Republikeinse hoop in boze dagen
Nikki Haley, dochter van Indiase immigranten, is een rijzende ster bij de Republikeinen. Sinds ze in het officieel antwoord van haar partij op de State of the Union Donald Trump terugfloot, wordt ze genoemd als kandidaat-vicepresident. Is dat realistisch?
"In angstige tijden kan het verleidelijk zijn om de lokroep van de meest boze stemmen te volgen. We moeten die verleiding weerstaan", sprak Nikki Haley (43) dinsdag tv-kijkend Amerika toe. "Sommige mensen denken dat je de luidste stem moet hebben om een verschil te maken. Vaak is het beter om het volume wat zachter te zetten, zodat je kunt horen wat iemand anders zegt." Lang hadden de kijkers niet nodig om te weten voor wie haar boodschap was bedoeld: Donald Trump, de Republikeinse presidentskandidaat die schreeuwend door het land trekt.
Het was een primeur voor het Republikeinse antwoord op de State of the Union. Doorgaans wordt de beperkte tijd voluit besteed aan het verguizen van de zittende president. De gouverneur van South Carolina doorbrak deze traditie om haar eigen rangen kordaat toe te spreken, met de zegen van het partij-establishment in Washington dat met lede ogen toeziet hoe Trump de partij uit elkaar speelt. Electoraal-strategisch was Haleys verschijning alvast een slimme zet. In de superdiverse samenleving die de Verenigde Staten vandaag is, kan de Grand Old Party zich niet veroorloven enkel de partij te zijn van Trumps bange blanke man.
Haley speelde haar persoonlijk verhaal uit. Als Republikeinse met Indiase familiewortels leidt ze vandaag een diepconservatieve staat. "Ik ben de trotse dochter van Indiase immigranten die mijn broers, zus en mezelf er elke dag aan herinneren hoe gezegend we zijn in dit land te kunnen leven."
Foute huidskleur
Makkelijk had ze het niet. Geboren als Nimrata Nikki Randhawa - Haley is de naam van haar echtgenoot - werd ze als kind nog uitgesloten van een missverkiezing, omdat ze noch bij de blanke noch bij de Afro-Amerikaanse groep paste. Toch gelooft ze rotsvast dat je je ongeacht je huidskleur, gender of ras wel kunt ontplooien als je maar je best doet. "Er waren tijden dat het hard was, maar we kregen de mogelijkheid om alles te doen, alles te zijn." In tegenstelling tot Trump vindt Haley daarom dat legale economische migranten welkom zijn. "Niemand die bereid is hard te werken, zich naar onze wetten te voegen en van onze tradities te houden, zou zich in dit land ongewenst moeten voelen." Illegale immigranten daarentegen wil ze stoppen.
In South Carolina dwong Haley bij haar kiezers respect af door als jonge zakenvrouw de kledingzaak van haar moeder te helpen uitgroeien tot een keten met miljoenenwinst. Via de kamer van koophandel kwam ze in 2004 bij de Republikeinen terecht. Ze bekeerde zich toen al tot methodistisch christen, wiens ethisch-conservatisme ze deelt. Zo stemde ze in haar staatsparlement voor wetten die abortus inperken. Economisch is ze ultraliberaal, pleitbezorgster van de minimale staat. Daarom kreeg ze steun van de Tea Party-beweging bij haar gouverneursverkiezing in 2010.
Haar doorbraak bij de publieke opinie volgde vorig jaar, toen ze na de massamoord op negen Afro-Amerikaanse kerkbezoekers door een rechts-extremist in volle rouwperiode haar deelstaatparlement overtuigde om de Confederatievlag (symbool van de slavernij) van overheidsgebouwen te laten verwijderen. Bij de Republikeinse top liep ze daarvoor al in de kijker. Mitt Romney, de Republikeinse tegenkandidaat van Obama in 2012, had haar op het oog als running mate. Toen bleek ze nog onvoldoende ervaring te hebben. Nu wordt ze door commentatoren met stip getipt.
Maar Amerika-kenner Bart Kerremans (KU Leuven) vindt het riskant om nu al haar kansen te wegen. "Mijn ervaring leerde me dat de grootste vergissingen worden gemaakt in het voorspellen van de kandidaat-vicepresident. De reden is dat de running mate altijd wordt gekozen in functie van complementariteit met de presidentskandidaat, zeker nu. Een kandidaat van het establishment zal iemand moeten kiezen van het anti-establishmentkamp, en omgekeerd. Bij Trump en Cruz zal ze door haar aanval nu niet meer aanvaardbaar zijn. Omgekeerd wordt ze door haar speech te nauw gelinkt aan het establishment om op het ticket te staan van een gematigder kandidaat als Marco Rubio."
Binnenkort kan Haley door haar stemadvies wel nog een rol spelen tijdens de belangrijke Republikeinse voorverkiezingen in South Carolina op 20 februari - als de uitslag van Iowa (1 februari) en New Hampshire (9 februari) de kaarten al niet geschud heeft.
