‘Revolutie in het onderwijs’ van minister Weyts kan op weinig bijval rekenen

Om meer zicht te krijgen op hoe onze leerlingen presteren wil de Vlaamse regering vanaf 2024 centrale toetsen invoeren voor wiskunde en Nederlands. Elke leerling zal tijdens zijn schoolcarrière vier keer zo’n toets afleggen: in het vierde en zesde jaar, zowel in lager als secundair.

“Een revolutie”, noemde Weyts de invoering ervan in het verleden. Wie zo’n woorden gebruikt, zet het onderwijsveld onder hoogspanning. Die spanning komt stilaan aan de oppervlakte, zo blijkt uit een advies van de Vlaamse onderwijsraad (Vlor).

De belangrijkste vraag die op tafel ligt, is hoe de resultaten van die centrale toetsen gebruikt zullen worden. Komen die bij de overheid terecht, die dan bijvoorbeeld slecht presterende scholen kan dwingen om in een begeleidingstraject te stappen? Of zijn de resultaten louter voor de scholen, die zelf bekijken wat ze eruit leren? Maar ook op het niveau van leerlingen stelt de vraag zich: ofwel gebruiken leerkrachten de resultaten simpelweg om te kijken welke leerling meer hulp nodig heeft, ofwel tellen de resultaten mee bij de deliberatie van leerlingen.

Bijkomende schrik is dat de resultaten publiek worden en kranten een ranking van goede en slechte scholen maken. Dat wil iedereen voorkomen. Hoe dat kan, is echter nog niet duidelijk.

De Vlor wil niet dat er “rechtstreekse gevolgen aan de resultaten van de proeven worden gekoppeld”. Met uitzondering van het Gemeenschapsonderwijs (GO!) is niemand ervoor gewonnen om de resultaten bij de overheid te laten belanden. “Wij kunnen zelf aan de slag met de data van de centrale toetsen”, zegt Patriek Delbaere, topman van het Onderwijs van de Steden en Gemeenten (OVSG). “Onze pedagogische begeleidingsdiensten kunnen de scholen ondersteunen om deze informatie juist te interpreteren en zinvol in te zetten met een duurzame kwaliteitsverbetering als doel.”

Als er geen rechtstreekse gevolgen mogen verbonden worden aan de toetsen, kan de vraag gesteld hoe de onderwijskwaliteit opgevolgd zal worden. “Zowel scholen als de overheid kunnen vandaag niet goed meten waar we staan”, zegt Vlaams Parlementslid Koen Daniëls (N-VA). “Daarvoor zijn we afhankelijk van peilingsproeven – die niet verplicht zijn – of internationale onderzoeken – die maar om de drie of vijf jaar gebeuren. Ik kan er echt niet bij dat koepels, scholen of leerkrachten niet zouden willen weten hoe zij het doen in tijden waar de onderwijskwaliteit onder druk staat. Daarnaast is het logisch dat er een terugkoppeling gebeurt naar het Vlaamse macroniveau om onderwijsbeleid op te stoelen en te zien of er leerwinst is.”

Zijn minister en partijgenoot Weyts stuurt aan op een scenario waarbij de resultaten van de toetsen op schoolniveau gedeeld worden met de onderwijsinspectie en ook mee kunnen tellen bij de beoordeling van leerlingen. “Er zal dus wel degelijk iets gebeuren met de resultaten van de toetsen”, klinkt het op het kabinet-Weyts. “Het is niet de bedoeling dat de proeven echte examens worden die bepalen of een leerling slaagt of niet. Het is vooral de bedoeling om meer informatie te hebben over wat er in de scholen met onze kinderen en jongeren gebeurt.”

De Vlor struikelt over de vaart die de minister maakt in het dossier zonder debat in het Vlaams Parlement. “Ik begrijp dat”, zegt Vlaams Parlementslid Loes Vandromme (CD&V). “Ook wij zetten onderwijskwaliteit bovenaan, maar we maken ons zorgen over de invoering van de toetsen. Ze kunnen alleen werken als ze gedragen worden door het veld. Daarom moeten we de vraag stellen welke doelen haalbaar zijn, zeker binnen het huidige financiële kader (deze week bleek dat onderwijs 100 miljoen euro moet besparen, PG).”

Weyts noemt overleg “cruciaal”. Hij richtte een high-level forum op, met stakeholders uit het onderwijs en de wetenschappers die de toetsen maken. Dat overleg kwam dinsdag samen en verliep volgens verschillende bronnen stroef.