid achterhield, en vertikte het om in te grijpen terwijl ongewapende meisjes en vrouwen werden ingemaakt.

Ze beschreef wat ze zelf had gezien. Gewone mensen met hoofdwonden. Betogers van wie benen werden gebroken, zodat ze niet konden vluchten. Je kon niet om de conclusie heen: Oekraïne, een land dat even daarvoor nog openlijk naar Europa lonkte, was een dictatuur geworden. En precies dat maakte Ruslana's protest - zowel bij 'Reyers laat' als in haar eigen land, waar ze wél nog een superster is - zo pakkend: dat ze zei waar het op stond, in het volle besef dat opposanten van het regime vergiftigd worden of van de ene dag op de andere zomaar verdwijnen.

Daar was moed voor nodig. Moed waarvan ik niet overtuigd ben dat ik die zelf zou hebben in die omstandigheden. Kortom: Ruslana, twelve points. En deze keer zijn ze verdiend.