Rouwen om de Makro: ‘Vroeger kon je hier álles vinden’

Laat de term Makro vallen en ogen beginnen te fonkelen. Op zijn laatste dag rouwt een stoet koopjesjagers om de hypermarkt. ‘Ooit was het een sport om een Makro-kaart te bemachtigen.’

“Ik snap de Makro niet.” Wanneer ik dat zinnetje op de redactie laat vallen, is het in eerste instantie niet als waardeoordeel bedoeld. Eerder is het een droog feit: nog nooit zette ik een voet binnen in de befaamde hypermarkt, die deze week na ruim een halve eeuw de deuren sluit in ons land. Toch staat er meteen een geprikkelde collega aan mijn bureau, met bijna kinderlijk enthousiasme: “Zonder Makro-kaart heb je niet geleefd.”

Dan maar richting het filiaal in Deurne, waar een mensenrij van honderd meter deze druilerige winterdag trotseert. “Uit curiositeit”, zegt Andrea (66). De kortingen op niet-voedingsartikelen lopen op tot 90 procent, maar de uitgang doet weinig goeds verhopen, zegt ze. Vier tuinstoelen zijn zowat het spannendste dat naar buiten rolt, in sommige karren ligt niet meer dan een pak bloem of twee zakken chips.

“Wist je dat ze hier ooit de baan hebben verlegd en huizen onteigend om de winkel te kunnen uitbreiden?”, vraagt Inge (55), slenterend door een spookloods vol lege rekken. Je zou bijna snakken naar een portie augmented reality die de gaten tussen een flets kippenhok en een laatste stel lattenbodems vult met de glorie van weleer. “Vroeger”, zegt een droeve werkneemster, “kon je hier álles vinden.”

Alle dagen feest

Als ik over de Makro hoor vertellen, krijg ik een VTM-gevoel. Wat de zender in de vroege jaren negentig verkocht, vond je lange tijd in de keten: overdaad, een ‘alle dagen feest’-ervaring, en dat op maat van de gewone mens.

In de herinnering is het een veredeld pretpark, waar je de ogen uitkeek op grote potten saus en kubieke meters wc-papier om nadien vol-au-vent of mosselen te eten in het restaurant. Helemaal op maat van het gezin ook: de jongsten – lange tijd tot 12 jaar niet toegelaten in de winkel – kon je in sommige filialen gewoon ‘dumpen’ in de opvang. Sprak nog het meest tot de verbeelding: het rolpad dat je als een ‘vliegend tapijt’ naar de bovenste verdieping bracht.

Eén specifieke anekdote blijft in Deurne nog steeds beroeren. “De Millet-jassen”, klinkt het. Een personeelslid spreidt de armen in een grijpgrage beweging, om aan te tonen dat de jassen niet per één of per twee maar per zoveel mogelijk uit de rekken werden geplukt. “Op de parking werden ze alweer verkocht tegen een meerprijs. Het was totale chaos.”

Die chaos is er nu ook op de parking, waar auto’s opgejaagd af en aan rijden. Maar de glans is weg, al zeker tien jaar als we het personeel mogen geloven. Velen onder hen zijn hier ooit gestart als twintiger en hoopten hun pensioen te halen. Bij één iemand lag die datum op 1 mei. “Dit is een afscheid in mineur.”

Boot gemist

Hoe is het zover kunnen komen? Jorg Snoeck (RetailDetail) schetst hoe Makro zich in 1970 in een landschap vol kleine buurtwinkels nestelde. Vier in Vlaanderen – Deurne, Eke, Machelen en Sint-Pieters-Leeuw – en twee in Wallonië – Alleur en Lodelinsart. “Plots had je een gigantisch aantal vierkante meters met een ruim aanbod. Eerst nog voor zelfstandigen, later werd dat stelselmatig uitgebreid. Maar voor gewone burgers bleef het lange tijd een sport om een Makro-kaart te bemachtigen.”

Dat landschap is inherent veranderd. Concurrerende supermarkten zijn er op elke straathoek en voor sportartikelen of elektro kun je naar ‘category killers’ zoals Decathlon of Media Markt. “En het aanbod op internet kun je sowieso niet overtreffen”, zegt Snoeck. “Tegen die virtuele ruimte kun je niet opboksen, want elke fysieke vierkante meter kost energie en personeel.”

Toch ziet hij ook een tijdlijn van wanbeleid en gemiste kansen. In 1998 verkocht de Nederlandse groep SHV de Europese Makro’s aan de Duitse METRO Group, dat later in België enkele Metro-filialen opende gericht op horecazaken en cateraars. “Daarmee zat de vijand plots in eigen huis. Die Metro-winkels kannibaliseerden letterlijk hun zusterwinkels. In die B2B-markt zat nochtans een mooi model voor Makro, mocht het per afdeling een platform uitgebouwd hebben. Het vertrouwen van de klant hadden ze. Maar ze hebben de boot gemist”, zegt Snoeck.

Rouwmoment

Het bedrijfsverlies stapelde zich op. Uiteindelijk moest er bescherming aangevraagd worden tegen de schuldeisers. Voor de Metro-winkels is met Sligro een overnemer gevonden, voor Makro niet. Vandaag is de laatste dag dat de winkels open zijn. Om 15 uur sluiten de deuren en volgt een afsluitend momentje met het personeel op de parking.

“Een rouwmoment”, zeggen ze zelf. Collega’s zijn vrienden geworden, in sommige gevallen zelfs geliefden. “We hebben mensen weten trouwen, kinderen krijgen, we delen met zijn allen een collectief geheugen. De Makro was onze familie.”

De laatste koopjesjagers kennen alvast geen genade, ze zouden de hele inboedel (ladders en rekken incluis) wegkapen als ze de kans kregen. Andrea eindigt met vier flessen olijfolie en drie verpakkingen pasta. “Om toch iets mee te hebben”, zegt ze. Vele anderen lijken hetzelfde te denken. Een laatste eerbetoon aan het hyperconsumentisme dat hier regeerde.

Bijna laat ik me verleiden om hetzelfde te doen, maar anderhalve kilo gepelde eieren gaat mijn verstand voorbij. En een bloemkool voor 3,5 euro is nu ook weer geen koopje, zelfs met 40 procent korting.

Neen, ik snap ‘de Makro’ nog steeds niet. Al durf ik wedden dat de blauwe klantenkaart nog een tijd in portefeuilles zal blijven zitten. Hoe kun je anders bewijzen dat je ten volle geleefd hebt?