Rien ne va plus: premier De Croo kan alleen maar vaststellen dat het vanaf nu ieder voor zich is

Een pensioenhervorming die muurvast zit, een ‘beklonken’ verbod op gokreclame dat plots in twijfel wordt getrokken en de jonge groenen die oproepen tot het ontslag van staatssecretaris Nicole de Moor (cd&v). De déconfiture van Vivaldi zet zich onverminderd voort.

“In deze situatie is de positie van mevrouw De Moor als staatssecretaris onhoudbaar.” De covoorzitters van Jong Groen, Kilian Vandenhirtz en Laura Schuyesmans, stuurden zondag een streng ultimatum naar staatssecretaris voor Asiel en Migratie Nicole De Moor (cd&v). Als ze tegen 25 december geen structurele oplossing heeft gevonden voor de opvangcrisis, dan moet ze opstappen uit de federale regering. Aanleiding zijn de asielzoekers die in de vrieskou op straat slapen.

Het ultimatum is een compromis tussen de jongerenafdeling en moederpartij Groen. Als het van de jongeren afhing, werd er eind vorige week al een oproep gelanceerd om de Vivaldi-regering te laten vallen. De frustratie in groene rangen over het uitblijven van een ‘menselijke oplossing’ is dan ook groot. “Onze leden maken zich inderdaad grote zorgen”, zei vicepremier Petra De Sutter in De Zevende Dag, waar ze het ultimatum weliswaar niet onderschreef.

Het is niet dat De Moor heeft stilgezeten sinds het losbarsten van de opvangcrisis. Afgelopen vrijdag gaf ze het kernkabinet de garantie dat er voldoende bedden beschikbaar zijn om iedereen een slaapplek te geven. Maar volgens de groenen, en volgens de grootste regeringspartij PS, houdt De Moor onvoldoende rekening met de gevoeligheden van hun linkse achterban. “Dit rechtse beleid past niet bij een regering met zoveel progressieve partijen”, aldus Jong Groen.

De uitval naar De Moor is de jongste in een hele reeks conflicten die zich de voorbije dagen heeft afgespeeld binnen de regering-De Croo. Stuk voor stuk symptomen van een regering waarin het wantrouwen tegenover elkaar en de scoringsdrang tegenover de achterban stilaan ieder compromis onmogelijk maken. Zo’n impasse ontstaat wel vaker in de aanloop naar verkiezingen, maar in dit geval heeft de regering nog anderhalf jaar te gaan. Bovendien is het werk nog lang niet klaar. Ze hebben beloofd om werk te maken van een aantal grote hervormingen, waaronder die van de pensioenen, de arbeidsmarkt en de fiscaliteit.

Vertrouwensbreuk

Afgelopen vrijdag kwam het in de kern al tot een stevige aanvaring tussen premier Alexander De Croo (Open Vld) en PS-ministers Karine Lalieux en Pierre-Yves Dermagne. Aanleiding was een nota van De Croo met een aantal voorstellen om de pensioenhervorming die afgelopen zomer werd afgeklopt bij te sturen. In die zomerdeal werd onder andere een pensioenbonus van 300 à 500 euro netto per jaar ingevoerd voor wie vrijwillig doorwerkt na de leeftijd voor vervroegd pensioen, en een hoger pensioen voor wie deeltijds werk en gezin combineerde.

Dit eerste akkoord kostte toen al bloed, zweet en tranen, maar volgens de Europese Commissie moest de regering haar huiswerk opnieuw maken. De hervorming zou de kosten van de vergrijzing namelijk nog verder doen ontsporen, terwijl het net de bedoeling was om ze terug onder controle te krijgen. Zonder structurele hervormingen dreigt de Commissie binnenkort 850 miljoen aan beloofde relancesteun achter te houden. Dit zou een streep door de rekening en een internationale blamage betekenen.

De Croo stelt onder andere voor om de voorwaarde om een pensioenbonus te krijgen aan te scherpen. Enkel wie minder dan 4.000 euro bruto per maand verdient, zou in aanmerking komen. Daarnaast wil hij snoeien in enkele gunstregimes voor ambtenaren. Zo zou hij het systeem van de ‘perequatie’, waarbij de ambtenarenpensioenen automatisch meestijgen met de ambtenarenlonen, laten uitdoven. Ook zou hij hun pensioenen voortaan berekenen op basis van de vijftien laatste jaren van hun carrière, niet de laatste tien. Zo valt dit iets lager uit.

De PS huivert van het idee om te raken aan opgebouwde pensioenrechten. De partij sprak vrijdag zelfs van een “vertrouwensbreuk” omdat De Croo met zijn nota pensioenminister Lalieux zou hebben gepasseerd. Fundamenteel zit het probleem echter dieper. De voorbije weken is de PS verwikkeld geraakt in twee affaires die het imago van de partij besmeuren: de luxereis van ex-Waals parlementsvoorzitter Jean-Claude Marcourt naar Dubai en het fraudeschandaal in het EU-parlement. Magnette voelt de extreem-linkse PTB in zijn nek hijgen.

Tot op de laatste centimeter

Dat de zenuwachtige Magnette niet de enige is die bang is om compromissen te sluiten, bleek vrijdag ook nog uit de farce rond het verbod op gokreclame, niet eens een groot hervormingsdossier voor de regering. Kort nadat minister van Justitie Vincent Van Quickenborne (Open Vld) een akkoord over dit verbod had aangekondigd, merkte MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez doodleuk op dat er van een akkoord geen sprake was. Waarop de premier dan maar zelf duidelijk maakte dat het akkoord “tot op de laatste centimeter” beklonken was.

De Croo, zelf verzwakt door het debacle rond het ontslag van staatssecretaris Eva De Bleeker (Open Vld), kan niet anders dan vaststellen dat het vanaf nu ieder voor zich is. Dat geldt ook voor zichzelf. De komende week wordt het peentjes zweten tijdens het begrotingsdebat in de Kamer. Daarna volgen de voorbereidingen voor de begrotingscontrole in maart, wanneer de cijfers weer op orde moeten staan. Pas dan zal blijken of de coalitiepartners deze premier nog iets gunnen.