Rood geverfde Turnhoutsebaan in Borgerhout is nog geen rode loper voor de fietser

Vele Antwerpenaars of dagtoeristen rijden weleens over de Turnhoutsebaan. Je komt er twee banen in beide richtingen tegen waarlangs handelaars, supermarkten en scholen vertoeven, gescheiden door een middenweg waarop trams en bussen aan verscheidene haltes stoppen. Fietsers moesten tot voor kort vechten voor een plaatsje tussen al dat verkeer, vaak langs dubbel geparkeerde voertuigen of over de tramsporen.

“Het kon niet anders dan een keer echt fout lopen. In 2014 gebeurde een eerste dodelijk fietsongeval”, zegt mobiliteitsexpert Dirk Lauwers (UAntwerpen), ook betrokken bij een lokale actiegroep. “Tussen 2016 en 2020 waren hier 167 letselongevallen, waarbij het in 86 gevallen om een fietser ging.”

Maar omdat de Turnhoutsebaan een gewestweg is, en dus onder het Vlaams Agentschap Wegen en Verkeer valt, trok het stadsbestuur zijn handen ervan af. Zo kon het burgerinitiatief ‘Pak ze aan, de Turnhoutsebaan’ bij het kabinet van Koen Kennis (N-VA), schepen voor Mobiliteit, niet op hulp of bijval rekenen. Minister van Mobiliteit Lydia Peeters (Open Vld) ondernam wel actie: de baan zou een fietsstraat worden - met zone 30, in plaats van een snelheidslimiet van 50 km/u, en een inhaalverbod voor auto’s.

Niet iedereen enthousiast

Maar is die ingreep, die ook door Vlaanderen als een tussenoplossing wordt gezien, wel voldoende?

“Dat zal nog moeten blijken”, zegt Lauwers. “In afwachting van verdere maatregelen om de zwakke weggebruiker verkeersveiligheid te garanderen, is dit al een eerste stap.” Omwonenden zijn het daar niet allemaal mee eens. Hanat (35) uit de nabijgelegen Provinciestraat heeft er weinig vertrouwen in. “Ik fiets meestal binnendoor. Er gaat toch niet veel veranderen: auto’s zullen nog altijd dubbel geparkeerd blijven staan en er zullen nog steeds ongevallen plaatsvinden. Over deze fietsstraat is drie jaar gebakkeleid. De Turnhoutsebaan is en blijft een winkelstraat, hier enkel wat rode strepen trekken en het verkeer zo laten, is geen duurzame oplossing.”

Erwin (56) van schoenmakerij Colman voegt toe: “Een zone 30 zal niets veranderen. Bestuurders zullen fietsers blijven inhalen. Ik zou tram 24 ondergronds laten rijden, de busgebruikers elders laten af- en opstappen en de huidige middenberm als fietsostrade gebruiken. Dan zou er geen probleem meer zijn.” Ook wegmarkeerder Bart (37) heeft zijn twijfels, zo zegt hij terwijl hij mij langs de afzetting loodst en door de verfdampen heen de nieuwe fietsstrook toont. “Het lijkt me een goed idee voor de fietsers, omdat auto’s niet meer mogen inhalen. Maar of dat alles hier qua drukte oplost?”

Dubbele standaarden

Net daar wringt het schoentje qua mobiliteitsbeleid in Antwerpen. Terwijl er op de Turnhoutsebaan een fietsstraat komt - maar er volgens tellingen van Straatvinken nog altijd meer auto’s dan fietsers over de baan in en uit de stad rijden, de verhouding lag in mei op 60 versus 40 procent - opende het stadsbestuur recent nieuwe ondergrondse parkings op Het Zuid.

Waar Hasselt, Aalst of Gent het centrum (grotendeels) autoluw hebben gemaakt, lijkt Antwerpen voor een eigen koers te kiezen. “Juist dat blijft een moeilijke situatie”, zegt Lauwers. “In de plannen van de stad staat dat de invalsweg niet de Turnhoutsebaan is, maar wel de Plantin Moretuslei. De Turnhoutsebaan is niet bedoeld als invalsweg, maar de stad heeft niets gedaan om het autoverkeer hier te verminderen. Het Antwerpse stadsbestuur voert nog steeds een beleid waarin de auto gepamperd wordt.”

Het kabinet-Kennis wenste geen commentaar te geven en verwees louter naar eerdere communicatie. “Ik heb er serieuze twijfels bij of dit een succesvol verhaal zal worden”, zei Kennis eind vorig jaar in Het Laatste Nieuws. “We zouden beter ineens een deftige heraanleg plannen van de Turnhoutsebaan, met aparte fietspaden, zoals het eigenlijk hoort.”