Revolutie binnen de zorg, maar applaus blijft uit
Sinds dit jaar krijgen mensen met een beperking een persoonsvolgende financiering. Een eerste rondvraag leert dat er toch enkele belangrijke problemen zijn met het systeem. 'De signalen zijn verontrustend.'
Dorien Meulenijzer (28), voorzitter van de Vereniging voor personen met een handicap, heeft sinds dit jaar een persoonsvolgende financiering (PVF). "Per jaar krijg ik zo'n 50.000 euro. Dat is veel geld, maar eigenlijk niet voldoende om mijn zorg te financieren."
Meulenijzer heeft een spierziekte, waardoor ze erg weinig kracht heeft in haar armen en benen. Uit bed raken, wassen, eten... ze heeft bij alles hulp nodig. "Ik heb 24 uur per dag ondersteuning nodig. Met 50.000 euro kun je dat niet betalen. Maar ik woon in een project zelfstandig wonen, een collectieve voorziening die werkt op basis van een solidariteitsprincipe. Doordat alle inwoners geld in de pot leggen, kunnen we die fulltime ondersteuning financieren."
In 2017 voerde Vlaams minister van Welzijn Jo Vandeurzen (CD&V) de persoonsvolgende financiering (zie kader) in voor mensen met een handicap. Een revolutie binnen de sector, die op heel wat applaus werd onthaald. Want dit systeem zou ervoor zorgen dat mensen de regie in handen krijgen en meer deel kunnen uitmaken van de maatschappij door bijvoorbeeld zorg aan huis te vragen.
Cash of via voucher
De Vereniging voor personen met een handicap, partner van de Socialistische Mutualiteiten, heeft nu voor het eerst een rondvraag gedaan naar hoe deze omwenteling ervaren wordt bij de gebruikers. De Odisee Hogeschool en HoGent bevroegen daarvoor 180 mensen.
Uit de resultaten blijkt dat de kennis over het nieuwe financieringssysteem nog een pak beter kan. Een kwart van de respondenten weet niet dat het budget niet enkel cash, maar ook via een voucher of een combinatie van beide besteed kan worden. Vier op de tien kennen de ins en outs niet van het basisondersteuningsbudget.
Bovendien is het niet eenvoudig om alle papieren in orde te krijgen. 65 procent van de ondervraagden geef aan hulp nodig te hebben bij de administratie. Terwijl de PVF net heel veel controle legt bij de personen met een beperking zelf.
"Herkenbaar", vindt Meulenijzer. "Als je ervoor kiest om het geld cash op je rekening te krijgen, dan moet je eigenlijk zelf een soort sociale onderneming opstarten. Dan moet je naar een interimkantoor, of een sociaal secretariaat en moet je mensen zelf betalen om jou te verzorgen. Dat is een hele boekhouding. Niet iedereen is daartoe in staat."
Daarnaast blijkt uit de rondvraag dat de PVF de moeilijke financiële situatie waarin veel mensen met een beperking zitten, niet oplost. Vier op de tien respondenten geven aan dat ze niet rondkomen voor medische en zorggebonden kosten. Amper 29 procent doet dat wel. Het persoonsvolgende budget dient dan ook niet voor woon- en leefkosten of medische kosten.
"Dit vond ik zelf heel opvallend", zegt Joris Van Puyenbroeck, onderzoeker van de Hogeschool Odisee en het Kenniscentrum Hoger Instituut Gezinswetenschappen. "Mensen met een beperking hebben het duidelijk financieel moeilijk. Dit is een probleem waar je niet omheen kunt."
Van Puyenbroeck vindt dat de overheid de signalen die uit de rondvraag naar boven komen, ernstig moet nemen. "Want die zijn toch wel verontrustend. Het grote gejuich blijft uit. Terwijl we op termijn toch van plan zijn om bijvoorbeeld de geestelijke gezondheidszorg of jeugdzorg op deze manier aan te pakken."
Minister Vandeurzen erkent dat nog veel mensen extra uitleg of hulp nodig hebben bij de veranderingen. Hij verwijst naar het Vlaams agentschap voor personen met een handicap (VAPH), dat cliënten zoveel mogelijk met raad en daad bijstaat. Daarnaast kunnen personen ook terecht bij vijf bijstandsorganisaties die net daarvoor subsidie krijgen.
